«Η Βρετανία βρήκε τη λάθος στιγμή να παίξει παιχνίδια».
Οι Βρετανοί πολιτικοί πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος της Δευτέρας 27 Ιουνίου μετά το δημοψήφισμα, συγχαίροντας ο ένας τον άλλον, επειδή έκαναν αποδεκτή την έκφραση της βούλησης των πολιτών. Οι βουλευτές των Συντηρητικών και των Εργατικών εξέφρασαν μια παράδοξη υπερηφάνεια, επειδή αποποιήθηκαν τις ευθύνες τους. Οι νικητές έδειξαν τη μεγαλοψυχία τους και οι ηττημένοι κυρίως υποσχέθηκαν να σεβαστούν ό,τι αποκαλούν «η βούληση του λαού». Οσοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα από απόσταση, αυτού του είδους η πολιτική τούς φαίνεται να είναι απερίσκεπτη, άχρηστη και παράξενη. Και είναι απερίσκεπτη, επειδή η Βρετανία βρίσκεται ενώπιος ενωπίω μιας κολοσσιαίας οικονομικοπολιτικής πρόκλησης.
Η αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένα παιχνίδι με μικρά ενδεχόμενα οφέλη και πιθανώς μεγάλες ζημίες. Μια χώρα απομονωμένη και απαξιωμένη έχει μπροστά της τη φθίνουσα πορεία των δεσμών της με τη μεγαλύτερη εμπορική της εταίρο. Ωστόσο, πολλοί θιασώτες της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε. δελεάστηκαν από τον φανταστικό κόσμο του Brexit, όπου η προδοτική Βρετανία θα μπορούσε ακόμα κι έτσι να εξασφαλίσει καλή συμφωνία με την Ε.Ε. Η ανάκαμψη του δείκτη FTSE 100 πέραν των 6.300 μονάδων στις 29 Ιουνίου, δηλαδή στα επίπεδα τα οποία βρισκόταν την παραμονή του δημοψηφίσματος, αποτυπώνει αυτά τα μάταια όνειρα. Υπό τις συνθήκες αυτές, η σχεδόν αδιαμφισβήτητη αποδοχή του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος είναι παράδοξη. Γιατί να συνεχίσει κανείς αυτόν τον δρόμο; Γιατί να αποξενώσει τους ήδη θυμωμένους ψηφοφόρους αμφοτέρων των στρατοπέδων; Οι υπέρμαχοι της παραμονής είναι εξοργισμένοι και οι αντίπαλοί τους ετοιμάζονται για κακές ειδήσεις. Αντιμετωπίζουν ένα συνδυασμό οικονομικής κάμψης και προδοσίας της δικής τους ευχής να κρυφτούν σε έναν φανταστικό προ-παγκοσμιοποιημένο κόσμο.
Η κάλλιστη εξήγηση αυτής της παράξενης συμπεριφοράς δεν είναι αυτή την οποία έδωσε ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, δηλαδή ο σεβασμός της δημοκρατίας. Δόθηκε από μία άλλη βρετανική παράδοση, αυτή των ποδοσφαιρικών αγώνων. Εμείς νικήσαμε, εσείς χάσατε. Σηκώστε το κεφάλι, αντιδράστε ως ενήλικοι, δώστε τα χέρια και συνεχίστε. Σε αυτήν την προσέγγιση τα πάντα είναι λάθος. Η απόφαση της παραμονής ή όχι στην Ε.Ε. δεν είναι αθλητική διοργάνωση με νικητές, ηττημένους, διαιτητή, καθαρούς κανόνες και επανάληψη του ματς τον επόμενο χρόνο. Πρόκειται για περίπλοκο ερώτημα και πρέπει να απαντηθεί από ανθρώπους, οι οποίοι μπορούν να λάβουν αποφάσεις στη βάση της λογικής και έχοντας πλήρη ενημέρωση. Στους αγώνες είναι αποδεκτό να παίζεις με κανόνες, ακόμα κι αν φαίνονται άδικοι.
Η εκστρατεία για την έξοδο, ωστόσο, εξαπάτησε το κοινό και το μεγάλο νούμερο που χρησιμοποίησε για εξοικονόμηση 350 εκατομμυρίων λιρών την εβδομάδα από εισφορές στην Ε.Ε., ήταν ψευδές. Η διαβεβαίωση πως 1,2 εκατ. Βρετανοί και Βρετανίδες που ζουν στην Ε.Ε. δεν πρέπει να φοβούνται, ήταν ψευδής. Ο ισχυρισμός πως η Βρετανία με ευκολία θα διαπραγματευθεί μια καλή συμφωνία εξόδου από την Ε.Ε. ήταν, επίσης, ψέμα. Ενας καλός διαιτητής θα είχε αποκλείσει την ομάδα υπέρ του Brexit και θα έδινε τη νίκη στους οπαδούς της παραμονής. Η Βρετανία έχει θεσπίσει όργανο για την παρακολούθηση ψευδών μηνυμάτων στις εμπορικές διαφημίσεις. Δεν διαθέτει, εντούτοις, αντίστοιχο για τις πολιτικές εκστρατείες. Αντ’ αυτού ο αγώνας διεξήχθη μέχρι τη λήξη του και ανακηρύχθηκε νικητής το στρατόπεδο του Βrexit. Ομως, σε μια εκλογική αναμέτρηση με οριακά αποτελέσματα, οι αριθμοί δεν έχουν καθοριστική σημασία. Η εκλογική διαδικασία η συγκεκριμένη είχε τριπλό χαρακτήρα: το 28% των εκλογέων απείχε, το 37% τάχθηκε υπέρ της αποχώρησης και το 35% υπέρ της παραμονής. Εάν όσοι απείχαν ήταν νεότεροι από τον μέσο όρο και είχαν τελικά ψηφίσει, ίσως να είχαν νικήσει οι οπαδοί της ευρωπαϊκής λύσης. Τώρα πλέον αυτό το ερώτημα είναι κυρίως ρητορικό.