Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, και περίπου τέσσερα από την έναρξη της καθόδου του ΠΑΣΟΚ στη χορεία των μικρομεσαίων, καθίσταται σαφές ότι η συζήτηση για την Κεντροαριστερά στη χώρα δεν αφορά κάποιο κόμμα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν η τελευταία χαρισματική προσωπικότητα που κατόρθωσε να οργανώσει το κοινό της Κεντροαριστεράς στη βάση των παραδοσιακών αρχών της, όπως τουλάχιστον αυτές εκφράστηκαν κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, και να το εντάξει κάτω από έναν ενιαίο κομματικό μηχανισμό. Ο διάλογος του Ανδρέα Παπανδρέου με την Ιστορία είναι άλλωστε διαρκής, ανοιχτός και πόρρω απέχει από το να έχει ολοκληρωθεί –ιδιαίτερα σε μια περίοδο κρίσης για τις πολιτικές δυνάμεις του μεσαίου χώρου–, κάτι που προκύπτει αβίαστα από τα άρθρα που ακολουθούν λίγο παρακάτω από τους κ. Τηλέμαχο Χυτήρη και Θάνο Βερέμη.
Εν πολλοίς, ο στόχος, δηλαδή η αύξηση της εκλογικής επιρροής και η έκφραση κάτω από έναν μεγάλο φορέα, παραμένει και σήμερα ο ίδιος, παρά τις διαφωνίες ανάμεσα στους βασικούς πρωταγωνιστές του κεντροαριστερού «σίριαλ» και στην ανεπανάληπτη «αποθέωση» την προσωπικών στρατηγικών και ηγεμονισμών. Η εκλογική απίσχνανση των φορέων που είτε αυτοπροσδιορίζονται ως Κεντροαριστεροί (Δημοκρατική Συμπαράταξη-ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ), είτε εφάπτονται de facto με αυτόν τον χώρο (Ποτάμι), τους έχει υποχρεώσει να προσπαθήσουν να βρουν κοινά σημεία, δίχως πάντα κάτι τέτοιο να καθίσταται ούτε εύκολο, ούτε ιδιαίτερα παραγωγικό. Αν σε αυτήν την εξίσωση προστεθεί και το ΚΙΔΗΣΟ του κ. Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος εμφανίζεται περισσότερο ανοιχτός να συνεργαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, καθίσταται σαφές ότι μια ενιαία Κεντροαριστερά είναι εκ των πραγμάτων πολύ δύσκολη υπόθεση.
Τις τελευταίες ημέρες, πάντως, η κ. Φώφη Γεννηματά και ο κ. Σταύρος Θεοδωράκης φαίνεται ότι βρίσκονται πιο κοντά από κάθε άλλη στιγμή κατά τους πρόσφατους μήνες. Αφορμή είναι το έργο της επιτροπής διαλόγου ανάμεσα στα δύο κόμματα, που αναμένεται να παραδώσει το πόρισμά της στις αρχές του Ιουλίου. Ιδίως από την πλευρά του κ. Θεοδωράκη διαφαίνεται η διάθεση να αποδώσει βαρύτητα στις διεργασίες που υπάρχουν στο πεδίο της Κεντροαριστεράς. Ενώ και από τη Χαρ. Τρικούπη διαφαίνεται η προσπάθεια διαμόρφωσης ενός προπλάσματος προγραμματικού πλαισίου, όπως φάνηκε από τη δημοσιοποίηση των 50 θέσεων που επεξεργάστηκε η Συνδιάσκεψη της Δημοκρατικής Συμπαράταξης. Από ορισμένους η κίνηση αυτή γίνεται αντιληπτή και ως προσπάθεια «καπελώματος» του πορίσματος της επιτροπής διαλόγου, ωστόσο από όλες τις απόψεις διατηρείται ψυχραιμία και καλή θέληση, τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας.
Αν η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι είναι οι εμφανείς πτυχές της συζήτησης για την Κεντροαριστερά και τη Σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα, υπάρχουν και οι κρυφές, λιγότερο προφανείς πτυχές. Αυτές έχουν εκδηλωθεί σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα από τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές, οι οποίοι βλέπουν στα νέα κόμματα της Αριστεράς του Νότου μία ευκαιρία για το «μπόλιασμα» της γηραιάς Σοσιαλδημοκρατίας με νέες, οιονεί γειτονικές δυνάμεις. Ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Γαλλίας Μάνουελ Βαλς, ο οποίος βρέθηκε στην Αθήνα προ ολίγων ημερών, ο αρχηγός του SPD και αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο οποίος θα επισκεφθεί την Ελλάδα στα τέλη Ιουνίου, και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι ασκούν διαρκή στρατηγική στήριξης και προσέγγισης στον Αλέξη Τσίπρα.
Είναι προφανές ότι για το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ και το Ποδέμος της Ισπανίας είναι δύο παίκτες που εν καιρώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην επιχείρηση «διάσωσης» της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας. Πέρα από τα άγαρμπα «φάλτσα» του επικεφαλής των Σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο Τζάνι Πιτέλα, ο οποίος προκάλεσε την μήνιν των εγχώριων Σοσιαλιστών, μια βόλτα στους διαδρόμους του Ευρωκοινοβουλίου είναι αρκετή για να καταδείξει ότι η συζήτηση είναι υπαρκτή. Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, μακριά από την πολιτική ένταση των Αθηνών, εμφανίζονται πολύ πιο άνετοι σε μια συζήτηση για αλλαγή των κυβερνητικών συσχετισμών στην Ελλάδα. Προς το παρόν, βέβαια, κάτι τέτοιο μοιάζει πολύ μακρινό. Ωστόσο τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Οσοι υποστηρίζουν την άποψη της πιθανής αναθέρμανσης της «σοσιαλδημοκρατικής» συζήτησης στην Ελλάδα έχουν κατά νου τα τεκταινόμενα στην Ισπανία, όπου την επόμενη Κυριακή 26 Ιουνίου θα πραγματοποιηθούν οι εθνικές εκλογές, με το Ποδέμος να εμφανίζεται δεύτερο κόμμα.
Η στροφή του Ποδέμος
Κάποιοι στις Βρυξέλλες είδαν με ενθουσιασμό το πρόσφατο άρθρο του ηγέτη του Ποδέμος, Πάμπλο Ιγκλέσιας, στην «Ελ Παΐς», ο οποίος δεν δίστασε να μιλήσει για «νέα σοσιαλδημοκρατία» και να υπογραμμίσει ότι υπάρχουν περιθώρια συνεργασίας με την «παλιά σοσιαλδημοκρατία». Εφόσον στην Ισπανία επιβεβαιωθούν τα δημοσκοπικά δεδομένα, που δείχνουν τους Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσες να καταλήγουν τρίτοι, τότε το κόμμα θα βρεθεί προ μιας διπλής, και σε κάθε περίπτωση δεινής, επιλογής. Είτε να συνεργαστεί με το δεξιό Λαϊκό Κόμμα, είτε με το σχήμα Ποδέμος και κομμουνιστών. Είναι απολύτως σαφές ότι για τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές η προφανής λύση του Σάντσες πρέπει να είναι οι Ποδέμος. Στους κύκλους του ΕΣΚ αυτές τις ημέρες κυριαρχεί η «τρομακτική» προοπτική του Brexit. Ωστόσο φαίνεται να κρίνεται θετικά το γεγονός ότι ο ηγέτης του Ποδέμος (που διατηρεί «αποστάσεις ασφαλείας» από τον ΣΥΡΙΖΑ, κατά τη διάρκεια της εξελισσόμενης προεκλογικής εκστρατείας), σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, προχώρησε σε στροφή –ρητορική και ουσιαστική– προτού εκλεγεί στην κυβέρνηση.