Υπάρχουν στην ιστορία του σινεμά ταινίες αυτόφωτες, μοναδικά δείγματα της ιδιοφυΐας του δημιουργού τους, με αρχή, μέση και λυτρωτικό τέλος, κατά το αριστοτέλειο σχήμα περιγραφής μιας επινοημένης ιστορίας· ο «Πολίτης Κέιν», η «Καζαμπλάνκα, το «Αποκάλυψη Τώρα» ή και το προσφάτως οσκαρικό «Birdman». Είναι ακόμη εκείνες οι κινηματογραφικές ιστορίες που το νόημα και η δράση τους αναπτύσσονται σε παραπάνω από ένα επεισόδια, όπως ο «Αρχοντας των Δαχτυλιδιών» ή ο «Πόλεμος των Αστρων».
Τέλος, υπάρχουν και τα λεγόμενα franchise: σειρές ταινιών με κοινή θεματική –συνήθως και πρωταγωνιστές–, αυτοτελή όμως υπόθεση, διαφορετικούς συντελεστές και μη σταθερή προσέγγιση του εκάστοτε «μύθου».
Από την περασμένη Πέμπτη κυκλοφορούν στις αίθουσες «Οι Μαχητές των Δρόμων 7», ένα από τα πιο αναμενόμενα (για όσους περιμένουν κάτι τέτοιο) μπλοκμπάστερ της φετινής χρονιάς. Γρήγορα αυτοκίνητα, φουσκωμένα μούσκουλα, σέξι θηλυκά: η συνταγή απλή και κυρίως επιτυχημένη, αφού συνεχίζεται από το 2001, με τη νέα εκδοχή της, μάλιστα, να αναμένεται ότι θα σημειώσει ρεκόρ εισπράξεων για τα δεδομένα της σειράς. Επ’ ευκαιρία, λοιπόν, ας θυμηθούμε κάποια άλλα υπερ-επιτυχημένα –και πιο αξιόλογα– franchise τα οποία τροφοδοτούν επί δεκαετίες τόσο το φιλοθεάμον κοινό όσο και τα ταμεία της κινηματογραφικής
βιομηχανίας.
Αναμφισβήτητος βασιλιάς του είδους είναι, βεβαίως, ο «Τζέιμς Μποντ». Με 24 φιλμ από το 1962 και 6 διαφορετικούς ηθοποιούς στον κεντρικό ρόλο, ο ήρωας του Ιαν Φλέμινγκ τα έχει βάλει λίγο-πολύ με τους πάντες, δημιουργώντας ένα θρύλο που δεν μοιάζει, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, να εξαντλείται.
Υπολογίζεται, μάλιστα, πως ο «Πράκτορας 007» έχει αποφέρει έως σήμερα πάνω από 1,8 δισ. δολάρια μόνο από τα κινηματογραφικά εισιτήρια και πολύ περισσότερα από τη συνολική εκμετάλλευση του ονόματός του. Αλλα πολύ γνωστά και εξίσου παλιά franchise είναι ο «Ροζ Πάνθηρας» –με δέκα ταινίες και τον απερίγραπτο Πίτερ Σέλερς στον ρόλο του επιθεωρητή Κλουζό– και «Ο πλανήτης των πιθήκων» με εννέα, η τελευταία από τις οποίες βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της παραγωγής.
Ξεχωριστή θέση, βεβαίως, στον τομέα του κινηματογραφικού franchise κατέχουν οι ταινίες που μεταφέρουν στην οθόνη ήρωες κόμικ. Εκεί τα πρωτεία κατέχει σίγουρα ο «Μπάτμαν», που ξεκίνησε από το 1989 με την καλτ εκδοχή του Τιμ Μπάρτον, για να καταλήξει στην πρόσφατη, πολύ πιο σκοτεινή και ατμοσφαιρική, τριλογία του Κρίστοφερ Νόλαν.
Στην πορεία, η σειρά ανέδειξε δύο εκπληκτικές ερμηνείες (Τζακ Νίκολσον, Χιθ Λέτζερ) στον ρόλο του «Τζόκερ», ενώ οι εισπράξεις των οκτώ ταινιών της ξεπερνούν εκείνες του «Τζέιμς Μποντ». Από κοντά με επτά φιλμ ακολουθούν ο «Σούπερμαν» και οι «X-Men», franchise απολύτως ενεργά, αφού νέες ταινίες ετοιμάζονται για καθένα από αυτά. Επιβεβαιώνοντας, μάλιστα, έναν ακόμη «κανόνα» των franchise που θέλει τους ήρωές τους να τίθενται από καιρό σε καιρό αντιμέτωποι, ο «Μπάτμαν» θα συναντήσει σύντομα τον «Σούπερμαν» για να λύσουν τις όποιες διαφορές τους επί της οθόνης, σε ταινία του Ζακ Σνάιντερ («Watchmen»), η οποία βρίσκεται στα σκαριά.
Αλλη, τέλος, υπόθεση για τα franchise είναι ο χώρος του τρόμου. Το είδος, στο οποίο η δημιουργική φαντασία και η πρωτοτυπία είναι πάντα ζητούμενο και προϋπόθεση για την (ποιοτική) επιτυχία, έχει ταλαιπωρηθεί πραγματικά από τις ατελείωτες επαναφορές τριών –πιο γνωστών– ταινιών, των οποίων οι «κακοί» αρνούνται να πεθάνουν οριστικά.
Πρόκειται, φυσικά, για τα «Παρασκευή και 13» (δώδεκα ταινίες), «Η Νύχτα με τις Μάσκες» (δέκα ταινίες) και «Εφιάλτης στον δρόμο με τις λεύκες» (εννέα ταινίες), στα οποία οι Τζέισον Βουρχές, Μάικλ Μάγιερς και Φρέντι Κρούγκερ αντίστοιχα εξολοθρεύουν περισσότερο και λιγότερο αθώους εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Για να είμαστε δίκαιοι, πάντως, οι αρχικές εκδόσεις –ίσως και ένα-δύο σίκουελ– όλων των παραπάνω σειρών αποτελούν πολύ αξιόλογες ταινίες, τουλάχιστον όσον αφορά το συγκεκριμένο κινηματογραφικό είδος.
Και σε dvd
Για να μη χαθείτε μέσα στον κυκεώνα ταινιών των franchise αναζητήστε και δείτε σε dvd τις καλύτερες: ο Σαμ Μέντες πέτυχε με το «Skyfall» την κορυφαία ώς σήμερα μεταφορά του 007 στη μεγάλη οθόνη. Το στιβαρό σενάριο, οι καλές ερμηνείες και η ευρηματική σκηνοθεσία μας κάνουν να ανυπομονούμε για τη συνέχεια η οποία θα έρθει στο τέλος του χρόνου, υπό τον τίτλο «Spectre». Οπως έγινε πρόσφατα γνωστό, αυτή θα είναι και η τελευταία εμφάνιση του Ντάνιελ Κρεγκ στον ρόλο του Βρετανού πράκτορα. Δείτε επίσης τον ορίτζιναλ «Ροζ Πάνθηρα» του 1963 όπως και τις δύο τελευταίες εκδοχές του «Πλανήτη των Πιθήκων». Πολύ καλή είναι ακόμα ολόκληρη η τριλογία του «Σκοτεινού Ιππότη» διά χειρός Κρίστοφερ Νόλαν, ο τελευταίος «Σούπερμαν» με τον Χένρι Καβίλ και το «X-Men – Η πρώτη γενιά», το οποίο πραγματικά πέτυχε να ανανεώσει μια σειρά που έδειχνε να φθίνει. Για παλιό καλό -και λίγο καλτ- τρόμο τέλος, η πρώτη «Νύχτα με τις Μάσκες» (1978) του Τζον Κάρπεντερ και ο αρχικός «Εφιάλτης στον Δρόμο με τις Λεύκες» (1984) του Γουές Κρέιβεν προτείνονται ανεπιφύλακτα.
