Το Συμβούλιο των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης είναι ο κεντρικός επίσημος φορέας των Ευρωπαίων νομικών. Εκπροσωπεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο δικηγόρους από 45 χώρες, και συνεργάζεται με όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Προστατεύει επιμελώς την εγκυρότητα του λόγου του και γι’ αυτό οι δημόσιες ανακοινώσεις του είναι μετρημένες και λιτές, χωρίς ανακρίβειες και υπερβολικούς χαρακτηρισμούς. Ομως η ανακοίνωσή του για την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Δεκέμβριο που μας πέρασε, ήταν διαφορετική, με περιεχόμενο και ύφος που απείχε πολύ από τα συνήθη. Ηταν ολόκληρη αφιερωμένη στην Τουρκία. Ο τίτλος της ανακοίνωσης περιείχε επί λέξει τη φράση: «κατάρρευση του κράτους δικαίου».
Διαβάζοντάς την καταλαβαίνει κανείς γιατί το Συμβούλιο άλλαξε ύφος. Η ανακοίνωση λέει ότι, πέρα από τις καταγγελίες για βασανιστήρια και δολοφονίες κρατουμένων, η Τουρκία βρίσκεται από το καλοκαίρι σε ένα εντεινόμενο καθεστώς έκτακτης νομοθέτησης. Συνεχώς εκδίδονται προεδρικά διατάγματα (15 μέχρι σήμερα) που επιβάλλουν με συνοπτικές διαδικασίες την αναστολή της ισχύος διατάξεων θεμελιωδών για την ύπαρξη ενός δημοκρατικού κράτους. Αυτά ουσιαστικά καταργούν την ελευθερία του Τύπου, νομιμοποιούν την απόλυση δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, διαλύουν ιδρύματα, σωματεία, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ακόμη και νοσοκομεία. Και εξαφανίζουν βασικά δικαιώματα των κατηγορουμένων, που αποτελούν τον πυρήνα της δίκαιης δίκης. Εκτός πολλών άλλων βασικών δικαιωμάτων που περιστέλλονται, χαρακτηριστικό της νέας κατάστασης είναι το εξής: σε όσους συλλαμβάνονται είναι δυνατόν να απαγορευθεί εντελώς επί έξι ολόκληρους μήνες η πρόσβαση σε δικηγόρο! Πέραν της κατάργησης των νομικών εγγυήσεων της δίκαιης δίκης, έχει απολυθεί μέχρι σήμερα το ένα πέμπτο των υπηρετούντων δικαστών και εισαγγελέων, ενώ 3.000 απ’ αυτούς έχουν συλληφθεί, όπως επίσης και 300 δικηγόροι, αντίθετα απ’ ό,τι συνήθως συμβαίνει, όπου οι διώξεις δικηγόρων είναι το σύνηθες. Οι πρωτοφανείς αυτοί αριθμοί δείχνουν κατά τρόπο ανεπίδεκτο αμφισβήτησης ότι το καθεστώς της Τουρκίας σκοπεύει ευθέως και απροσχημάτιστα στον απόλυτο έλεγχο της Δικαιοσύνης, τον οποίο φαίνεται ότι έχει ήδη επιτύχει. Σε πρόσφατη δραματική ανακοίνωσή της, η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της Τουρκίας δηλώνει: Στην Τουρκία δεν υφίσταται πλέον ανεξάρτητη και αμερόληπτη Δικαιοσύνη. Αντ’ αυτής, υπάρχει ένας μηχανισμός επιβολής των αποφάσεων του καθεστώτος και της κυβερνητικής προπαγάνδας. Η στοιχειώδης διάκριση μεταξύ ενόχων και αθώων έχει καταργηθεί. Οι κανόνες του κράτους δικαίου έχουν καταλυθεί και οι εγγυήσεις της δίκαιης δίκης δεν υπάρχουν. Ας σημειωθεί ότι τα παραπάνω επιβεβαιώνονται απόλυτα από εκθέσεις των πιο έγκυρων διεθνών Οργανισμών, όπως της Διεθνούς Αμνηστίας, του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του αρμοδίου επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης, και άλλων. Και μόνο το γεγονός ότι στη σημερινή Τουρκία απουσιάζουν παντελώς οι εγγυήσεις της δίκαιης δίκης, απαγορεύει σύμφωνα με την ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή νομοθεσία την έκδοση του οποιουδήποτε σ’ αυτή τη χώρα, ανεξαρτήτως των ενδείξεων, ή και της βεβαιότητας ακόμη της ενοχής του, για οποιοδήποτε έγκλημα. Επομένως, ακόμη και αν κριθούν αβάσιμα τα όσα προέβαλε στον Αρειο Πάγο η υπεράσπιση των οκτώ Τούρκων αξιωματικών, των οποίων την έκδοση ζητά το καθεστώς Ερντογάν (αοριστία του αιτήματος έκδοσης, μη ύπαρξη επαρκούς τεκμηρίωσης των κατηγοριών, μη επιτρεπτό της έκδοσης για πολιτικά ή στρατιωτικά εγκλήματα, κ.λπ.), οι «οκτώ» απαγορεύεται να εκδοθούν. Η απουσία εγγυήσεων δίκαιης δίκης είναι απόλυτος λόγος.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, αμφιβολία ως προς το τι επιβάλλει ο νόμος να γίνει. Ενόψει όμως αυτού και των καταγγελιών του Συμβουλίου των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης, όπως και των άλλων διεθνών οργανισμών, το ζήτημα δεν αφορά πλέον μόνο τους οκτώ Τούρκους αξιωματικούς, ανεξάρτητα του σε ποιο πολιτικό στρατόπεδο ανήκουν και για ποια πράξη κατηγορούνται από το τουρκικό καθεστώς. Αφορά κατ’ αρχήν και μάλιστα πρωταρχικά πια, τον ελληνικό νομικό πολιτισμό. Με τις αποφάσεις που θα εκδώσει ο Αρειος Πάγος για την υπόθεση οφείλει να επιβεβαιώσει την ύπαρξη κράτους δικαίου στην Ελλάδα. Αφορά όμως και κάποιους άλλους, τους οποίους εμείς, ως Ελληνες, ως Ευρωπαίοι, και ως πολίτες μιας δημοκρατικής χώρας, δεν πρέπει να αγνοούμε. Τους τίμιους δικαστές, τους δικηγόρους, τους δημοκρατικούς πολίτες της Τουρκίας, όσους πιστεύουν εκεί σε μια διαφορετική, δημοκρατική, ευνομούμενη, ευρωπαϊκή κοινωνία. Ολοι αυτοί προσβλέπουν με αγωνία στην απόφαση της ελληνικής Δικαιοσύνης. Μόνο αυτή θα τους δείξει αν αυτό για το οποίο υποφέρουν και αγωνίζονται αξίζει τα βάσανα και τον αγώνα τους. Πιστεύουμε ότι θα το κάνει.
* Ο κ. Παναγιώτης Περάκης είναι δικηγόρος, μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και πρόεδρος της Επιτροπής για την Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη του Συμβουλίου των Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρώπης (CCBE).
