Η ποσοτική συρρίκνωση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δηλαδή η αναδίπλωση της επεκτατικής πολιτικής που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες στις ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου, έχει ξεκινήσει αλλά όχι από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed). Η πρώτη που κατέφυγε στα συναλλαγματικά αποθέματά της ώστε να εξισορροπήσει το νόμισμα και τις αγορές της ήταν η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας. Και αυτή η μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων στην Κίνα, ενδεχομένως, να περιπλέξει την απόπειρα αύξησης του βασικού επιτοκίου στην αμερικανική οικονομία από τη Fed. Οσο οι υψηλοί αξιωματούχοι στις ΗΠΑ ζυγίζουν μια αύξηση των επιτοκίων μέσα στον Σεπτέμβριο αρχίζει να εξαντλείται μια πολύτιμη πηγή ρευστότητας για τις κεντρικές τράπεζες. Η αξιοποίηση των συναλλαγματικών τους αποθεμάτων αποτελεί έναν από τους λόγους που επικράτησε τόσο μεγάλη ρευστότητα στις αγορές κατά τη διάρκεια του Αυγούστου.
Στα θησαυροφυλάκια των κεντρικών τραπεζών έχουν συγκεντρωθεί πλούσια συναλλαγματικά αποθέματα μετά την κρίση των αγορών στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Στόχος αυτής της τακτικής «αποθήκευσης ξένου νομίσματος» ήταν να εξασφαλίσουν ένα αποκούμπι σε τυχόν μαζικές εκροές κεφαλαίων και διολισθήσεις νομισμάτων. Το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, τα συναλλαγματικά αποθέματα υποχώρησαν στα 11,43 τρισ. δολάρια από το ζενίθ των 11,98 τρισ. που είχαν καταγραφεί στα μέσα του περυσινού έτους, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).
H υποχώρηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων αποδίδεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων. Αναφερόμαστε στην επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και την υποτίμηση του γουάν, δηλαδή του κινεζικού νομίσματος, από την κεντρική τράπεζα της χώρας, την επικείμενη αύξηση των επιτοκίων από τη Fed, την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου όπως και την απόφαση της Ελβετίας και της Ιαπωνίας να σταματήσουν κάθε παρέμβαση στις ισοτιμίες τους.
Ετσι κάθε κεντρική τράπεζα πουλά συναλλαγματικά αποθέματα ώστε να αντισταθμίσει τις εκροές κεφαλαίων από τις εγχώριες αγορές ή να διαχειριστεί το νόμισμα της χώρας της, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ροή χρήματος στις οικονομίες τους. Οποιο και αν είναι το κίνητρο, η συρρίκνωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων σημαίνει πως λιγότερα κεφάλαια κινούνται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δεδομένου ότι οι κεντρικές τράπεζες ανακυκλώνουν τον όγκο των μετρητών τους σε τοπικό νόμισμα ή σε περιουσιακά στοιχεία που ρευστοποιούνται άμεσα όπως είναι τα κρατικά ομόλογα.
Ο Tζορτζ Σαραβέλος, στρατηγικός αναλυτής της Deutsche Bank, και οι συνάδελφοί του εύστοχα περιέγραψαν την κατάσταση αυτή ως «ποσοτική συρρίκνωση». Προβλέπουν πως το 2015 θα είναι το έτος της αποκλιμάκωσης των συναλλαγματικών αποθεμάτων έπειτα από άνοδο που παρουσιάζεται εδώ και δύο δεκαετίες.
Η Κίνα πρωτοστατεί σε αυτή τη φάση, καθώς το νέο συναλλαγματικό καθεστώς της σημαίνει πως αναγκαστικά θα πρέπει να «ξεφλουδίζει» τα αποθέματά της σε ξένο νόμισμα προκειμένου να αποτρέψει την ελεύθερη πτώση του γουάν. Ηδη, τα αποθέματά της έχουν μειωθεί στα 3,65 τρισ. δολάρια από τα 3,99 τρισ. δολάρια το 2014.
Η χαμηλότερη συγκέντρωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, προβλέπει η Deutsche Bank, θα οδηγήσει σε υψηλότερες αποδόσεις ομολόγων και ενίσχυση του δολαρίου έναντι ανταγωνιστικών νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ευρώ και του γιεν. Επιπλοκές θα υπάρξουν, επίσης, και για άλλες κεντρικές τράπεζες εάν η άνοδος του κόστος δανεισμού στις αγορές δυσχεράνει τη δική τους δυνατότητα να περιορίσουν την επεκτατική νομισματική πολιτική τους στο διάστημα των τελευταίων ετών.
«Αυτή η τάση, πιθανώς, να αποτελέσει μόνιμο εμπόδιο στις κεντρικές τράπεζες που επιδιώκουν να αποκαταστήσουν την επεκτατική νομισματική πολιτική των προηγούμενων ετών σε φυσιολογικά επίπεδα», παρατηρεί ο κ. Σαραβέλος.