Διώξαμε, λοιπόν, την τρόικα, σκίσαμε τα μνημόνια, επανακτήσαμε την αξιοπρέπειά μας, η νέα κυβέρνηση ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων και τώρα θα ζήσουμε με τις συνέπειες. Οσο δύσκολο και αν είναι το επόμενο διάστημα, είναι θετικό ότι για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία μας, οι Ελληνες θα ευθύνονται οι ίδιοι για την πορεία τους. Από το 1821, για καλό και για κακό, η τύχη της Ελλάδας καθοριζόταν από το ενδιαφέρον και τα συμφέροντα μεγαλύτερων δυνάμεων και από το πώς οι Ελληνες αξιοποιούσαν ή απεμπολούσαν τις ευκαιρίες που τους προσέφερε αυτή η συμπόρευση. Σήμερα, εάν επιλέξουμε τη μοναχική πορεία, θα μας «επιτραπεί» να την ακολουθήσουμε, υπεύθυνοι για ό,τι ακολουθήσει.
Η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στη Μόσχα, την ερχόμενη εβδομάδα, θα είναι ενδεικτική για το άμεσο μέλλον. Ενώ συνεχίζεται η διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση –τους εταίρους με τους οποίους συμπορευόμαστε εδώ και δεκαετίες–, η ελληνική κυβέρνηση θέλει να στείλει μήνυμα ότι αν δεν αποκτήσει όσα ζητεί από την Ευρώπη, θα το πετύχει στη Ρωσία. Ασφαλώς, κάθε χώρα έχει και το δικαίωμα και την υποχρέωση να εξερευνήσει κάθε δυνατότητα για να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα για τον λαό της, αλλά η τακτική της κυβέρνησής μας, να παρουσιάζει τις ελπίδες της για βοήθεια από τη Ρωσία και την Κίνα ως μια εναλλακτική λύση για όσα δεν δίνουν οι εταίροι, αποκαλύπτει όχι στροφή στη ρεαλπολιτίκ, αλλά αδυναμία να καταλάβουμε τι κάνουμε και τις συνέπειες των πιθανών λαθών. Μοιάζουμε να ονειρευόμαστε νέες πηγές χρηματοδότησης, μόνο για να αποφύγουμε συμβιβασμό με τους παλιούς εταίρους μας.
Για πολλές δεκαετίες, η πορεία της Ελλάδας καθοριζόταν πρώτα από τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και μετά από την ένταξή της στην Ε.Ε.. Η Δυτική Συμμαχία «δέσμευε» τη χώρα μας στη δυτική πλευρά του Σιδηρού Παραπετάσματος, και (έως την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) κρατούσε Αθήνα και Αγκυρα σε μια σφικτή αγκαλιά που δεν επέτρεπε την άνοδο της Αριστεράς στις χώρες αυτές. Επίσης, εμπόδιζε την ανάφλεξη μεταξύ των δύο παραδοσιακών εχθρών. Το 1981, η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα στην περιοχή να απολαμβάνει τη συμμετοχή της και στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. Η νοοτροπία με την οποία καταγγέλλουμε τους δύο οργανισμούς, ενώ χαιρόμαστε ό,τι μας προσφέρουν, ρίζωσε τότε κι έγινε σημείο αναφοράς στην πολιτική σκηνή και την κοινωνία. Είτε μιλούσαμε για τον Εμφύλιο, είτε για τη Χούντα, είτε για την Κύπρο και τα Ελληνοτουρκικά, είτε για τα «πετρέλαια του Αιγαίου», οι Βρετανοί, οι Αμερικάνοι, ο Ιμπεριαλισμός, ο Καπιταλισμός και τα Μονοπώλια έφταιγαν για την κακή μας μοίρα. Ταυτόχρονα, μας επιτρεπόταν να σηκώνουμε μπαϊράκι έως το σημείο που δεν θα κινδύνευε η συνοχή της συμμαχίας. Παρομοίως, η συνεχόμενη συμμετοχή μας στο ευρώ ήταν αναγκαία όσο οι εταίροι μας φοβούνταν ότι η έξοδος μιας χώρας, ίσως, σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους του κοινού νομίσματος. Τον τελευταίο καιρό, όμως, οι εταίροι δεν δείχνουν ούτε την παλιά ανοχή για τις τάσεις αυτονόμησής μας ούτε τον ίδιο φόβο ότι μπορούμε να πλήξουμε την ενότητα και το κύρος των συλλογικών δομών στους οποίους συμμετέχουμε.
Η ειρωνεία είναι ότι η κυβέρνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς και των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» (οι πολιτικές δυνάμεις που μονίμως κατήγγελλαν ξένες παρεμβάσεις στην Ελλάδα, από τους Τσόρτσιλ και Τρούμαν έως τους ανώνυμους που «ψεκάζουν» τον λαό) απολαμβάνει πρωτοφανή ελευθερία να κινηθεί εκτός των πλαισίων των συμμαχιών μας. Ο κόσμος άλλαξε, η σημασία της Ελλάδας δεν είναι η ίδια, και είναι στο χέρι μας, πλέον, να απεμπολήσουμε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας. Η κυβέρνηση ακόμη μιλά με όρους καταγγελίας των ξένων για όσα κάνουν ή δεν κάνουν, αλλά ουδείς περιορίζει τις δικές της πράξεις και παραλείψεις στη διαπραγμάτευση με τους εταίρους. Μπορούμε να πούμε ότι τη στιγμή της μεγαλύτερης πολιτικής μας«παλινδρόμησης» (όπου ταυτόχρονα καταγγέλλουμε τη «μαμά» Ευρώπη, ενώ απαιτούμε κι άλλη βοήθεια), μας δίνεται η ελευθερία να χαράξουμε τη δική μας πορεία όσο ποτέ άλλοτε.
Ο,τι κι αν γίνει από εδώ και πέρα, αργά ή γρήγορα θα συνειδητοποιήσουμε ότι ουδείς άλλος μπορεί να ευθύνεται για την τύχη μας όσο εμείς οι ίδιοι. Ο δρόμος προς την ενηλικίωση, προς την πραγματική ανεξαρτησία, όπου επιλέγουμε αυτό που είναι καλύτερο και δεν μας καθοδηγούν μόνο οι αντιδράσεις μας, ποτέ δεν είναι εύκολος. Πόσο μάλλον όταν αργούμε τόσο να ξεκινήσουμε την πορεία.
