«Μπορείτε να μας κατηγορήσετε για αυταπάτες, όχι ότι δεν τηρήσαμε την εντολή και είπαμε ψέματα», δήλωνε σχεδόν πριν από ένα χρόνο στη Βουλή ο πρωθυπουργός, κ. Αλέξης Τσίπρας, αναφερόμενος στην πρώτη περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τον ίδιο και τη διαπραγμάτευση του πρώτου εξαμήνου του 2015, που οδήγησε στην υπογραφή του τρίτου μνημονίου. Οι αυταπάτες παραπέμπουν σε καλές προθέσεις, ενώ τα ψέματα σε δόλο. Ο κ. Τσίπρας, χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη έκφραση, έδωσε ουσιαστικά άφεση αμαρτιών στον εαυτό του για τα οικτρά αποτελέσματα της κυβερνήσεώς του κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 στην οικονομία και στη διαπραγμάτευση. «Μπορεί να οδηγηθήκαμε σε ναυάγιο, αλλά οι προθέσεις ήταν καλές», είναι η ελεύθερη μετάφραση αυτού που είπε. Οι «αυταπάτες» γίνονται ξανά επίκαιρες όσο η τωρινή κατάσταση στο μέτωπο της διαπραγμάτευσης θυμίζει όλο και περισσότερο το 2015. Η κυβέρνηση, και προσωπικά ο κ. Τσίπρας, άλλη μία φορά προτάσσει την αγαθότητα των προθέσεων στους χειρισμούς της. Και ενώ στο όνομα των καλών προθέσεων η διαπραγμάτευση, που, σύμφωνα με τον ίδιο τον κ. Τσίπρα, θα έκλεινε στις 5 Δεκεμβρίου, μετρά ήδη τετράμηνη καθυστέρηση, η οικονομία έχει εισέλθει σε νέο κύκλο καταστροφής από την παράταση της αβεβαιότητας.
Αραγε, υπάρχουν και τώρα αυταπάτες; Πιθανόν, αλλά πολύ δύσκολα θα τολμήσει κανείς στην κυβέρνηση να το πει ξανά. Η επίκληση αυταπάτης έχει αξία και είναι συγχωρητέα στον αδαή, σε αυτόν που εισέρχεται σε μια νέα κατάσταση, αγνοώντας το status quo, τους συσχετισμούς δυνάμεων, τα βασικά χαρακτηριστικά των υπολοίπων «παικτών». Σε εκείνον που με τον ενθουσιασμό του πρωτάρη θεωρεί ότι μπορεί να καταγάγει θριάμβους έναντι αδικιών, με μοναδικό όπλο την επίκληση του δικαίου του. Σε εκείνον που πιστεύει ότι αρκεί να βρεθεί κάποιος να βγει μπροστά και πίσω του θα στοιχηθούν μυριάδες οι αδικημένοι, που θα ζητήσουν και θα πετύχουν τη δικαίωσή τους.
Ο κ. Τσίπρας και η κυβέρνησή του δεν βρίσκονται σε αυτή τη θέση. Επειτα από περισσότερα από δύο χρόνια στην εξουσία, έχουν «γράψει χιλιόμετρα». Είναι οι ίδιοι που, μετά την εμπειρία του 2015, μίλησαν για την αδιάλλακτη στάση των εταίρων και δανειστών, για τη σκληρότητα που συνάντησαν στις διαπραγματεύσεις, μίλησαν για εκβιασμούς και συμπεριφορές που κάθε άλλο παρά αλληλέγγυες και στη βάση εταιρικών σχέσεων θα μπορούσαν να θεωρηθούν. Ο πρωθυπουργός έχει βρεθεί ουκ ολίγες φορές στο ίδιο τραπέζι διαβουλεύσεων με τους ομολόγους του και θα πρέπει, πλέον, να έχει εξοικειωθεί με τις πρακτικές τους, με την τακτική που ακολουθείται στις διαπραγματεύσεις επί πάσης φύσεως θεμάτων, με την ιεράρχηση προτεραιοτήτων, στη βάση της οποίας διαμορφώνονται συμμαχίες και λαμβάνονται αποφάσεις. Με μια κουβέντα, θα πρέπει, φυσιολογικά, να έχει ξεπεράσει τις όποιες αυταπάτες είχε κάποτε και οδήγησαν στον οδυνηρό συμβιβασμό του Ιουλίου του 2015.
Η κυβέρνηση εισήλθε στην τρέχουσα διαπραγμάτευση με την εκτίμηση ότι πιθανότατα θα μπορούσε να αξιοποιήσει προς όφελός της ένα περιβάλλον ρευστότητας από την προεκλογική περίοδο σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες. Αλλη μία φορά η Αθήνα φάνηκε να επενδύει στην πεποίθηση ότι η ευρωπαϊκή εξουσία –τα κέντρα λήψης αποφάσεων– θα θελήσει να κλείσει την «ελληνική εκκρεμότητα» για να έχει να διαχειριστεί ένα πρόβλημα λιγότερο. Οι εξελίξεις δείχνουν ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, ότι μια τέτοια ανάγνωση των συσχετισμών είναι μάλλον κοντόθωρη και λανθασμένη. Οχι αυταπάτη, λάθος.