Οι μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι η εξασθένηση της κερδοφορίας τους, η περιορισμένη πρόσβαση σε κρατική βοήθεια και ο μεγάλος όγκος των «κόκκινων» δανείων, καταλήγει μελέτη του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch. Οπότε η απόφαση των Βρετανών πολιτών να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ενωση –στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου– δεν θεωρείται ο μεγαλύτερος κίνδυνος που ελλοχεύει για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως μπορεί να υποπτευόταν κανείς. Γεγονός είναι ότι οι παίκτες του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού κλάδου στην Ευρώπη καλούνται να διαχειριστούν πολυάριθμους κινδύνους σε περιβάλλον πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας.
Σε διαφορετική έκθεσή του, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης προειδοποιεί ότι οι πορτογαλικές τράπεζες δέχονται ιδιαίτερες πιέσεις από την υποτονική οικονομική ανάπτυξη και το υψηλό χρέος της χώρας. Βαρίδια στην προσπάθεια των πορτογαλικών τραπεζών να συγκεντρώσουν κεφάλαια και να ενισχύσουν την κερδοφορία τους είναι οι οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα, επισημαίνεται από την εφημερίδα Financial Times και αυτό αναφέρεται στην έκθεση της Fitch.
Αναλυτικότερα, η μεγαλύτερη ανησυχία των τραπεζιτών για την Ευρώπη είναι η κερδοφορία τους, εφόσον το περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων περιορίζει ασφυκτικά κάθε δυνατότητα για άντληση μεγαλύτερων εσόδων. Συν τοις άλλοις, η ζήτηση και όχι μόνον η προσφορά δανείων είναι χαμηλή, διότι τα νοικοκυριά διστάζουν να εκτίθενται σε νέες πιστώσεις μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και τη συνακόλουθη κρίση δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με τη μελέτη της Fitch, η εξασθένηση κερδών προβληματίζει το 47% των τραπεζιτών στην Ευρώπη. Το 26% των στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα ανησυχούν, παράλληλα, για την περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια κρατικής βοήθειας και το 22% τηρεί επιφυλάξεις για την ομαλή έκβαση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων.
Οι επιπτώσεις από το Brexit απασχολούν μόνον το 4% των τραπεζιτών, χαμηλό ποσοστό εάν αναλογιστεί κανείς πως το ζήτημα αυτό βρίσκεται σε μία από τις υψηλότερες θέσεις της ατζέντας των πολιτικών ηγεσιών της Ευρώπης.
Η περιορισμένη πρόσβαση σε κρατική βοήθεια προκύπτει από τους κανόνες του bail in της τραπεζικής ένωσης που ετέθησαν σε εφαρμογή από τις αρχές του τρέχοντος έτους και προβλέπουν σε πρώτη φάση την εξασφάλιση των κεφαλαίων διάσωσης μιας τράπεζας από «κούρεμα» των μετόχων, των ομολογιούχων και των ανασφάλιστων καταθέσεων (δηλαδή από 100.000 ευρώ και πάνω). Τα νέα εμπόδια στην παροχή κρατικής βοήθειας συνδέονται με τον κυκεώνα των προβληματικών δανείων. Οι τράπεζες δεν μπορούν να στηριχτούν σε κρατικά κεφάλαια για βοήθεια εάν δεν υπάρξει καταμερισμός των απωλειών από τα «κόκκινα» δάνεια μεταξύ των επενδυτών.
Στις αρχές του έτους οι πορτογαλικές τράπεζες βρέθηκαν στο προσκήνιο, αφού η κεντρική τράπεζα της χώρας επέβαλε απρόσμενα απώλειες σε ομολογιούχους της Novo Banco, η οποία φτιάχθηκε από τα εναπομείναντα υγιή περιουσιακά στοιχεία της χρεοκοπημένης Espirito Santo. Προς το παρόν, παρατηρείται έντονη δραστηριότητα για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των υπόλοιπων τραπεζών της Πορτογαλίας. Τον Αύγουστο η CGD ανακοίνωσε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, η οποία συμφωνήθηκε με την Ευρωπαϊκή Ενωση, στο πλαίσιο δέσμης μέτρων για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης της. Την ίδια ώρα η ισπανική Caixabank βρίσκεται σε διαδικασία εξαγοράς της πορτογαλικής BPI. Εν τούτοις, οι πορτογαλικές τράπεζες δεν είναι παρά ένα από μελανά σημεία του τραπεζικού κλάδου της Ευρωζώνης, μαζί με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της Ιταλίας και την πολιτική των αρνητικών επιτοκίων που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Εξάλλου, η Fitch σημείωσε ότι τα χαμηλά επιτόκια παίζουν καθοριστικό ρόλο όσον αφορά την αδυναμία των τραπεζών της Πορτογαλίας να βελτιώσουν τη ροή των εσόδων τους. Παράλληλα, δεν μειώνεται το κόστος των καταθέσεων. Σε γενικές γραμμές, οι τράπεζες και σε άλλες χώρες διστάζουν να «περάσουν« τα χαμηλά ή ακόμη και αρνητικά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών στους πελάτες τους επειδή φοβούνται τη δραστική μείωση των καταθέσεών τους.