Η επαναγορά μετοχών και η διάθεση μερισμάτων αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς και φθάνει σε επίπεδα-ρεκόρ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό το φαινόμενο για πολλά διοικητικά στελέχη σημαίνει ότι διογκώνονται και οι αμοιβές τους, ακόμη κι αν οι πωλήσεις των προϊόντων και των υπηρεσιών των εταιρειών τους δεν αυξάνονται.
Αξίζει να αναφερθεί πως, σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, οι έντεκα από τις δεκαπέντε εταιρείες οι οποίες διέθεσαν τα περισσότερα κεφάλαια για να κάνουν αγορά των μετοχών τους συνδέουν μέρος των αποδοχών των διευθυνόντων συμβούλων τους με τα ανά μετοχή κέρδη ή τη συνολική απόδοση για τους μετόχους ή και τα δύο. Η διασύνδεση των απολαβών με την επαναγορά ιδίων μετοχών και με τη διάθεση μερίσματος μπορεί να παροτρύνει τα διοικητικά στελέχη να θυσιάσουν κεφάλαια, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μακρόπνοες επενδύσεις, όπως εκτιμά οι οικονομολόγος Γουίλιαμ Λάζονικ. Eπιπροσθέτως, αυξάνεται η πιθανότητα οι μάνατζερ και οι διευθύνοντες σύμβουλοι να πληρώνονται επειδή εξασφαλίζουν βραχυπρόθεσμα οφέλη για την εταιρεία τους, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν εάν η εταιρεία όντως έχει καλή επίδοση.
«Είναι πολλοί οι άνθρωποι οι οποίοι κάνουν λεφτά, χωρίς να έχουν δημιουργήσει αποδόσεις για τους μετόχους των ομίλων τους», συμπληρώνει ο κ.Λάζονικ. Ο οικονομολόγος εστιάζει στην καινοτομία και την οικονομική ανάπτυξη και έχει συγγράψει άρθρα για τις οικονομικές επιπτώσεις των επαναγορών μετοχών για λογαριασμό του Harvard Business Review. Το σχεδόν 40% των 11,4 εκατ. δολαρίων που έλαβε η διευθύνουσα σύμβουλός της IBM Τζίνι Ρόμετι βασίστηκε στα λειτουργικά κέρδη ανά μετοχή. Επιπλέον, ο αμερικανικός κολοσσός δέχθηκε κριτική για τις θεωρούμενες υπερβολικές επαναγορές μετοχών.
Συνδέοντας την απόδοση με την αμοιβή, θεωρείται επιλογή φιλική προς τους μετόχους, η οποία συνιστά κίνητρο, ώστε τα στελέχη να διασφαλίσουν τα στέρεα θεμέλια της εταιρείας. Επενδυτές και συνταξιοδοτικά ταμεία καλωσορίζουν αυτά τα κίνητρα. Εντούτοις, τα μερίσματα και η επαναγορά μετοχών αυξάνουν τα ανά μετοχή κέρδη και τη συνολική απόδοση για τους μετόχους, άρα και τις αποδοχές του επικεφαλής, ακόμα και με πτώση πωλήσεων.
Ο απερχόμενος διευθύνων σύμβουλος της Cisco Τζον Τσάμπερς, αποζημιώθηκε με 16,5 εκατομμύρια δολάρια το δωδεκάμηνο με λήξη στις 31 Ιουλίου 2014. Οι επαναγορές μετοχών που έκανε τη χρονιά αυτή ήταν 9,5 δισ. δολάρια, οι όγδοες υψηλότερες για μη χρηματοπιστωτικό όμιλο, όταν οι πωλήσεις είχαν μειωθεί 3% πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2007.
Στην περίπτωση της Apple, ο κολοσσός της υψηλής τεχνολογίας έκανε τη διαφορά. Το οικονομικό έτος 2013-2014 προέβη σε ανάκτηση ιδίων μετοχών της τάξεως των 45 δισ. δολαρίων. Αφορμή της πρωτοβουλίας αυτής ήταν η έντονη αντίδραση ενός εκ των μεγαλομετόχων της Apple, του μεγιστάνα Καρλ Αϊκαν, ο οποίος άσκησε πιέσεις να δοθεί παχυλό μέρισμα. Αλλωστε, είναι γνωστό ότι η Αpple κατέχει πακτωλό χρημάτων σε διαθέσιμα. Ανάλογη απαίτηση διατύπωσε και φέτος, παρά το γεγονός ότι έχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση εντός εταιρείας σχετικά με το εάν όντως η Apple έχει επαρκή καινοτόμα προϊόντα ούτως ώστε να κινητοποιήσει μία αύξηση πωλήσεων. Το 2014 ο αμερικανικός κολοσσός είχε διαθέτει σε μερίσματα περί τα 11,1 δισ. δολάρια, ενώ διοχέτευσε 16 δισ. δολάρια στην έρευνα και την ανάπτυξη, καθώς και σε κεφαλαιακές δαπάνες. Μετά τις αλλαγές στους σχετικούς κανόνες το 2011, ο επικεφαλής της Τιμ Κουκ λαμβάνει αμοιβή υπό τη μορφή μετοχών (μεταξύ άλλων), αν και ένα μέρος από αυτές δεν μπορεί να διατεθεί στην αγορά, χωρίς να έχει επιτύχει συγκεκριμένες αποδόσεις για τους μετόχους. Το οικονομικό έτος 2014 συνολικά ο κ. Κουκ έλαβε 9,2 εκατ. δολάρια, ενώ οι πωλήσεις και τα κέρδη της Apple αυξήθηκαν 7%.
Αμοιβές με στόχους
Η φαρμακευτική Johnson & Johnson επισημαίνει ότι είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τα ανά μετοχή κέρδη (ΕΡS), ενώ παράλληλα να ελέγχεται ο αντίκτυπος της επαναγοράς μετοχών στις αμοιβές των διευθυνόντων συμβούλων. Η ίδια η εταιρεία εξαιρεί από τον υπολογισμό των αμοιβών των στελεχών της τις επαναγορές μετοχών, καθώς και άλλες εφάπαξ πληρωμές, όταν η αύξηση κερδών ανά μετοχή υπερβαίνει το 1%.
Στην περίπτωση της Disney, οι μέτοχοι -συμπεριλαμβανομένου και του Πολιτειακού Συνταξιοδοτικού Ταμείου Δασκάλων της Καλιφόρνιας- αντέδρασαν άμεσα στις αμοιβές του διευθύνοντος συμβούλου. Ως αποτέλεσμα η Disney, η μεγαλύτερη στον κόσμο στον κλάδο της ψυχαγωγίας, τροποποίησε το σύστημα σύνδεσης των επιδόσεων της εταιρείας με την αμοιβή του επικεφαλής σε μετοχές, ώστε να συνυπολογίζονται και τα ανά μετοχή κέρδη. Αυτό σημαίνει ότι το ήμισυ των μετοχών, που λαμβάνει, βασίζεται στο εάν πέτυχε τους στόχους αποδόσεων για τους μετόχους σε συσχετισμό με τον δείκτη Standard & Poor’s 500. Το υπόλοιπο υπολογίζεται με τα ΕΡS.
