Μια Αθήνα αθέατη αλλά όχι αφανής, κρυμμένη αλλά όχι κρυφή, αναδύεται σε μια ροή φωτογραφικής αφήγησης. Με διάθεση μαιευτική, το φωτογραφικό πρότζεκτ του Τάσου Βρεττού «Τ (ρ)όποι Λατρείας» μάς κάνει κοινωνούς της παράλληλης πόλης, του ιερού στοιχείου και της πολιτισμικής πανσπερμίας της σύγχρονης Αθήνας. Ενα υλικό που ο Τάσος Βρεττός δουλεύει επί τρία χρόνια αθροίστηκε και ξετυλίχτηκε ως μία πυκνή τοιχογραφία. «Είναι ένα αστικό storytelling», λέει η Νάντια Αργυροπούλου, που μαζί με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη επιμελούνται την έκθεση που εγκαινιάζεται στις 19 Νοεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς. Οι σχεδόν 400 φωτογραφίες συνθέτουν το «αόρατο δίκτυο στο σώμα της πόλης», τους αυτοσχέδιους χώρους λατρείας όλων των ξένων κοινοτήτων. Συγκροτούν την άρρητη ιστορία, που περιμένει ακόμη τον ιστορικό της.
Ο Τάσος Βρεττός, με το πάθος με το οποίο καταπιάνεται σε κάθε του πρότζεκτ, είχε και ο ίδιος, αρχικά, εκπλαγεί από το πλήθος των λατρευτικών χώρων που σταδιακά ανακάλυπτε στην Αθήνα, σε παλιά διαμερίσματα, γκαράζ, αυλές, άδεια γραφεία… Πλέον μιλάει με θέρμη για τους πολλούς κόσμους μέσα στην πόλη, που «δεν είναι κρυφοί, αλλά βρίσκονται δίπλα μας, αρκεί να θελήσουμε να τους δούμε».
Η μύησή του ήταν λίγο-πολύ «τυχαία». «Είχα διαβάσει για τη λειτουργία της Αιθιοπικής Εκκλησίας μία Μεγάλη Πέμπτη. Ηταν στο Πολύγωνο και αποφάσισα να πάω. Η εμπειρία ήταν τόσο δυνατή που αποφάσισα να συνεχίσω και θεωρώ ότι δεν έχω τελειώσει ακόμη».
Ηδη, όμως, το τεράστιο υλικό που συγκέντρωσε την τελευταία τριετία έπρεπε να αποκτήσει τη ζητούμενη εξωστρέφεια και να διοχετευθεί ως μία συμπαγής αφήγηση, που αναπτύσσεται σε 44 διακριτούς τόπους. «Ακολουθήσαμε αυτό που μας έμαθαν οι εικόνες», λέει η Νάντια Αργυροπούλου. «Υπάρχει ένας οργανικός κορμός στην έκθεση, σαν σπονδυλική στήλη, και από εκεί εξακτινώνονται φυγές μέσα από διαγώνιες διαδρομές».
Είναι μία έκρηξη χρώματος. Χωρίς κορνίζα, οι φωτογραφίες τυπώθηκαν (χάρη στη χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση) σε ένα πορώδες χαρτί, σαν δέρμα, που «δημιουργεί απτική αίσθηση». «Τις φωτογραφίες τις αισθάνεσαι. Δεν αρκεί μόνο να τις ατενίσεις».
Οι πρωταγωνιστές στις φωτογραφίες είναι άνθρωποι που ζουν χρόνια στην Αθήνα και τη θεωρούν πατρίδα τους. «Σταδιακά χτίσαμε μια σχέση εμπιστοσύνης», λέει ο Τάσος Βρεττός. «Είμαστε πλέον φίλοι. Μας καλούν σε γιορτές, οι πόρτες είναι ανοικτές. Πρόσφατα είχα παρευρεθεί σε γιορτή των Νιγηριανών της Αθήνας. Ηταν μια συγκλονιστική εμπειρία». Η έκθεση θέλει να καταστήσει τον θεατή δέκτη πολλαπλών αισθήσεων. Οπως επισημαίνει η Νάντια Αργυροπούλου, που ήταν παρούσα σε πολλές φωτογραφήσεις, το πρότζεκτ έχει πολλές παραμέτρους και σαφώς δεν στέκεται στην αισθητική ή στην αφήγηση. Υπάρχει πολιτική ζύμωση και κοινωνική αφύπνιση. Η εμπειρία, π.χ., από το κτίριο που το είπαν «Βαβέλ» ήταν συγκλονιστική. «Ενα επταώροφο κτίριο που στέγαζε παλιά βιοτεχνίες ήταν γεμάτο λατρευτικούς χώρους. Από κάθε πόρτα ακούγονταν ψαλμωδίες». Η ολιστική προσέγγιση ενισχύεται από τη μουσική ενίσχυση της εμπειρίας που προσφέρει ο μουσικός Μιχάλης Καλκάνης. Κατέγραψε ήχους, τους «πείραξε» και δημιούργησε για την έκθεση ηχητικό περιβάλλον. Ο θεατής ανοίγεται σε μία νέα εμπειρία. Οπως λέει ο Τάσος Βρεττός: «Ηταν σαν να άνοιγα μια πόρτα και να έμπαινα σε ένα χώρο που είχε μυστήριο, συγκίνηση, σεβασμό, δέος. Από τις πολύχρωμες εικόνες των Ινδών μέχρι το απόλυτο τίποτα, ή μόνο ένα ρολόι κρεμασμένο σε έναν τοίχο κάπου σε ένα υπόγειο σενεγαλέζικου τζαμιού».
«Τ(ρ)όποι Λατρείας. Τάσος Βρεττός». Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς. Εγκαίνια 19/11. Διάρκεια έως 10/1/16.
