Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων είναι πλέον γεγονός. Είναι το τέλος μιας διαδρομής που ξεκίνησε από το 2013, με τη συγκέντρωση όλων των φορολογικών, τελωνειακών και χημικών διευθύνσεων του υπουργείου Οικονομικών σε μία οργανωτικά και λειτουργικά αυτόνομη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων. Και ταυτόχρονα η αφετηρία των μεγάλων αλλαγών που χρειάζεται η φορολογική Αρχή για να εξελιχθεί σε πρότυπο φορέα λειτουργίας της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.
Δεν κουράζομαι να επαναλαμβάνω ότι «ανεξάρτητη αρχή» δεν σημαίνει «ανεξέλεγκτη». Η ΑΑΔΕ παραμένει φορέας του υπουργείου Οικονομικών χωρίς νομική προσωπικότητα και υλοποιεί τη φορολογική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης. Λογοδοτώντας για τα πεπραγμένα της και τον προγραμματισμό της, τόσο στη Βουλή όσο και στον υπουργό, τόσο σε τακτική βάση όσο και εκτάκτως, όποτε της ζητηθεί.
Από την άλλη πλευρά, «ανεξάρτητη αρχή» δεν σημαίνει «απομονωμένη». Η φορολογική διοίκηση βρίσκεται στον στενό πυρήνα του Δημοσίου, επιτελώντας ένα από τα πιο σημαντικά έργα για τη λειτουργία του κράτους, την είσπραξη των δημοσίων εσόδων. Η επίτευξη των στόχων της είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την υλοποίηση όλων των επιμέρους πολιτικών της εκάστοτε κυβέρνησης. Είναι συνεπώς απαραίτητη τόσο η διαρκής συνεργασία της με όλους τους φορείς του Δημοσίου όσο και η στήριξη και ενίσχυσή της στον δρόμο των αναγκαίων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Στο τέλος της ημέρας, η ποιότητα της φορολογικής πολιτικής μιας χώρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ποιότητα της φορολογικής της διοίκησης.
Τι σημαίνει, λοιπόν, η οργανωτική και λειτουργική ανεξαρτησία της φορολογικής διοίκησης; Πρώτο και κυριότερο, αυτό που πιστεύω ότι οι συμπολίτες μας περιμένουν από εμάς: τη θεσμική κατοχύρωση της λειτουργίας της φορολογικής Αρχής με μόνο γνώμονα τις αρχές της αξιοκρατίας, της διαφάνειας, της φορολογικής δικαιοσύνης, της λογοδοσίας, της εξωστρέφειας και του διαρκούς εκσυγχρονισμού, μακριά από κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες. Προσδοκία που είμαι πεπεισμένος ότι υπερβαίνει ακόμα και την ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την οποία ψηφίστηκε ο νόμος για τη σύσταση της νέας Αρχής.
Δεύτερο, τη θεσμική ώθηση της προσπάθειας για διαρκή αλλαγή προς το καλύτερο. Τα διεθνή παραδείγματα δείχνουν ότι μοντέλα οργάνωσης των φορολογικών λειτουργιών σε μία αυτόνομη ή ανεξάρτητη Αρχή επιλέχθηκαν σε χώρες όπου διαπιστώθηκε ιδίως έλλειμμα αποτελεσματικότητας και χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, και επέφεραν σημαντική βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών στους δύο αυτούς τομείς. Από οργανωτική άποψη, το ελληνικό μοντέλο ανεξαρτησίας της φορολογικής Αρχής είναι από τα πιο προωθημένα σε όλη την Ευρώπη, σηματοδοτώντας έτσι την ανάγκη για τις μεταρρυθμίσεις στην εσωτερική της λειτουργία, που είναι απαραίτητες για την αύξηση της απόδοσής της, προς όφελος των φορολογουμένων και της οικονομίας.
Οι σκέψεις αυτές χαράσσουν τους μεγάλους μεταρρυθμιστικούς μας στόχους για το 2017, τους οποίους πρέπει να επιδιώξουμε παράλληλα με τη βασική μας αποστολή, τη συλλογή των δημοσίων εσόδων.
• Η δημιουργία ολοκληρωμένης πληροφοριακής στρατηγικής και επιχειρησιακού σχεδίου, που θα μας επιτρέψει να δημιουργήσουμε ευέλικτες εσωτερικές διαδικασίες για την καθημερινή μας λειτουργία, και οι οποίες θα κάνουν τη δουλειά μας πιο αποτελεσματική και θα απλοποιήσουν τις φορολογικές συναλλαγές, ώστε να μειώσουμε το κόστος συμμόρφωσης των φορολογουμένων. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τους ανθρώπινους πόρους μας εκεί όπου είναι πιο χρήσιμοι: στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου.
• Η καθιέρωση μόνιμου συστήματος εκπαίδευσης και διαρκούς κατάρτισης για τους εργαζομένους μας, με μακροπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα προγράμματα, στα πρότυπα των σύγχρονων φορολογικών διοικήσεων. Διότι η διαρκής επένδυση στη γνώση και στις ικανότητες των ανθρώπων μας είναι η αυτονόητη προϋπόθεση της αναβάθμισης της ποιότητας των υπηρεσιών μας, αλλά και της διαμόρφωσης σχέσεων αμοιβαίου σεβασμού, αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα στο προσωπικό μας και στους πολίτες.
• Η ανάπτυξη κανόνων και διαδικασιών που θα διασφαλίζουν ότι η αξιολόγηση, η βαθμολόγηση, η προαγωγή και οι αμοιβές βασίζονται μόνο στην αξιοκρατία και στην απόδοση. Διότι, αν θέλουμε να πετύχουμε, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που θα οδηγεί τους καλύτερους και τους πλέον κατάλληλους στις θέσεις, που τους χρειάζονται.
• Η ενίσχυση της προσπάθειας που έχουμε ήδη ξεκινήσει, για την προώθηση της διαφάνειας και της δικαιοσύνης στην καθημερινή μας λειτουργία, τόσο στις ελεγκτικές μας διαδικασίες όσο και στην ερμηνεία και εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας.
• Η εμπέδωση της εξωστρέφειας σε όλες τις λειτουργίες μας. Είναι απολύτως αναγκαίο να συστηματοποιήσουμε την επικοινωνία που έχουμε με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, για να αφουγκραζόμαστε τα προβλήματά τους και να συνεχίσουμε να βρίσκουμε λύσεις μέσα στο πλαίσιο του νόμου, που θα διευκολύνουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες.
Εν τέλει, η επιτυχία της οργανωτικής μετεξέλιξης της φορολογικής διοίκησης σε ανεξάρτητη αρχή συμπυκνώνεται σε δύο μεγάλα στοιχήματα: Το πρώτο είναι η κατανόηση της ανάγκης και η εμπέδωση της νοοτροπίας της διαρκούς αλλαγής προς το καλύτερο, με απώτερο στόχο να οικοδομήσουμε έναν πρότυπο φορέα της δημόσιας διοίκησης. Το δεύτερο, και κυριότερο, είναι το στοίχημα της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης. Εσωτερικά και εξωτερικά: Με το ανθρώπινο κεφάλαιο της Αρχής, του οποίου η επαγγελματική εξέλιξη πρέπει να στηρίζεται στην αξιοκρατία και στη διαφάνεια. Με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία και τις υπόλοιπες υπηρεσίες του Δημοσίου, με τις οποίες πρέπει να υπάρχει διαρκής συνεργασία για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Και τελικά με τους πολίτες, οι οποίοι πρέπει να έχουν απέναντί τους μια φορολογική Αρχή που δεν θα χαριστεί στην παραβατικότητα, αλλά δεν θα τους αδικήσει και θα τους βοηθήσει στην άσκηση της οικονομικής τους δραστηριότητας, παρέχοντας υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.
Για όλα αυτά, η ανεξαρτησία της νέας Αρχής προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία. Την ευκαιρία μιας νέας αρχής. Μια ευκαιρία που δεν θα αφήσουμε να πάει χαμένη.
* Ο Γιώργος Ι. Πιτσιλής είναι ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.
