Για το θέμα της ρύθμισης οφειλών κάθε είδους έχουν ακουστεί πολλά.
Η συζήτηση περιστρέφεται κυρίως γύρω από το πόσο δίκαιες είναι αυτές και σε ποιο βαθμό αποτελούν τροχοπέδη στην ενίσχυση του αισθήματος δικαίου και της φορολογικής –και όχι μόνο– συνείδησης στους πολίτες.
Οι ενστάσεις αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένες, αφού όσοι με δυσκολία καταφέρνουν να είναι συνεπείς, αισθάνονται… «κορόιδα» απέναντι σε αυτούς, που –κατ’ επάγγελμα, ή λόγω αδυναμίας– δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους σε τράπεζες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.
Από την άλλη πλευρά όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία της τελευταίας εξαετίας, που έχει οδηγήσει σε πτώση εισοδημάτων και κατανάλωσης αλλά και σε ύφεση, η οποία επιτείνεται λόγω των διαρκών φορολογικών επιβαρύνσεων. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα οικονομικό περιβάλλον, το οποίο δημιουργεί συνθήκες αδυναμίας αποπληρωμής τόσο στις τρέχουσες υποχρεώσεις όσο –ειδικά τους τελευταίους μήνες– και στις ρυθμισμένες!
Το γεγονός αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα κατ’ επέκταση και στην πλευρά των φορέων, δεδομένου ότι δεν εισπράττουν χρήματα που είχαν προϋπολογίσει. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ΙΚΑ, όπου μέσα σε ένα χρόνο (Μάρτιος 2015-Μάρτιος 2016) 52.500 περιπτώσεις οφειλετών έμειναν εκπρόθεσμοι στη ρύθμισή τους, με αποτέλεσμα οι απώλειες για το ίδρυμα να φτάνουν το 1,82 δισ. ευρώ.
Αντίστοιχη είναι και η εικόνα με τη ρύθμιση των χρεών σε εφορία και τράπεζες.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Οτι, εάν δεν υπάρξει μια ενιαία ρύθμιση για όλες αυτές τις όφειλες, ανεξάρτητα από το πού προέρχονται, είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι ο κάθε οφειλέτης θα μπορέσει να είναι συνεπής και να εξυπηρετήσει, έστω και εκπρόθεσμα, τις υποχρεώσεις του. Αρα, και ο ίδιος κινδυνεύει να χάσει όλη ή μέρος της όποιας περιουσίας τού έχει απομείνει, και να μεγαλώνουν η τρύπα στα δημόσια ταμεία και οι επισφάλειες στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Πώς μπορεί να λειτουργήσει η συνολική ρύθμιση;
Με μεγάλο αριθμό δόσεων και με διαγραφή σημαντικού μέρους των προσαυξήσεων και των τόκων υπερημερίας. Ο αριθμός και το ύψος των δόσεων προτείνεται να καθορίζεται από την περιουσιακή κατάσταση, το ύψος των εισοδημάτων αλλά και την περιουσιακή κατάσταση των οφειλετών.
Για τα στεγαστικά δάνεια:
Προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς και θέσπιση και πιστή εφαρμογή των κανόνων που θα τεθούν στα funds, τα οποία θα αγοράσουν τα δάνεια.
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ο δανειολήπτης έχει καταθέσεις ή άλλη περιουσία επαρκή για να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις του, τότε θα πρέπει αυτή να χρησιμοποιείται για την αποπληρωμή του χρέους του.
Σε περίπτωση που το εμπράγματο δικαίωμα (σε πρώτη κατοικία) οδεύει αναπόφευκτα σε πλειστηριασμό, με την είσπραξη του προϊόντος του πλειστηριασμού, να παύει κάθε απαίτηση της τράπεζας από τον οφειλέτη και τους εγγυητές, με διαγραφή του υπολειπόμενου ποσού.
Είναι απαράδεκτο η αρχική τιμή του πλειστηριασμού του ακινήτου να ορίζεται με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου, όπως αυτή εκτιμάται από τις τράπεζες, την ίδια στιγμή που ο υπολογισμός του ΕΝΦΙΑ γίνεται με –προσαρμοσμένες μεν, στρεβλές δε– αντικειμενικές αξίες.
Για τα επιχειρηματικά δάνεια:
Επεξεργασία όλων των διαφορετικών περιπτώσεων από τις τράπεζες. Η παρουσία των funds εδώ μπορεί να βοηθήσει στον απεγκλωβισμό των επιχειρήσεων, για τις οποίες κρίνεται ότι είναι βιώσιμες μετά τη ρύθμιση και την αναδιάρθρωση, μέσω των κεφαλαίων που θα βάλουν.
Στόχος πρέπει να είναι να δοθεί η δυνατότητα στις βιώσιμες επιχειρήσεις, που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας, να ρυθμίζουν τα δάνειά τους κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην απειλείται η συνέχιση των δραστηριοτήτων τους επ’ ωφελεία της διατήρησης των θέσεων εργασίας και της ανάτασης του παραγωγικού δυναμικού της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να εξασφαλιστεί η δυνατότητα στους υφιστάμενους μετόχους, εφόσον το επιθυμούν και έχουν τα απαιτούμενα κεφάλαια, να επενδύσουν και να αναδιαρθρώσουν την επιχείρησή τους.
Τέλος, κάποια στιγμή θα πρέπει να βρεθεί και τρόπος επιβράβευσης των συνεπών δανειοληπτών μέσω της παροχής κινήτρων, ώστε να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται με συνέπεια στις υποχρεώσεις τους.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Β. Κόλλιας είναι πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.