Οι πιστωτές δεν επέδωσαν ακριβώς τελεσίγραφο στην Αθήνα. Μετά τον τελευταίο διπλωματικό γύρο αφήνουν στην Ελλάδα μικρό περιθώριο κινήσεων, εφόσον επιθυμεί να αποφύγει μια άτακτη χρεοκοπία που θα επιφέρει οικονομικό και πολιτικό χάος. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα έχει την ευκαιρία να πάει σε έναν ακόμη γύρο διαπραγματεύσεων. Αν παίξει καλά τα χαρτιά του, πιθανότατα θα καταφέρει να εξασφαλίσει κάπως μικρότερη λιτότητα από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ, όπως και μια ένδειξη ότι θα περιοριστεί το δημόσιο χρέος της χώρας εφόσον συνεχίσει να συνεργάζεται.
Πιθανότατα, ο κ. Τσίπρας θα δυσκολευτεί να διατηρήσει ενωμένο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ που ανήκει στη ριζοσπαστική Αριστερά. Παρ’ όλα αυτά θα πρέπει να υπογράψει την καλύτερη συμφωνία που θα μπορέσει να διαπραγματευτεί. Αν δεν το κάνει, οι συνέπειες για τον ίδιο και τη χώρα θα είναι τρομακτικές. Η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει σε μερικές εβδομάδες αν οι πιστωτές της δεν της δανείσουν περισσότερα χρήματα. Οι πιστωτές έχουν παρουσιάσει ένα σχέδιο που φαντάζει λογικό, ωστόσο απαιτούν υπερβολική λιτότητα. Πιέζουν για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 1% του ΑΕΠ εφέτος και 2% το 2016. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη απαίτηση για 3% και 4,5%. Ομως, τους πρόσφατους μήνες, η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας επιδεινώθηκε τόσο πολύ, ώστε οι πιστωτές να πιστεύουν ότι η Αθήνα θα έχει πρωτογενές έλλειμμα ύψους 0,7% αν δεν πάρει νέα μέτρα. Προκειμένου να επιτύχει τον χαμηλότερο στόχο, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να περικόψει τις δαπάνες και να αυξήσει τη φορολογία κατά 1,7% του ΑΕΠ, πράγμα που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ρίξει τη στάσιμη οικονομία ξανά σε ύφεση. Σύμφωνα με το σχέδιο του κ. Τσίπρα, το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να είναι στο 0,6% το 2015 και στο 1,5% το 2016, επίπεδο που δεν θα επιβαρύνει τόσο πολύ την οικονομία. Ομως οι πιστωτές δεν πρόκειται να χαμηλώσουν τον στόχο αν η Αθήνα δεν τους δώσει κάτι σε αντάλλαγμα. Η προφανής παραχώρηση είναι βαθύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, πεδίο όπου οι προτάσεις Τσίπρα παραμένουν, δυστυχώς, ανεπαρκείς. Υπάρχουν ορισμένες θετικές ιδέες.
Η Ελλάδα προτείνει να καταστήσει πλήρως ανεξάρτητο τον φορολογικό μηχανισμό, ώστε να μπορέσει να πατάξει τη φοροδιαφυγή και να αυξήσει σταδιακά τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, που συχνά είναι πολύ χαμηλά. Ωστόσο η Αθήνα εξακολουθεί να θέλει να πληρώνει επικουρικές συντάξεις που τα ασφαλιστικά ταμεία της δεν αντέχουν και να τα χρηματοδοτήσει μέσω δανεισμού από τους πιστωτές, πράγμα που δύσκολα δικαιολογείται. Εν τω μεταξύ, οι προτάσεις Τσίπρα σχετικά με τη μεταρρύθμιση της αναποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης είναι ανούσιες, ενώ διατηρεί χλιαρή στάση όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις. Αν ο κ. Τσίπρας επιθυμεί την υπογραφή συμφωνίας, θα πρέπει να καταπιεί λίγο-πολύ όλες τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που προτείνουν οι πιστωτές. Αυτές περιλαμβάνουν την απελευθέρωση διαφόρων αγορών που στραγγαλίζουν κατεστημένα συμφέροντα, απλούστευση του συστήματος ΦΠΑ, το οποίο έχει τόσο πολλές τρύπες ώστε να θυμίζει ελβετικό τυρί και να μην αναμειχθεί στο τραπεζικό σύστημα. Η αποδοχή όλων αυτών θα φέρει τον κ. Τσίπρα σε καλή θέση, προκειμένου να εξασφαλίσει μικρότερη λιτότητα βραχυπρόθεσμα. Επίσης, θα του προσφέρει και ένα καλό επιχείρημα, ώστε να επιχειρηματολογήσει υπέρ της αναδιάρθρωσης χρέους. Οι πιστωτές πιθανότατα δεν θα συμπεριλάβουν την αναδιάρθρωση στις διαπραγματεύσεις μέχρι η Αθήνα να αρχίσει σε μερικούς μήνες να συζητάει το νέο σχέδιο οικονομικής διάσωσης, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει νέα δάνεια ύψους 50 δισ. ευρώ. Η προσφορά μεγαλύτερης περιόδου χάριτος και η επιμήκυνση των λήξεων των ομολόγων για ακόμη μια δεκαετία φαντάζουν ως οι πιο λογικές επιλογές.
Το απροσδόκητο εμπόδιο είναι ότι ο κ. Τσίπρας δεν διαπραγματεύεται καλά, αφού η πρότασή του περιλαμβάνει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ από το 2019 και μετά, όπως προτείνουν και οι πιστωτές. Το επίπεδο είναι υπερβολικά υψηλό και καλύτερα θα έκανε να αφήσει το ζήτημα ανοιχτό μέχρι να διευθετηθεί το θέμα του χρέους. Αν τα κάνει όλα αυτά ο κ. Τσίπρας, ομολογουμένως θα δυσκολευτεί να διατηρήσει ενωμένο το κόμμα του. Ορισμένοι ακροαριστεροί βουλευτές πιθανότατα θα επαναστατήσουν, αναγκάζοντας τον κ. Τσίπρα να βασιστεί στις ψήφους της αντιπολίτευσης, ώστε να περάσει τη νομοθεσία από το ελληνικό Κοινοβούλιο.
Η προφανής απάντηση του πρωθυπουργού θα ήταν να προκηρύξει νέες εκλογές. Πιθανότατα θα πετύχει μεγάλη νίκη, δεδομένου ότι ο ελληνικός λαός επιθυμεί συμφωνία και η αντιπολίτευση βρίσκεται σε σύγχυση. Στη συνέχεια, ο κ. Τσίπρας θα μπορούσε να διαγράψει τους «αντάρτες» και να κυβερνήσει βασιζόμενος σε ένα πιο μετριοπαθές Κοινοβούλιο. Δεν είναι σαφές αν ο κ. Τσίπρας έχει τα κότσια να τα κάνει όλα αυτά. Η Ελλάδα και ο κόσμος θα το μάθουν πολύ σύντομα.
