Τον Μάρτιο του 1967, πριν από 49 έτη, ο Ξενοφών και η Λόλα Ζολώτα φωτογραφήθηκαν στο σπίτι τους. Με θέα την Ακρόπολη, το διαμέρισμα στην τριώροφη πολυκατοικία Ζολώτα επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου έμελλε να συμβολίσει την αθηναϊκή κομψότητα που συνετρίβη στα βράχια της επταετίας. Η φωτογραφία έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό «Εικόνες», σε ένα από τα τελευταία τεύχη της χρυσής εποχής και η συχνή αναπαραγωγή του εντάθηκε με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο της Λόλας Ζολώτα.
Υπάρχει ένα μεγαλείο σε αυτό το κτίριο, που σχεδίασε ο αρχιτέκτων Εμμανουήλ Βουρέκας (1907-1992). Είναι η θέση του, είναι το ύφος του, είναι αυτό που εκπροσωπεί. Σήμερα, δύσκολα θα χτιζόταν ένα τέτοιο κτίριο απέναντι από την Ακρόπολη. Ο πολιτικά ορθός συντηρητισμός θα απέκλειε μία νεωτερική κατασκευή αλλά επιπλέον δύσκολα θα έβρισκε κανείς ιδιοκτήτες σαν το ζεύγος Ζολώτα και αρχιτέκτονα σαν τον Εμμανουήλ Βουρέκα. Η έξοχη από κάθε άποψη έκθεση για τον Βουρέκα στο Μουσείο Μπενάκη (2012) μας είχε θυμίσει ότι ο Βουρέκας είχε δημιουργήσει ένα πυκνό δίκτυο κτιρίων που είχαν μελετηθεί από το γραφείο του, διάσπαρτα σήμερα σε όλο το αθηναϊκό κέντρο. Πολλά από αυτά είναι κακοποιημένα, άλλα είναι σε καλύτερη μοίρα. Αλλά η πολυκατοικία Ζολώτα λάμπει με μία διαφάνεια σχεδόν αρχέγονη.
Στην είσοδο έχει σκαλιστεί «Αρχιτέκτων Εμμ. Βουρέκας 1960» (το έτος αποπεράτωσης, η μελέτη είναι του 1958), μια πολύ όμορφη συνήθεια που ευτυχώς συναντά κανείς σε αρκετά κτίρια της Αθήνας (σε λιγότερα από όσο θα έπρεπε αλλά σε περισσότερα από όσα φαντάζεται κανείς). Η Λόλα Ζολώτα ενδιαφερόταν προσωπικά για τα σχέδια και επισκεπτόταν συχνά το γραφείο Βουρέκα στην οδό Μουρούζη. «Μικρό κομψοτέχνημα» χαρακτηρίζει την πολυκατοικία Βουρέκα η Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη στον τόμο «Ο κόσμος του Εμμανουήλ Βουρέκα» (Μουσείο Μπενάκη). «Η συνεργασία Βουρέκα, Σαρίδη και Ζολώτα εξασφάλισε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο αποτέλεσμα». Τα έπιπλα Σαρίδη ήταν ψηλά στις προτιμήσεις της μεγαλοαστικής κοινωνίας και συχνά προέκτειναν την αισθητική του χώρου με ένα πλέον αναγνωρίσιμο αθηναϊκό τρόπο.
Ηταν το ύφος της εποχής: διεύθυνση σε καλή αθηναϊκή περιοχή, αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, καλά υλικά, επώνυμα έπιπλα αλλά και ενδυματολογικοί κανόνες που έδιναν ρυθμό στην αστική, αθηναϊκή κοινωνία της περιόδου 1950-1967.
Τα κτίρια που γέννησε αυτός ο κόσμος, είτε επαύλεις είτε καλοσχεδιασμένες πολυκατοικίες, έχουν ελαφρώς υποτιμηθεί. Στο μέλλον θα προκαλέσουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς οι κατόψεις των αστικών πολυκατοικιών του 1950-60 μαρτυρούν και την καθημερινότητα που έχει κονιορτοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια.
Η πολυκατοικία Ζολώτα είναι ένα μοναχικό λουλούδι σε μία θάλασσα αστικών οικοδομών. Θαυμάζω το πόσο αέρινη, κομψή και άχρονη είναι, με εκείνον τον χωνεμένο μοντερνισμό που αντλεί από τον Μεσοπόλεμο και εκβάλλει στο φως της μεταπολεμικής εποχής. Eίναι ένα κτίριο κλασικό για την Αθήνα, που συμβάλλει στον θρυμματισμό του αισθητικού διχασμού «παλιά» και «νέα» πόλη. Η Αθήνα είναι ενιαία, μια συνεχής ροή διαρκούς κατοίκησης. Καταλαβαίνει κανείς γιατί προκαλεί τόσα συναισθήματα η κλασική φωτογραφία από την οικία Ζολώτα. Η επαφή με την ποιότητα υποβάλλει. Σε κάθε μορφή και σε κάθε εποχή. Είναι ένα διαρκές ζητούμενο.
