Η ένταση της διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με τους εταίρους και ο ρυθμός με τον οποίο –σχεδόν καθημερινά– διοχετεύονται ειδήσεις ελιγμών τακτικής, αποδοχής ή απόρριψης της συζήτησης «μέτρων» φανερώνουν ένα στοιχείο που εκ πρώτης όψεως φαντάζει παράδοξο. Σχεδόν κάθε βάση συζήτησης, στην κατεύθυνση εξεύρεσης ενός κοινού τόπου διαπραγμάτευσης με τους εταίρους, όπως για παράδειγμα το άνοιγμα του ασφαλιστικού, η αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά, οι ιδιωτικοποιήσεις κ.λπ., γεννά πλήθος αντιθέσεων και αντιφατικών δηλώσεων εντός ΣΥΡΙΖΑ και εντός κυβέρνησης. Πρόκειται για διαπραγματευτική τακτική ή έλλειψη επαρκούς συντονισμού; Ή μήπως εντέλει όλα αυτά αντανακλούν βαθύτερες αντιθέσεις μέσα στην εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ;
Στην πρόσφατη έρευνα της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που διενεργήθηκε στις 28-30 Απριλίου, με θέματα οικονομικού και πολιτικού ενδιαφέροντος, παρουσιάστηκε το πολυσυζητημένο θέμα της παραμονής της χώρας στο ευρώ ή της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα με δύο διαφορετικούς τρόπους. Συγκεκριμένα, στους μισούς ερωτώμενους τέθηκε απλώς το ερώτημα «Ανάμεσα στο ευρώ και τη δραχμή, εσείς τι θα επιλέγατε;», ενώ στους άλλους μισούς η ερώτηση διαμορφώθηκε με ειδική αναφορά στο Μνημόνιο, θέτοντάς τους το δίλημμα «Ανάμεσα στην παραμονή στο ευρώ με την εφαρμογή ενός νέου Μνημονίου και την επιστροφή στη δραχμή με ανεξάρτητη δημοσιονομική πολιτική, τι θα επιλέγατε;». Στο σύνολο του πληθυσμού, έτσι όπως ετέθη το πρώτο ερώτημα, υπέρ του ευρώ τάχθηκε το 66,5%, ενώ υπέρ της δραχμής το 27%. Στη δεύτερη εκδοχή, αυτήν με την προσθήκη της αναφοράς στο Μνημόνιο, τα ποσοστά υποστήριξης προς το ευρώ πέφτουν σημαντικά, παρότι συνεχίζουν να εκφράζουν την πλειοψηφία: το 55,5% τάσσεται υπέρ του ευρώ με Μνημόνιο και το 35% υπέρ της δραχμής. Πρώτο, λοιπόν, συμπέρασμα είναι πως οι Ελληνες πολίτες κατά πλειοψηφία θέλουν η χώρα να παραμείνει πάση θυσία εντός του ευρώ ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ένα νέο Μνημόνιο, δηλαδή πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Ολοι οι ψηφοφόροι, όμως, δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο.
Οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ
Οι πλέον ευαίσθητοι στο ζήτημα του «ευρώ με Μνημόνιο» αποδείχθηκαν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. Στο ερώτημα χωρίς την αναφορά στο Μνημόνιο, οι τελευταίοι παρουσιάζουν όμοιας κατεύθυνσης στάση –με μικρότερες όμως διαφορές– με αυτήν του γενικού πληθυσμού, καθώς το 53,5% τάσσεται υπέρ του ευρώ και το 39% υπέρ της δραχμής. Στο «εμπλουτισμένο» δίλημμα η τάση αυτή αντιστρέφεται πλήρως: μόλις το 34% είναι υπέρ του ευρώ με νέο Μνημόνιο και το 58% υπέρ της δραχμής. Με άλλα λόγια, παρότι στο «ευρώ – δραχμή» οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ αποκρίνονται «ευρώ», στο ερώτημα «ευρώ πάση θυσία;» η απάντησή τους είναι αρνητική.
Στην ίδια έρευνα ζητήθηκε επίσης η τοποθέτηση των πολιτών στις υπό συζήτηση ή σε εξέλιξη ιδιωτικοποιήσεις φορέων και οργανισμών. Η πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της ιδιωτικοποίησης του ΟΛΠ (51%), των περιφερειακών αεροδρομίων (49,5%) και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (52,5%). Αντιθέτως, οι πολίτες φαίνεται να διαφωνούν με την ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ (67,5%), καθώς και της ΔΕΗ (60%). Ομως, οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ (όπως και αυτοί του ΚΚΕ) διαφωνούν με όλες τις επιχειρούμενες ιδιωτικοποιήσεις. Με άλλα λόγια, στο ερώτημα ποιες ιδιωτικοποιήσεις θέλετε, η απάντηση των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ είναι πως δεν θέλουν καμία.
Με τη διαπραγμάτευση να βρίσκεται σε εξέλιξη και ένα σύνολο ζητημάτων (ακόμη και αυτών που σχετίζονται με τις λεγόμενες «κόκκινες γραμμές») επάνω στο τραπέζι, η διαφωνία της εκλογικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ σε μία ενδεχόμενη συμφωνία που θα έδειχνε να απέχει από το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και θα παρουσιάζει χαρακτηριστικά Μνημονίου προγενέστερων κυβερνήσεων είναι προς το παρόν υπαρκτή και αναμφίβολα θα ενισχύσει διαφωνίες και μελλοντικές κεντρόφυγες σκέψεις και διαθέσεις.
Αποκαλύπτει επίσης το είδος των πιέσεων που ασκούνται από την εκλογική βάση και από το κόμμα στην ηγεσία της κυβέρνησης αιτιολογώντας –εν μέρει– τις αν όχι αλληλοσυγκρουόμενες, τουλάχιστον πλουραλιστικές, δημόσιες τοποθετήσεις των κυβερνητικών στελεχών και εξηγεί την επικοινωνιακή προσπάθεια του Μεγάρου Μαξίμου να πείσει την κοινή γνώμη πως η διαπραγμάτευση είναι ένας σκληρός και ανελέητος αγώνας.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
** Ο κ. Γιώργος Σιάκας είναι υπ. διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης και συνεργάτης της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης του ΠΑΜΑΚ.