Με την Ελλάδα να βρίσκεται στην αρχή ενός νέου δύσκολου δρόμου, ο οποίος στην καλύτερη περίπτωση θα ολοκληρωθεί στο τέλος της επόμενης τριετίας, η κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί μία σειρά κρίσιμων θεμάτων με μοναδικό στόχο την όσο το δυνατόν ταχύτερη επιστροφή στην ανάπτυξη.
Οι διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους των δανειστών έχουν ξεκινήσει ύστερα από ένα σίριαλ σχετικά με την άφιξή τους, τόσο σε τεχνικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο, ενώ το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής τους παραμένει ιδιαιτέρως ασφυκτικό. Σε σημείο, μάλιστα, που πλέον χαρακτηρίζεται έως και «φιλόδοξο» από αρκετούς εμπλεκόμενους στις διαβουλεύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η «Κ» προσπαθεί να ρίξει φως στη σημερινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, απαντώντας σε μία σειρά κρίσιμων ερωτημάτων:
1. Πώς εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις μέχρι τώρα;
Οπως αναφέρουν στελέχη με γνώση των συζητήσεων, βρίσκονται σε «πρώιμο στάδιο». Εχουν ανοίξει όλα τα θέματα της ατζέντας και επιδιώκεται η σύγκλιση στα περισσότερα, καθώς υπάρχουν διαφωνίες παρά το γεγονός ότι η απόφαση της Συνόδου Κορυφής της 12ης Ιουλίου αποτελεί τον οδηγό για τα μέτρα του νέου Μνημονίου.
2. Σε ποια σημεία υπάρχει σύγκλιση και πού απόκλιση;
Η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί το σύνολο των μέτρων της Συνόδου Κορυφής και σύμφωνα με πληροφορίες, από τις πρώτες συζητήσεις καταγράφεται θετικό αποτύπωμα στα θέματα του ΦΠΑ, της πρώτης εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, της αναστολής της αύξησης του κατώτατου μισθού, στις προβλέψεις για την ύφεση φέτος (πέριξ του 2,5-3%) και άλλα μικρότερης εμβέλειας θέματα. Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές, με κυριότερη εκείνη σχετικά με την ψήφιση νέου νομοσχεδίου με προαπαιτούμενα μέτρα εντός του Αυγούστου. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεν προκύπτει σχετική υποχρέωση από την απόφαση της Συνόδου Κορυφής. Ωστόσο, από την Ευρωζώνη υπενθυμίζουν ότι για να υπάρξει εκταμίευση δόσης θα πρέπει να έχει ψηφιστεί ένα πακέτο προαπαιτούμενων μέτρων. Στο πλαίσιο αυτό, οι δανειστές πιέζουν για άμεση νομοθέτηση των μέτρων για τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, τις αλλαγές στη φορολογία αγροτών και γενικότερα δράσεις που μπορούν να αναληφθούν γρήγορα και χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη προεργασία, δεδομένης και της στενότητας χρόνου. Πάντως, πρόκειται για θέματα που έχουν πολιτικό κόστος και η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει την ψήφισή τους σε αυτή τη χρονική συγκυρία. Σε αυτή τη φάση, τα σημαντικότερα «αγκάθια» των διαπραγματεύσεων είναι ο προσδιορισμός του πρωτογενούς ελλείμματος για φέτος και των νέων μέτρων που θα απαιτηθούν για το 2016, το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και η δημιουργία του νέου Ταμείου που θα διαχειριστεί δημόσια περιουσία αξίας 50 δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου, η διαχείριση των κόκκινων δανείων και η νέα ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, οι αλλαγές στο ασφαλιστικό και στα εργασιακά.
3. Είναι ρεαλιστικό το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί για την επίτευξη συμφωνίας;
Μέχρι τις 11 Αυγούστου θα πρέπει να έχει συνταχθεί το νέο Μνημόνιο, ώστε να εγκριθεί από το Eurogroup, το Ελληνικό Κοινοβούλιο και άλλα Κοινοβούλια κρατών-μελών της Ευρωζώνης μέχρι τις 18 του μήνα. Και αυτό για να εκταμιευθεί εγκαίρως η πρώτη δόση του προγράμματος και να αποπληρωθούν τα 3,2 δισ. ευρώ των ελληνικών ομολόγων που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και λήγουν στις 20 Αυγούστου. Στελέχη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις υποστηρίζουν ότι πλέον είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί το παραπάνω χρονοδιάγραμμα, παρά το γεγονός ότι υπάρχει η «φιλοδοξία» τόσο από την Αθήνα, όσο και από την ευρωπαϊκή πλευρά, που θα εκταμιεύσει την πρώτη δόση. «Θα είναι περισσότερο μαραθώνιος, παρά σπριντ» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ίδιοι παράγοντες.
4. Τι θα γίνει αν δεν ολοκληρωθεί εγκαίρως η διαπραγμάτευση και δεν εκταμιευθεί η πρώτη δόση;
Η Ελλάδα θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπη με τη χρεοκοπία έναντι της ΕΚΤ. Το εναλλακτικό σενάριο για να αποφευχθεί η χρεοκοπία, είναι η διάθεση νέας ενδιάμεσης χρηματοδότησης (στα πρότυπα εκείνης του Ιουλίου). Ωστόσο, οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν εργάζονται ακόμα πάνω σε αυτό το ενδεχόμενο, ενώ αν χρειαστεί κάτι τέτοιο θα πρέπει η Ελλάδα να βρει νέες εγγυήσεις για το δάνειο «γέφυρα» του Αυγούστου. Κάτι που σύμφωνα με πληροφορίες είναι αρκετά δύσκολο. Επίσης, ακόμα και στο σενάριο της νέας ενδιάμεσης χρηματοδότησης εκτιμάται ότι θα χρειαστεί η ψήφιση νέου πακέτου προαπαιτούμενων μέτρων εντός Αυγούστου.
5. Ποιος ο ρόλος της Ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου;
Προς το παρόν από την Κομισιόν μεταφέρεται μία αισιοδοξία για την πορεία των διαπραγματεύσεων, αλλά έχει ξεκαθαρίσει ότι θα χρειαστεί ένα νέο νομοσχέδιο με προαπαιτούμενες δράσεις. Σε κάθε περίπτωση, το τι θα συμβεί τον Αύγουστο εξαρτάται αποκλειστικά από την Ευρωζώνη, καθώς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει ξεκαθαρίσει ότι στην παρούσα φάση απλώς θα συμμετάσχει στις διαβουλεύσεις και δεν θα λάβει αποφάσεις για εκταμίευση δόσεων. Μάλιστα, το Ταμείο έχει καταστήσει σαφές ότι για να είναι μέρος του νέου προγράμματος της Ελλάδας θα πρέπει η μεν Αθήνα να έχει προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις με αιχμή το ασφαλιστικό και τα εργασιακά, η δε Ευρωζώνη να έχει λάβει τις αποφάσεις για τη νέα ρύθμιση του ελληνικού χρέους. Και οι δύο δράσεις τοποθετούνται χρονικά στα τέλη Οκτωβρίου, στην καλύτερη περίπτωση.
6. Τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους επαρκούν σε περίπτωση που δεν ολοκληρωθεί εγκαίρως η διαπραγμάτευση;
Οχι. Θα πρέπει να υπάρξει μία συμφωνία γρήγορα, ώστε να ενισχυθούν τα κρατικά ταμεία με ρευστό. Διαφορετικά, θα είναι αμφίβολη τόσο η καταβολή μισθών και συντάξεων στο τέλος του μήνα, όσο και η εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων του Σεπτεμβρίου (περίπου 1,5 δισ. ευρώ προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε τέσσερις δόσεις).