Παρελθόν αποτελούν από σήμερα οι έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίου για την Ισλανδία, που τους υιοθέτησε πριν από οκτώ χρόνια, όταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε σε κατάρρευση το τραπεζικό της σύστημα. Η άρση των ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίου αποτελεί επιστέγασμα μιας ασυνήθιστα επιτυχούς εξόδου από την κρίση. Η οικονομία της Ισλανδίας αναπτύσσεται με υψηλότατους ρυθμούς, και την περασμένη χρονιά η αύξηση του ΑΕΠ της υπολογίζεται ότι έφτασε στο 7,2% χάρη στις δαπάνες των νοικοκυριών και στις επενδύσεις. Παράλληλα, η ανεργία έχει περιορισθεί στο 3% και ο πληθωρισμός είναι υπό έλεγχο.
Την απόφαση του Ρέικιαβικ ανακοίνωσαν χθες ο πρωθυπουργός Μπγιάρνι Μπενέντικσον και ο υπουργός Οικονομικών Μπένεντικτ Γιοχάνεσον, τονίζοντας ότι πρόκειται για την «επιστροφή της χώρας στις διεθνείς χρηματαγορές». Δεν παρέλειψαν να υπενθυμίσουν την επιτυχία των ελέγχων στις κινήσεις κεφαλαίου που «σταθεροποίησαν το νόμισμα και την οικονομία, στη διάρκεια μιας άνευ προηγουμένου οικονομικής κατάρρευσης». Η είδηση προκάλεσε υποχώρηση της ισλανδικής κορώνας, που είναι ζητούμενο για τη χώρα, εφόσον το 2016 το νόμισμα ενισχύθηκε 18% έναντι του ευρώ.
Η Ισλανδία, μία από τις μικρότερες χώρες του κόσμου, γνώρισε το 2008 την τρίτη μεγαλύτερη στην ιστορία κατάρρευση τραπεζικού συστήματος, όταν οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζές της κατέρρευσαν, κυριολεκτικά, σε τρεις ημέρες. Αν και παραδοσιακά ήταν μια χώρα ψαράδων, το 2008 το τραπεζικό της σύστημα αποτελούσε το άκρον άωτον της «φούσκας», έχοντας φτάσει να αντιπροσωπεύει το δεκαπλάσιο του ΑΕΠ της. Η χώρα είχε εξελιχθεί, άλλωστε, στον ιδεώδη προορισμό του κερδοσκοπικού κεφαλαίου, καθώς τα υψηλά επιτόκιά της προσείλκυαν επενδυτές. Οπως επισήμαναν σε σχετικό τους ρεπορτάζ οι New York Times, η Ισλανδία δεν είχε καμία δυνατότητα να διασώσει τις τράπεζές της, και τις άφησε να καταρρεύσουν. Ακολούθως υποτίμησε το νόμισμα και, υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ, επέβαλε δρακόντειους ελέγχους στις κινήσεις κεφαλαίου, εμποδίζοντας την έξοδο χρημάτων από την επικράτεια και απαγορεύοντας στους ιδιώτες να αγοράσουν συνάλλαγμα ή ξένες μετοχές.
Παράλληλα, απαγόρευσε στα συνταξιοδοτικά ταμεία της να επενδύουν σε ξένα περιουσιακά στοιχεία, και έτσι σήμερα πάνω από το 75% των τοποθετήσεών τους είναι σε περιουσιακά στοιχεία της ισλανδικής κορώνας. Με την υποτίμηση του νομίσματος, άλλωστε, οι εξαγωγές της έγιναν φθηνότερες και οι εισαγωγές ακριβότερες, ενώ παράλληλα έγινε φθηνότερος ο τουρισμός στην Ισλανδία, που συνέδραμε ιδιαίτερα στην ανάκαμψή της. Παραδόξως, η έκρηξη του ηφαιστείου της Ισλανδίας, που το 2010 γέμισε μαύρα σύννεφα τη Βόρεια Ευρώπη και οδήγησε σε αναστολή μεγάλου αριθμού πτήσεων, είχε το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θα περίμενε κανείς: προσείλκυσε περισσότερους τουρίστες, και το 2014 ο τουρισμός είχε σημειώσει 100% αύξηση, σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Η κυβέρνηση δεν επιχείρησε να εφαρμόσει κοινωνική πολιτική. Αντιθέτως, οι μισθοί μειώθηκαν κατά 11% μέσα σε τρία χρόνια και οι φόροι αυξήθηκαν. Η χώρα, όμως, δεν επλήγη από την υψηλή ανεργία, που αποτελεί μάστιγα για την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ η κυβέρνηση προχώρησε σε «κούρεμα» των στεγαστικών δανείων. Τόλμησε, άλλωστε, αυτό που δεν έχει κάνει καμία άλλη χώρα. Οδήγησε στη φυλακή μερικούς τραπεζίτες.
Σε παλαιότερη δήλωσή του, όταν ήταν ακόμη υπουργός Οικονομικών, ο Ισλανδός πρωθυπουργός Μπγιάρνι Μπενέντικσον, μιλώντας για την έξοδο από την κρίση, είχε πει ότι «τα τελευταία χρόνια είμαστε ένα ανοικτό πανεπιστήμιο που προσφέρει βήμα στη συζήτηση για το αν πρέπει να έχει μια χώρα το δικό της νόμισμα και τι σημαίνει να είσαι μέλος ενός κοινού νομίσματος που δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του την οικονομική σου κατάσταση». Οικονομικοί αναλυτές έχουν αποδώσει την επιτυχία της Ισλανδίας στο γεγονός ότι είχε το δικό της νόμισμα. Οι έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίου είχαν, πάντως, και επώδυνες επιπτώσεις, καθώς αποθάρρυναν τους επενδυτές.