Οι Βρετανοί ψηφοφόροι προσέρχονται σήμερα στις κάλπες για να αποφασίσουν σχετικά με την παραμονή της χώρας τους στην Ε.Ε. Οι διαθέσιμες δημοσκοπήσεις δείχνουν σχεδόν ισοψηφία του «Ναι» και του «Οχι». Η συντριπτική πλειονότητα των οικονομολόγων αλλά και των διεθνών οργανισμών εκτιμά ότι το Brexit θα έχει αρνητικές συνέπειες για την οικονομία τόσο της Ε.Ε. όσο και –κυρίως– της Βρετανίας, βραχυχρόνια αλλά πιθανότατα και μακροχρόνια.
Ποιες, όμως, θα ήταν οι πιθανές συνέπειες του Brexit για τη χώρα μας; Η ελληνική οικονομία προσπαθεί να ορθοποδήσει έπειτα από μια μεγάλη περίοδο βαθιάς ύφεσης και να επουλώσει τα τραύματα της περυσινής περιπέτειας. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται, μεταξύ άλλων, ομαλότητα και σταθερότητα. Η αύξηση της αβεβαιότητας που θα προκύψει ως αποτέλεσμα του Brexit θα έχει καταφανώς αρνητική επίδραση στην προσπάθεια της Ελλάδας για σταθεροποίηση.
Οι άμεσες συνέπειες πιθανότατα δεν θα είναι πολύ σημαντικές. Η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της στερλίνας που αναμένεται να ακολουθήσει το Brexit θα επηρεάσει αρνητικά το ελληνικό ισοζύγιο πληρωμών. Λιγότεροι Βρετανοί τουρίστες θα έρθουν στη χώρα μας, οι εξαγωγές μας θα γίνουν ακριβότερες και οι εισαγωγές από τη Βρετανία φθηνότερες.
Τις προηγούμενες δεκαετίες, τα βρετανικά πανεπιστήμια ήταν πόλος έλξης των Ελλήνων φοιτητών, κυρίως για μεταπτυχιακές σπουδές. Τα τελευταία χρόνια η αύξηση του κόστους σπουδών σε αυτά τα έχει κάνει λιγότερο ελκυστικά. Η ισχυροποίηση του ευρώ θα αποκαταστήσει μέρος της ανταγωνιστικότητάς τους, όμως αν οι Ελληνες φοιτητές κληθούν να πληρώσουν δίδακτρα «τρίτων χωρών», το κόστος για πολλούς θα είναι σχεδόν απαγορευτικό.
Μεσοπρόθεσμα, η Ελλάδα θα κληθεί να καλύψει μέρος της βρετανικής συμβολής στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Αν και η σχετική συμβολή θα είναι σχετικά χαμηλή, η κάλυψή της μπορεί να μην είναι εύκολη, δεδομένης της δεινής δημοσιονομικής θέσης της χώρας μας. Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρο το μέλλον των Ελλήνων εργαζομένων στη Βρετανία, αν και μεγάλο μέρος αυτών είναι άτομα υψηλής εξειδίκευσης τα οποία έχει μεγάλη ανάγκη η βρετανική οικονομία.
Οι σημαντικότερες συνέπειες είναι οι μακροχρόνιες και δεν αφορούν το «αμιγώς» οικονομικό πεδίο. Τυχόν επιτυχία του Brexit μπορεί να απελευθερώσει φυγόκεντρους δυνάμεις στην Ε.Ε. και να οδηγήσει ακόμη και σε διάλυση της Ενωσης. Μία τέτοια εξέλιξη είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει τα ευρωπαϊκά κράτη σε προστατευτισμό και να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική ευημερία, στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Από την άλλη, το Brexit ενδέχεται να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στα επόμενα αναγκαία βήματα της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης της Ευρωζώνης. Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα θετικό για τη χώρα μας – αρκεί, βεβαίως, να παραμείνει μέρος αυτής της ομάδας.
*Καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
