Εχω γράψει πολλές φορές στη στήλη αυτή για θέματα παιδείας, γιατί προσωπικά πιστεύω ότι η παιδεία αποτελεί τη σημαντικότερη δραστηριότητα στην πρόοδο μιας χώρας. Επίσης, πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα και αυτά που μας οδήγησαν στην κρίση των τελευταίων ετών είναι αποτέλεσμα των στρεβλώσεων στην παιδεία, που άρχισαν αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση. Ολοι συμφωνούν ότι η χαριστική βολή στην ανώτατη παιδεία δόθηκε το 1982, όταν ουσιαστικά τα ανώτατα ιδρύματα παραδόθηκαν άνευ όρων στα συνδικαλιστικά φοιτητικά όργανα.
Το κέντρισμα για το σημερινό κείμενο μου δόθηκε όχι τόσο από την κατάργηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας των φοιτητών, αλλά από την αιτιολόγηση που προσπάθησε να κάνει ο πρωθυπουργός στη ομιλία του στη Βουλή για το θέμα αυτό. Θα σας μεταφέρω ακριβώς τα λόγια του πρωθυπουργού από τα πρακτικά της Βουλής (8 Μαΐου 2015). Θεοδωράκης:
«Εχουμε την πρόθεση να καταργηθεί η ηλεκτρονική ψηφοφορία. Υπάρχουν άνθρωποι στον ΣΥΡΙΖΑ -ευτυχώς λίγοι- που μιλούν για τεχνοφασισμό. Είναι τεχνοφασισμός σήμερα η ηλεκτρονική ψηφοφορία; Πού θα επιστρέψουμε, στα περιστέρια, που είναι και λίγο πιο γραφικό;». Τσίπρας: «Ερχομαι στο θέμα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Μιλήσατε για την ηλεκτρονική ψηφοφορία και είπατε ότι αυτή διασφαλίζει τη μαζική συμμετοχή.
Είμαι υπέρμαχος της άποψης ότι η χρήση τεχνολογίας πρέπει να γίνει συμβατή με την καθημερινότητά μας. Εάν όμως έχουμε την αντίληψη ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία διασφαλίζει τη συμμετοχή, γιατί δεν την προτείνουμε; Να αντικαταστήσουμε τις εκλογές, να μην κουράζεται ο κόσμος να πηγαίνει στα παραβάν να ψηφίζει, να καταργήσουμε και τη ζώσα διαδικασία μέσα στο Κοινοβούλιο και να ψηφίζουμε όλοι από το laptop μας, από τα γραφεία μας.
»Εδώ, λοιπόν, πρέπει να βάλουμε κάποιες διαχωριστικές γραμμές. Τόσο καιρό η ψηφοφορία στα πανεπιστήμια γινόταν με τον παραδοσιακό τρόπο. Η μαζικότητα, όχι σε ό,τι αφορά τους φοιτητές, αλλά σε ό,τι αφορά τα μέλη ΔΕΠ, ήταν διασφαλισμένη. Ηταν διασφαλισμένη η μαζικότητα. Δεν υπήρχε κανένα θέμα μαζικότητας.
»Αυτό που άλλαξε με την ηλεκτρονική ψηφοφορία και ο λόγος που την καταργούμε είναι ο εξής: Με την ηλεκτρονική ψηφοφορία η πραγματική εφορευτική επιτροπή δεν είναι αυτοί που συλλέγουν τα e-mails και αθροίζουν τις ψήφους, είναι ένας server, τον οποίο κανείς μη μυημένος δεν μπορεί να ελέγξει. Επομένως, το αδιάβλητο δεν διασφαλίζεται. Ομως, το ακόμη χειρότερο, κρισιμότερο και ουσιαστικότερο είναι ότι δεν διασφαλίζεται η μυστικότητα. Τα ηλεκτρονικά ίχνη και η προσωπική επιλογή του καθενός είναι εκεί, στη διάθεση του κάθε ενδιαφερόμενου».
Ελατε να αναλύσουμε την απάντηση του πρωθυπουργού γιατί παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πρώτα πρώτα, στις 213 λέξεις της απάντησής του, ο πρωθυπουργός αναφέρεται στη «μαζική συμμετοχή» και «μαζικότητα» σε πέντε περιπτώσεις, ενώ δεν είναι αυτό το θέμα της ερώτησης. Η μαζική συμμετοχή και η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι δύο διαφορετικά θέματα. Είναι απολύτως βέβαιο ότι η οποιαδήποτε ηλεκτρονική ψηφοφορία ευνοεί τη μαζική συμμετοχή γιατί επιτρέπει την ευκολότερη συμμετοχή από το σπίτι ή από το Ιnternet cafe. Ακριβώς για τον λόγο αυτό ο πρωθυπουργός προσπάθησε να υπερασπιστεί τη διά ζώσης ψηφοφορία με τις τόσες αναφορές στη μαζικότητα. Επαιζε άμυνα στο θέμα αυτό και προσπάθησε να το καλύψει.
Στη συνέχεια και πάλι αμυνόμενος μιλά για την κατάργηση των παραβάν και να αντικαταστήσουμε τις εθνικές και άλλες εκλογές με ηλεκτρονική ψηφοφορία. Κανένας δεν μίλησε για αυτό το θέμα. Εγώ, προσωπικά, με την πολύχρονη εμπειρία μου στο θέμα των εκλογών, είμαι εναντίον των ηλεκτρονικών εκλογών για τις εθνικές εκλογές, γιατί απλούστατα ουδέποτε θα βρίσκαμε άκρη. Οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες σε πολύ μεγάλη κλίμακα εμπεριέχουν την πιθανότητα του λάθους. Οπως έχω τεκμηριώσει, στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ («ΚτΚ» 18 Νοεμβρίου 2012, «Η ηλεκτρονική ψήφος, οι ΗΠΑ και η Ελλάδα»), παρά το γεγονός ότι παρατηρήθηκαν πολλές περιπτώσεις λαθών σε πολιτείες όπου η διαφορά μεταξύ Obama και Romney ήταν οριακή, εντούτοις κανένας δεν αμφισβήτησε το αποτέλεσμα. Αντίθετα, στην Ελλάδα, όπου ακόμα ψηφίζουμε με τον παραδοσιακό τρόπο και που η ευθύνη που είχαμε ως εταιρεία ήταν η συγκέντρωση και μετάδοση των αποτελεσμάτων, βρέθηκα να απολογούμαι στο ανακριτή το 2007, γιατί σε κάποια εκπομπή (που έχει σχέση με άγρια ζώα), κάποια, η οποία δεν εκλέχτηκε τότε, παραπονέθηκε ότι αυτά που αναρτήσαμε στο Διαδίκτυο δεν ήταν σωστά. Φυσικά, η υπόθεση κατέληξε στο αρχείο, αλλά για πολλές ημέρες έπαιζε στην τηλεόραση, για τη δημιουργία εντυπώσεων. Ενώ λοιπόν είμαι σαφώς εναντίον της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις σημαντικές εθνικές εκλογές, στο ίδιο κείμενο είχα προτείνει όλες οι εκλογές για συλλογικά όργανα να γίνονται ηλεκτρονικά ώστε να εξοικειωθούμε με τις διαδικασίες και τα προβλήματά τους.
Ο πρωθυπουργός, δικαιολογώντας την απόφαση για την κατάργηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στα πανεπιστήμια, μας λέει: «Με την ηλεκτρονική ψηφοφορία η πραγματική εφορευτική επιτροπή δεν είναι αυτοί που συλλέγουν τα e-mails και αθροίζουν τις ψήφους, είναι ένας server, τον οποίο κανείς μη μυημένος δεν μπορεί να ελέγξει. Επομένως, το αδιάβλητο δεν διασφαλίζεται». Αυτά τα απίστευτα από ένα νέο άνθρωπο 40 χρόνων, ο οποίος ανέλαβε να οδηγήσει τη χώρα στο μέλλον! Δηλαδή επειδή δεν γνωρίζουμε πώς λειτουργούν οι servers σε ένα τραπεζικό σύστημα, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που μας παρέχει η τράπεζα. Επειδή δεν είμαστε μυημένοι στη λειτουργία των ΑΤΜ, δεν πρέπει να τα χρησιμοποιούμε. Με την ίδια λογική, για κάθε τι που κάνουμε θα πρέπει να γνωρίζουμε τα εσωτερικά της λειτουργίας του.
Το σύστημα ZEUS που χρησιμοποιείται για την ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι εξαιρετικά αξιόπιστο και εξασφαλίζει πλήρως το αδιάβλητο της ψηφοφορίας. Λόγω της ειδικότητάς μου μπήκα στο site https://zeus.grnet.gr/zeus/faqs/voter/ και βρήκα ένα απόλυτα ολοκληρωμένο και εξαιρετικά τεκμηριωμένο σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Το σύστημα αναπτύχθηκε από το Εθνικό Δίκτυο Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) και θέλω δημόσια να τους δώσω συγχαρητήρια για την τόσο καλή δουλειά που έχουν κάνει. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι, έτσι όπως γίνεται η ψηφοφορία με το σύστημα ZEUS, είναι απολύτως εξασφαλισμένο το αδιάβλητο της ψηφοφορίας.
Πάμε τώρα και στο τελευταίο σημείο που έθιξε ο πρωθυπουργός. Είπε λοιπόν: «Ομως, το ακόμη χειρότερο, κρισιμότερο και ουσιαστικότερο είναι ότι δεν διασφαλίζεται η μυστικότητα. Τα ηλεκτρονικά ίχνη και η προσωπική επιλογή του καθενός είναι εκεί, στη διάθεση του κάθε ενδιαφερόμενου». Αυτό είναι το μεγαλύτερο ψέμα που έχει λεχθεί. Ο σχεδιασμός του συστήματος είναι τέτοιος, ώστε να μπορεί εκ των υστέρων να επιβεβαιωθεί η συμμετοχή στην ψηφοφορία, αλλά να μην είναι δυνατή η αποκάλυψη της ψήφου του κάθε ψηφοφόρου. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Επειδή ακριβώς δεν υπάρχει το «παραβάν» και κάποιος μπορεί να υποχρεωθεί να ψηφίσει ηλεκτρονικά καθ’ υπόδειξη ενός τρίτου, το σύστημα επιτρέπει την πολλαπλή ψηφοφορία από κάθε ψηφοφόρο, αλλά μόνο η τελευταία ψήφος του προσμετράται. Ετσι κάποιος μπορεί να ψηφίσει μπροστά σε ένα τρίτο πρόσωπο και μετά να ψηφίσει κάτι άλλο χωρίς να γνωρίζει κάνεις ότι άλλαξε την επιλογή του. Από ό,τι φαίνεται, μάλλον αδιάβαστος ήταν ο πρωθυπουργός για το θέμα αυτό.
Δεν θέλω να σας κουράσω με τεχνικές λεπτομέρειες. Η πρόθεση της κυβέρνησης ήταν να ξαναδώσει τον έλεγχο των εκλογών στους φοιτητές και ο μοναδικός τρόπος για να το επιτύχει ήταν να καταργήσει την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Με την ηλεκτρονική ψηφοφορία «ορισμένοι» φοιτητές δεν μπορούσαν να επηρεάσουν τις εκλογές και έτσι έχασαν ένα πολύ μεγάλο μέρος από την εκβιαστική δύναμή τους. Ο μοναδικός τρόπος για να την επανακτήσουν ήταν ακριβώς η κατάργηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και η αύξηση του ποσοστού της επιρροής τους. Παράλληλα, ήθελαν να καταργήσουν και τα Πρυτανικά Συμβούλια γιατί και πάλι «ορισμένοι» φοιτητές δεν τα ήθελαν. Ετσι, καταργώντας την ηλεκτρονική ψηφοφορία έχουμε την εφαρμογή της γνωστής παροιμίας «με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια». Μόνο που τώρα δεν σκοτώνουμε τρυγόνια, αλλά το μέλλον των παιδιών μας.
* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.