Πώς είναι δυνατόν ένας λαός που ανέδειξε πολιτική ηγεσία με την παιδεία (ανεξαρτήτως των πολλών σφαλμάτων τους) του Παπαναστασίου, του Κανελλόπουλου, του Ηλιού, του Μαρκεζίνη και του Βενιζέλου, με τον συνδυασμό οραματισμού και πραγματισμού του άλλου, του μεγάλου, Βενιζέλου, τη στοχοπροσήλωση του Καραμανλή και του Σημίτη, το αίσθημα ευθύνης, το ήθος και τη δημοκρατικότητα του Γεωργίου Ράλλη ή την αγνότητα και την αυτοκριτική ικανότητα/εντιμότητα του Λεωνίδα Κύρκου και του Γρηγόρη Φαράκου, πώς είναι δυνατόν αυτός ο λαός να έχει φέρει και να διατηρεί στην εξουσία έναν απίστευτο εσμό εθνολετήρων, απαίδευτων, ιδεοληπτικών ή/και καιροσκόπων; Υπάρχει εξήγηση, υπάρχει ερμηνεία (πέραν του αυτονόητου παράγοντα της βίαιης αντίδρασης μιας κακομαθημένης κοινωνίας στην κρίση); Ισως ναι…
Στις προ της ακραίας και διάχυτης ευημερίας εποχές –που συνέπεσε να είναι και οι εποχές προ της ιδιωτικής τηλοψίας– γνωμηγήτορες ήταν αυτοί τους οποίους οι σήμερα κυβερνώντες αποκαλούν «οι επαΐων»… Με άλλα λόγια ανάμεσα στον κεντρικό πολιτικό λόγο και στην κοινωνία διαμεσολαβούσε το φίλτρο των πιο μορφωμένων, ψαγμένων, προβληματισμένων ανθρώπων. Ηταν η μειοψηφία εκείνη που αποκλειστικά ή προνομιακά είχε πρόσβαση στις πηγές της έντυπης ή ηλεκτρονικής πληροφορίας, αξιολογούσε, διύλιζε και επεξεργαζόταν τα μηνύματα των πολιτικών και των λοιπών κεντρικών παραγόντων της δημόσιας ζωής, αφού δε, τα υπέβαλλε στη βάσανο της κριτικής, τα διοχέτευε στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, ασκώντας παράλληλα παιδαγωγική λειτουργία ή ορθότερα πολιτική παιδαγωγική. Οι λήπτες, δε, του μηνύματος των ως άνω, εν πολλοίς, υιοθετούσαν και αποδέχονταν την ερμηνεία και προσέγγισή τους για γεγονότα, πολιτικές προτάσεις και πρακτικές.
Η ώρα, λοιπόν, των μαζών, άρα η ώρα κοινωνικών προσδοκιών που μπορούν να ικανοποιηθούν, ενδεχομένως κατ’ αποκλειστικότητα, από πολιτικά υποκείμενα/μορφώματα τύπου ΣΥΡΙΖΑ και τους ανθρώπους που τα στελεχώνουν, έφθασε τη συγκεκριμένη στιγμή: όταν «αδιαμεσολάβητοι γνωμηγήτορες» έγιναν κάποιοι, με ένα επικοινωνιακό ταλέντο αδιαμφισβήτητα, πρωινοί κυρίως «τηλεδημοσιογράφοι» ή βραδινοί τηλεδιασκεδαστές/τηλεγελωτοποιοί, οι οποίοι έκαναν τα πολιτισμικά πιο λούμπεν κοινωνικά στοιχεία να αισθάνονται πως δεν χρειάζονται τη διαμεσολάβηση των «επαΐων». Και όταν οι εν λόγω, κυρίαρχο πολιτικό λόγο έκαναν αυτόν που αντιστοιχεί στις δικές τους διανοητικές ικανότητες, αλλά και στις προσληπτικές δυνατότητες των θαυμαστών τους. Με αναπόδραστο αποτέλεσμα, κάθε πολιτικός λόγος, υπερβαίνων αυτό το επίπεδο, να είναι καταδικασμένος, πρωτίστως σε περιόδους κρίσης που συνήθως παράγει παρορμητικές αντιδράσεις, να παραμένει δραματικά μειοψηφικός…
Συμπέρασμα: στο ερώτημα, λοιπόν, τι ή ποιος έκανε ηγεμονική δύναμη τον ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια εξουσιαστές τους ανθρώπους του, η απάντηση μπορεί να δοθεί μέσα από την παρακολούθηση κάποιων, πρωινών ιδίως, τηλεθεάσεων. Τότε, όμως, η ποιοτική Ελλάδα, που αυτή τη στιγμή, με διάθεση να αντιδράσει, συσπειρώνεται και κινητοποιείται όσο ποτέ στο παρελθόν –μπορεί κανείς να το αντιληφθεί βλέποντας ποιοι παρακολουθούν τις ομιλίες του Μητσοτάκη, του Βενιζέλου, του Θεοδωράκη, της Διαμαντοπούλου κ.λπ.– ίσως οφείλει να κάνει την αυτοκριτική της για τη νομιμοποίηση που, με την παρουσία της στις εκπομπές τους, έδινε χάριν λίγης δημοσιότητας σ’ αυτούς που εκφράζουν τη λούμπεν δημοσιογραφία και κατέστησαν ηγεμονική τη λούμπεν πολιτική…
*Ο κ. Θανάσης Διαμαντόπουλος είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης.