Γενναία βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους και επαρκή περιγραφή των μεσοπρόθεσμων που θα εφαρμοστούν μετά το 2018 επεξεργάζεται ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM). To πακέτο των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων μέτρων έχει ως στόχο να αρθούν οι ενστάσεις του ΔΝΤ για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, ώστε να συμμετάσχει με κάποιον τρόπο στο πρόγραμμα και να επιτρέψει στην ΕΚΤ να περιλάβει τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Κι αυτό, χωρίς να προκαλέσει την αντίδραση του Βερολίνου, που ήδη κινείται σε προεκλογικούς ρυθμούς. Ωστόσο, αν δεν έχουν ξεκαθαρίσει όλα έως τις αρχές του 2017, τότε είναι ορατό το ενδεχόμενο οι όποιες αποφάσεις να παραπεμφθούν για μετά την ολοκλήρωση των εκλογών στις ευρωπαϊκές χώρες.
Στην παρούσα φάση, ο ESM έχει λάβει εντολή να προσδιορίσει με ακρίβεια τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, καθώς και να ποσοτικοποιήσει τις επιπτώσεις τους. Το σχέδιό του πρέπει να παρουσιαστεί στη συνεδρίαση του Euroworking Group της 28ης Νοεμβρίου, που θα συγκληθεί για να προετοιμάσει το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο ESM επεξεργάζεται σχέδιο που προβλέπει μία «γενναία» ρύθμιση με αιχμή τη σταθεροποίηση των επιτοκίων σε σημαντικό μέρος των δανείων που έχει διαθέσει στην Ελλάδα.
Εως σήμερα ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός έχει παράσχει δάνεια στην Ελλάδα συνολικού ύψους 173,5 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό ο ESM επεξεργάζεται σχέδιο που προβλέπει τη μετατροπή των επιτοκίων από κυμαινόμενα σε σταθερό για περίπου 80 – 100 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες). Πρόκειται για σχεδόν το μισό ελληνικό χρέος που έχει στα χέρια του ο ESM και το μέγεθος ξεπερνά κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις για σταθεροποίηση επιτοκίων σε δάνεια ύψους 15 – 20 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το επίπεδο του σταθερού επιτοκίου θα μπορούσε να κινηθεί στην περιοχή του 1,2 – 1,5%.
Πέραν αυτού, ο ΕSM θα προχωρήσει και σε δύο ακόμα παρεμβάσεις στο πλαίσιο των βραχυπρόθεσμων μέτρων.
Πρώτον, στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής μέρους των δανείων που έχει ήδη διαθέσει στην Ελλάδα (στα 32 έτη από 27 έτη που είναι σήμερα για κάποια δάνεια).
Δεύτερον, στην κατάργηση του «καπέλου» που καταβάλλει η Ελλάδα στο επιτόκιο των δανείων που αντλήθηκαν για να υλοποιηθεί η επαναγορά ομολόγων.
Οι παρεμβάσεις αυτές, ωστόσο, δεν φαίνεται να ικανοποιούν το ΔΝΤ. Για τον λόγο αυτό ασκεί πιέσεις να ανοίξει και επισήμως η συζήτηση για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα. Σε ανεπίσημο και τεχνικό επίπεδο οι διαβουλεύσεις έχουν ξεκινήσει για το τι μέτρα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν. Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα εφαρμοστούν –εάν χρειαστεί– από το 2018 και μετά. Το ΔΝΤ δέχεται το χρονοδιάγραμμα αυτό, αλλά θέλει να προσδιοριστούν από τώρα για να μπορέσει να τα εντάξει στην έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους (DSA), ενώ συνδέει την υλοποίησή τους και με νέους όρους που πρέπει να εκπληρώνει η Ελλάδα. Αυτά τα μέτρα αφορούν:
1. Την αξιοποίηση των κεφαλαίων που δεν χρησιμοποιήθηκαν στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, με στόχο να επαναγοραστούν υφιστάμενα δάνεια. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει τώρα είναι να προσδιοριστεί ποιο μέρος του ελληνικού χρέους θα επαναγοραζόταν.
2. Την επιστροφή των κερδών του Ευρωσυστήματος (SMP’s και ANFA’s) από τα ελληνικά ομόλογα.
3. Την επιμήκυνση των δανείων που έχει διαθέσει ο ESM στην Ελλάδα. Το μέτρο αυτό είναι και το δυσκολότερο πολιτικά, αφού προκύπτει απώλεια για τους πιστωτές σε όρους καθαρής παρούσας αξίας. Το ΔΝΤ έχει ζητήσει στο παρελθόν η διάρκεια των δανείων να επεκταθεί ακόμη και κατά 40 χρόνια. Κάτι που έχουν απορρίψει η Γερμανία και η Ευρωζώνη γενικότερα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η συζήτηση για τον προσδιορισμό των εν λόγω παρεμβάσεων θα μπορούσε να ανοίξει επισήμως στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου και να κλείσει στο επόμενο (του Ιανουαρίου 2017). Ωστόσο, η Γερμανία επιμένει ότι η συγκεκριμένη συζήτηση δεν πρέπει να γίνει τώρα, αλλά στο τέλος του προγράμματος.