Πριν από 27 χρόνια, μια διεθνής επιστημονική υπερ-έρευνα με την ονομασία «The Human Genome Project» βάλθηκε να χαρτογραφήσει το ανθρώπινο γονιδίωμα -το σύνολο του γενετικού υλικού που συνθέτει ένα κύτταρο- και να καθορίσει, με πρωτόγνωρη έως τότε ακρίβεια, τη γονιδιακή προέλευση του καθενός από εμάς. Μέχρι σήμερα η έρευνα αυτή (που ολοκληρώθηκε 13 χρόνια αργότερα και στην οποία υπερηφανεύομαι ότι πήρα μέρος) παραμένει το μεγαλύτερο συνεργατικό πρότζεκτ στον κόσμο της βιολογίας· στο ανθρώπινο σύμπαν.
Πριν από λίγες ημέρες, κάτι ανάλογο ανακοινώθηκε και για τον κόσμο των σκύλων. Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Cell Reports», ερευνητές μελέτησαν τα γονίδια από 161 φυλές για να συνθέσουν τον πληρέστερο εξελικτικό χάρτη του είδους Canis Familiaris. Τα πρώτα ευρήματα αυτής της έρευνας, που αναμένεται να αποδώσει τεράστια οφέλη στο εγγύς μέλλον, επιβεβαιώνουν αυτό που πάντοτε υποπτευόμαστε: ότι ο σκύλος ταξίδεψε ως συνοδοιπόρος του ανθρώπινου είδους, πάνω από τον Βερίγγειο πορθμό, σε μια στενή γέφυρα γης που δεν υπάρχει πια, και που ένωνε την ευρωπαϊκή με την αμερικανική ήπειρο και τη Σιβηρία με την Αλάσκα.
Στην έρευνα αποσαφηνίζεται ακόμα το πώς ο άνθρωπος ξεκίνησε από πολύ νωρίς να διασταυρώνει φυλές για να καλύψει πραγματικές ανάγκες. Πρώτα χρειάστηκε θηρευτικούς συντρόφους. Έπειτα ποιμενικούς συνεργάτες. Και μετά εξακολούθησε να διασταυρώνει φυλές, επιλέγοντας συγκεκριμένες ιδιότητες που θα αποδεικνύονταν χρήσιμες για τις ειδικές συνθήκες που παρουσιάζονταν: σκυλιά που αντέχουν στο δριμύ ψύχος, σκυλιά που μπορούν να τσαλαβουτάνε όλη μέρα στους βάλτους χωρίς να παθαίνουν υποθερμία, σκυλιά που ξεπερνούν σε ταχύτητα και το πιο γρήγορο θήραμα, σκυλιά που οσφραίνονται τον στόχο τους προτού τους μυριστεί εκείνος και εξαφανιστεί…
Πέρα όμως από τη δικαιολογημένη ικανοποίηση της επιβεβαίωσης μιας θεωρίας που έχει πολλές φορές αμφισβητηθεί από το ψευδοεπιστημονικό «κατεστημένο» του διαδικτύου, η έρευνα αυτή έχει ιδιαίτερες πρακτικές εφαρμογές. Το γεγονός ότι τώρα κατανοούμε καλύτερα το γονιδιακό υπόβαθρο του σκύλου -ενός θηλαστικού που συχνά υποφέρει από ασθένειες που προσβάλλουν και το ανθρώπινο είδος (επιληψία, διαβήτης, νεφροπάθειες και διάφορες μορφές καρκίνου)- σημαίνει πως μπορούμε ευκολότερα να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη μιας ασθένειας που οφείλεται σε γονιδιακές μεταλλάξεις· ακόμα και να προβλέψουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια το πού και πώς θα εμφανιστεί.
Η μεγάλη ελπίδα μας είναι πως θα μπορέσουμε να επισημάνουμε και να αναγνωρίσουμε τα γονίδια που προκαλούν συγκεκριμένες ασθένειες στα σκυλιά και στους ανθρώπους, πολύ πριν αυτή η ασθένεια εκδηλωθεί στον οργανισμό. Είναι σχεδόν αστείο. Αλλά και ανακουφιστικό ταυτόχρονα. Να υποστηρίζεις με θέρμη ότι οι 400 και πλέον φυλές σκυλιών που παρήγαγε πειραματιζόμενος ο άνθρωπος, ξεκινώντας χιλιάδες χρόνια πριν, έχουν τη θέση και τη χρησιμότητά τους στον κόσμο μας. Να αντιμετωπίζεις την άγνοια και τα αντεπιχειρήματα που βασίζονται σε αισθητικές επιλογές (πράγμα που βασικά σημαίνει πως όποια φυλή δεν αρέσει στον συνομιλητή σου είναι ταυτόχρονα και περιττή). Και λίγο πριν μαλλιάσει η γλώσσα σου λέγοντας τα ίδια πράγματα, να εμφανίζεται η επιστημονική έρευνα για να προσθέσει άλλο ένα βέλος στη φαρέτρα σου. Ούτε παραγγελία… ■