Αρχαιολόγοι που πραγματοποιούν εκσκαφή ενός μαζικού τάφου από τον Ισπανικό Εμφύλιο (1936-1939) βρήκαν τους φυσικά διατηρημένους εγκεφάλους 45 ανθρώπων, οι οποίοι εκτελέστηκαν πριν από 80 χρόνια και τάφηκαν σε ένα λόφο στην επαρχία Μπούργος της βόρειας Ισπανίας.
Στην Ισπανία υπάρχουν εκατοντάδες μαζικοί τάφοι που χρονολογούνται από την εποχή του Εμφυλίου και της δικτατορίας που ακολούθησε υπό τον στρατηγό Φρανσίσκο Φράνκο. Εντούτοις, μόλις ελάχιστοι έχουν ανασκαφεί, είτε λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, είτε λόγω ενός «συμφώνου λήθης» που σύναψε η ισπανική κοινωνία απέναντι στο παρελθόν της, με την επιστροφή της δημοκρατίας τη δεκαετία του 1970.
Οι εγκέφαλοι ορισμένων σορών στον τάφο Λα Πεδράχα διατηρήθηκαν λόγω των πολύ ειδικών περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής, αφού ισχυρές βροχές διαπότισαν τις τρύπες που είχαν αφήσει οι σφαίρες στα κρανία τους. Αυτή η διαδικασία «σαπωνοποίησης» τους μετέτρεψε σε μια σαπωνοειδή ουσία.
Επιπλέον, ανασκάφθηκε μια διατηρημένη καρδιά, ένα χωρίς προηγούμενο εύρημα, λέει ο επιστήμονας ιατροδικαστής Φερνάντο Σερούγια, ο οποίος εργάστηκε στην εκσκαφή και έχει δημοσιεύσει μια μελέτη με λεπτομέρειες για την ανακάλυψη.
«Η ανακάλυψη φυσικά διατηρημένων εγκεφάλων είναι πολύ σπάνια», είπε ο Σερούγια, τονίζοντας πως «υπάρχουν μόνο περίπου 100 καταγεγραμμένες περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο».
Οι εγκέφαλοι διατηρούνται σε ένα εργαστήριο στη Γαλικία, στη βορειοανατολική Ισπανία, όπου εργάζεται ο Σερούγια. Ζαρωμένοι, καφέ και με ορατές ακόμη τις ζάρες, αποτελούν τη μεγαλύτερη συλλογή φυσικά διατηρημένων ανθρώπινων εγκεφάλων στον κόσμο, σύμφωνα με τον ιατροδικαστή.
Κανένα από τα διατηρημένα όργανα δεν έχει εξακριβωθεί σε ποιον ανήκε, ενώ μόνο 16 από τις 104 σορούς που βρέθηκαν στον τάφο έχουν ταυτοποιηθεί.
Ανάμεσά τους είναι εκείνη του Ραφαέλ Μαρτίνες, προέδρου μιας σοσιαλιστικής ένωσης, ο οποίος δολοφονήθηκε από οπαδούς του Φράνκο κατά το πρώτο έτος της εμφύλιας σύρραξης και ταυτοποιήθηκε πρόσφατα.
«Μακάρι να μπορούσαν αυτοί οι εγκέφαλοι να μας πουν τι συνέβη εκεί», είπε ο εγγονός του, Μιγκέλ Άνχελ Μαρτίνες.