Ανοδικά έκλεισαν χθες για τρίτη συνεχόμενη ημέρα τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, χάρη στις δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών που δείχνουν άνοδο του στρατοπέδου που υποστηρίζει την παραμονή της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Παρ’ όλα αυτά, η σπασμωδική αντίδραση των αγορών το τελευταίο διάστημα δείχνει πόσο σημαντικός θα είναι ο αντίκτυπος του βρετανικού δημοψηφίσματος όχι μόνον στην πορεία της Ε.Ε., αλλά και στην έλλειψη αυτοπεποίθησης που υπάρχει γενικότερα στην ευρωπαϊκή οικονομία. Ο Ντράγκι δήλωσε ότι η ΕΚΤ έχει λάβει κάθε προληπτικό μέτρο που θα μπορούσε ώστε να μην προκληθεί πανικός στις αγορές, ενώ η Τζάνετ Γέλεν, πρόεδρος της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed), δήλωσε ότι ενδεχόμενο Brexit «θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις» στη διεθνή οικονομία.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι δήλωσε χθες ότι η ΕΚΤ έχει ολοκληρώσει την προετοιμασία ενόψει του βρετανικού δημοψηφίσματος, ωστόσο προσέθεσε ότι «είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τις διάφορες διαστάσεις (και πώς) θα επιδράσουν αυτές στις αγορές και στις οικονομίες της Ευρωζώνης». Καταθέτοντας στην επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο κ. Ντράγκι φάνηκε απρόθυμος να εισέλθει στην ουσία της πολιτικής αλλά και της οικονομικής συζήτησης για το βρετανικό δημοψήφισμα, προφανώς μη θέλοντας να οξύνει τα πνεύματα στη Βρετανία, όπου οι προειδοποιήσεις των διαφόρων διεθνών οργανισμών για την αρνητική επίπτωση που θα είχε ενδεχόμενη αποχώρηση της χώρας από την Ενωση εκλαμβάνεται από σημαντική μερίδα του πληθυσμού ως προσπάθεια εκφοβισμού και επηρεασμού των ψηφοφόρων. «Προσπαθούμε να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε πιθανό ενδεχόμενο. Είναι δύσκολο να γίνω πιο συγκεκριμένος αυτή τη χρονική στιγμή», είπε ο κ. Ντράγκι.
Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ευρωζώνης διαβεβαίωσε πως η ΕΚΤ θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο που θα κρίνει αναγκαίο ώστε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις ενδεχόμενου Brexit. Για παράδειγμα, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επεκτείνει τις αγορές κρατικών και εταιρικών ομολόγων από τα 80 δισ. τον μήνα σε ακόμη μεγαλύτερο ύψος. Παράλληλα, η ΕΚΤ έχει ήδη ενεργοποιήσει όλες τις συμφωνίες ανταλλαγής ρευστότητας με την Τράπεζα της Αγγλίας και με την αμερικανική Fed, όπως είχε κάνει και κατά την περίοδο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αντιθέτως, η πρόεδρος της Fed προειδοποίησε χθες ανοικτά πως στο «σημερινό περιβάλλον αναιμικής οικονομικής ανάπτυξης, ήδη πολύ χαλαρής νομισματικής πολιτικής σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες, μπορεί να αλλάξει απότομα η αντίληψη των επενδυτών και η όρεξή τους για (ανάληψη) ρίσκου. Μια εξέλιξη που θα μπορούσε να αλλάξει το επενδυτικό κλίμα είναι το επερχόμενο δημοψήφισμα στη Βρετανία». Ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx Europe 600 έκλεισε χθες με άνοδο 0,9%, ενώ είχε κλείσει τη Δευτέρα με άνοδο 3,6%, τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο από τον περασμένο Αύγουστο.
Με τις δημοσκοπήσεις να αδυνατούν να προβλέψουν το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, πολιτικοί, οικονομολόγοι και επενδυτές εξακολουθούν να προειδοποιούν για τους κινδύνους που κρύβει ενδεχόμενη έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. αλλά και την τάση της αγοράς να εμφανίζεται εφησυχασμένη ως προς την πιθανότητα Brexit. Ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής Τζορτζ Σόρος, ο οποίος είχε γίνει παγκοσμίως γνωστός το 1992, οπότε είχε προκαλέσει την υποτίμηση της λίρας κατά 15%, προειδοποίησε χθες ότι ενδεχόμενο Brexit θα προκαλούσε πολύ πιο επικίνδυνη υποτίμηση του βρετανικού νομίσματος. Σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα The Guardian, ο κ. Σόρος προειδοποίησε ότι η λίρα θα μπορούσε να υποχωρήσει κατά τουλάχιστον 15% σε περίπτωση επικράτησης των υποστηρικτών της εξόδου από την Ε.Ε. και πιθανώς περισσότερο από 20%. «Η αξία της λίρας θα υποχωρούσε έντονα. Θα είχε επίσης (το Brexit) αμέσως δραματική επίπτωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, στις επενδύσεις, στις τιμές και στην απασχόληση», έγραψε ο κ. Σόρος. Ο γνωστός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί προειδοποίησε επίσης χθες πως ενδεχόμενο Brexit θα μπορούσε να προκαλέσει ύφεση στη βρετανική οικονομία και να πλήξει την επιχειρηματική και καταναλωτική εμπιστοσύνη. «Η ύπαρξη μεγάλων διπλών ελλειμμάτων –δημοσιονομικού και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών– θα μπορούσε να οδηγήσει σε έντονη υποχώρηση του νομίσματος (σ.σ. λίρα) και σε απότομη διακοπή των κεφαλαιακών ροών», προσέθεσε.
