Τη Δευτέρα ο συνεργάτης μου στην ενότητα Bloomberg View, Μαρκ Γκίλμπερτ, έθεσε μία ανησυχητική ερώτηση: μήπως βρισκόμαστε στο μέσον μιας ακόμα «φούσκας» στην αγορά ακινήτων; Ο Στάνλεϊ Ντρανκενμίλερ, ο οποίος συνέδραμε τον Τζορτζ Σόρος να «διαλύσει την τράπεζα της Αγγλίας» το 1992, έχει αυτήν ακριβώς την άποψη. Σε ομιλία του πριν από κάποιον καιρό είχε δηλώσει ότι το ίδιο κακό προαίσθημα είχε και το 2004. Η ένοχη και στις δύο περιπτώσεις είναι ίδια: η Oμοσπονδιακή Tράπεζα των ΗΠΑ (Fed), η οποία διογκώνει τις «φούσκες» των ακινήτων, τις όμορφες «φούσκες» των ακινήτων με την υπερβολικά χαλαρή νομισματική της πολιτική. Οπως και ο κ.Ντρανκενμίλερ, πιστεύω πως υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι οι επενδυτές επιδιώκουν κέρδη και κινούνται προς πιο ριψοκίνδυνες επενδύσεις σε μία προσπάθεια να αποκομίσουν υψηλότερες αποδόσεις από ό,τι συνήθως.
Ωστόσο, θα επικεντρωθώ σε άλλο ερώτημα: πόσο πολύ μπορεί να αποδοθεί ευθύνη στη Fed;
Πολλοί από τους επαγγελματίες της Γουόλ Στριτ -και οι περισσότεροι από αυτούς, από όσο γνωρίζω, είναι συντηρητικοί- θεωρούν πως η νομισματική πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας είναι ικανή να παράξει μαζικές «φούσκες» στην αγορά ακινήτων. Και το ίδιο συνέβη και στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στο χρηματιστήριο και μετά ξανά στην αγορά στέγης. Ωστόσο, δεν βασίζομαι στα γραφήματα, στα οποία αποτυπώνεται η πορεία των επιτοκίων, καθώς δεν μου παρέχουν πληροφορίες για τον μηχανισμό, που δημιουργεί τις «φούσκες». Πώς είναι δυνατόν η εσφαλμένη αποτίμηση ενός βραχυπρόθεσμου επιτοκίου να προκαλέσει τρέλα στους επενδυτές και να αρχίσουν άγρια στοιχήματα σε μετοχές και στεγαστικά δάνεια;
Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχει κάποια επίπτωση. Υπάρχουν σίγουρα κάποιες, επειδή οι αγορές χρέους είναι συνδεδεμένες. Οι άνθρωποι δανείζονται σε βραχυπρόθεσμη βάση και δανείζουν σε μακροπρόθεσμη (αυτός είναι και ο τρόπος, με τον οποίον λειτουργούν οι τράπεζες, επειδή οι καταθέσεις σας είναι ουσιαστικά μία περιστρεφόμενη γραμμή πίστωσης, η οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποσυρθεί). Οταν η Fed δεσμεύεται να διαχειριστεί την προσφορά χρήματος, μεταβάλλει την προσφορά κρατικών ομολόγων στην αγορά. Ολα αυτά τα δεδομένα ίσως προκαλέσουν κυματισμούς σε πολλές αγορές περιουσιακών στοιχείων.
Αλλά το να επιρρίπτει κανείς το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα δίνει την εντύπωση ότι υποθέτει πως οι κυματισμοί αυτοί μοιάζουν περισσότερο με τσουνάμι, που εξαλείφουν κάθε άλλη σκέψη: όπως το να αναρωτηθεί κανείς εάν οι διαδικτυακές εταιρείες του χρηματιστηρίου πρόκειται ποτέ να παρουσιάσουν υψηλότερα κέρδη ή εάν ποτέ οι άνθρωποι θα μπορέσουν να αποπληρώσουν εκείνα τα στεγαστικά δάνεια, που μόλις τους χορηγήθηκαν. Αυτό μοιάζει ακραίο.
Με άλλα λόγια, αναρωτιέμαι εάν οι διεθνείς κεφαλαιαγορές είναι όντως τόσο ηλίθιες, ώστε, διατηρώντας σε χαμηλότατα επίπεδα τα επιτόκια της Fed, μπορούν να κάνουν την πλειονότητα των επενδυτών να χάσουν το μυαλό τους και να αρχίσουν να διοχετεύουν ρευστό σε προϊόντα, τα οποία είναι αδύνατον να τους αποδώσουν το κεφάλαιό τους, πόσω μάλλον κέρδη. Εάν συμβαίνουν αυτά, τότε οι συντηρητικοί έχουν λάθος, η ελεύθερη αγορά δεν λειτουργεί και πρέπει να εγκαταλείψουμε το όλο πράγμα. Κάτι τέτοιο είχε υποστηρίξει ο Μπεν Μπερνάνκι σε ομιλία του το 2012, όπως ήταν φυσικό. Επιπλέον, έκανε και άλλα πειστικά σχόλια, παρατηρώντας ότι η «φούσκα» των ακινήτων ήταν παγκόσμια και ότι είχε αρχίσει να δημιουργείται σταδιακά από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν η πολιτική της Fed κάθε άλλο παρά χαλαρή ήταν. Η πολιτική της όντως είναι πολύ ισχυρή διεθνώς, αλλά δεν μπορεί να δεσπόζει επί δανείων εκπεφρασμένων σε νομίσματα άλλων χωρών, των οποίων η νομισματική πολιτική είναι αυστηρότερη. Οπότε; Κατά τον κ. Μπερνάνκι, αυτό που συμβαίνει είναι ότι πάρα πολλά κεφάλαια κυνηγούν ελάχιστες επενδύσεις.