Η μεγάλη απογοήτευση των αγορών την Πέμπτη από την ανακοίνωση πιο συντηρητικών απ’ ό,τι αναμενόταν μέτρων εκ μέρους του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι, αποκρυσταλλώθηκε σε απώλειες 270 δισ. δολαρίων ή 248 δισ. ευρώ στις αγορές ομολόγων των ΗΠΑ και της Ευρώπης την ίδια ημέρα. Μπορεί ο πρόεδρος της γερμανικής τράπεζας, Γενς Βάιντμαν, να θεωρεί πως «δεν ήταν απαραίτητη» ακόμη και αυτή η περιορισμένη επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, όπως δήλωσε στο πλαίσιο μιας αισιόδοξης έκθεσης για τη γερμανική οικονομία, αλλά οι προσδοκίες οικονομολόγων και επενδυτών ήταν αρκετά υψηλότερες. Ετσι φαίνεται ότι ο κ. Βάιντμαν διαχωρίζει τη θέση του από την πλειονότητα των μελών του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ. Ο «Σούπερ Μάριο» είχε δηλώσει μία ημέρα πριν πως τα περισσότερα μέλη του συμβουλίου της ευρωτράπεζας ήταν σύμφωνα με τα πρόσθετα –αν και ανεπαρκή από τις αγορές– μέτρα, τα οποία αποσκοπούν στην ενίσχυση των τιμών από το 0,1% του Νοεμβρίου κοντά στο 2%. Αλλά ακόμη και αυτή η επέκταση γεννά ερωτήματα για την ικανότητα της ΕΚΤ να επιτύχει τον στόχο του πληθωρισμού κοντά στο 2%.
Ποια είναι, όμως, τα μέτρα που βύθισαν τις τιμές ομολόγων και μετοχών την Πέμπτη; Η ΕΚΤ μείωσε το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων για τις εμπορικές τράπεζες, από το -0,2% στο -0,3% και όχι στο προσδοκώμενο -0,4%. Παρέτεινε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης μέχρι τουλάχιστον τον Μάρτιο του 2017, αλλά δεν αύξησε τις μηνιαίες αγορές τίτλων από τα τρέχοντα 60 δισ. ευρώ που τόσο ανέμεναν οι αγορές. Ενα ακόμη απογοητευτικό σημείο ήταν πως η ΕΚΤ συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τα ομόλογα των τοπικών και περιφερειακών κυβερνήσεων, αλλά όχι των δήμων και τα εταιρικά ομόλογα, που θεωρούνταν μία από τις εκδοχές της νομισματικής επέκτασης που θα προωθούσε η ΕΚΤ.
Ανοικτό παράθυρο
Aν και επενδυτές και οικονομολόγοι δυσαρεστήθηκαν από την περιορισμένη επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης που ανακοίνωσε ο κ. Ντράγκι την Πέμπτη, οι πιο ψύχραιμοι επισημαίνουν πως άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για αναπροσαρμογή του προγράμματος την επόμενη άνοιξη, καθώς όπως είπε είναι «ευέλικτο». Δεν απέκλεισε τη χρήση άλλων εργαλείων στο μέλλον, μια τοποθέτηση που γεννά προσδοκίες για την αύξηση των αγορών τίτλων ανά μήνα από τα υφιστάμενα 60 δισ. ευρώ. Επίσης, ένα από τα μέτρα που ήδη δρομολογούνται είναι η επανεπένδυση των πληρωμών κεφαλαίων από τη λήξη τίτλων, αντανακλώντας μια νομισματική επέκταση 360 δισ. ευρώ σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα μέτρα που ανακοινώθηκαν.
Οι αγορές δεν προσγειώθηκαν μόνον απότομα από την ΕΚΤ, αλλά καλούνται να προετοιμαστούν και για την πρώτη αύξηση του βασικού επιτοκίου από την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) μετά μια δεκαετία. Tην Παρασκευή, η δημοσιοποίηση για την αύξηση των θέσεων εργασίας κατά 211.000 τον Νοέμβριο, με το ποσοστό ανεργίας να διατηρείται σταθερό στο 5%, ενίσχυσε τα σενάρια για μία αύξηση του κόστους δανεισμού στις ΗΠΑ τον Δεκέμβριο. Ενας ακόμη παράγοντας που τείνει προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η αύξηση του μέσου όρου στα ωρομίσθια κατά 4 σεντς. Η πρόεδρος της Fed, Τζάνετ Γέλεν, είχε δηλώσει την Πέμπτη ενώπιον του Κογκρέσου πως η οικονομία πληροί τα κριτήρια για την πρώτη αύξηση των επιτοκίων από τον Ιούνιο του 2006.
