Μάθαμε τελικά κάτι από την Αθήνα;

Μάθαμε τελικά κάτι από την Αθήνα;

3' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η​​ ερώτηση απαντήθηκε. Τώρα, ξέρουμε τι έμαθε το Κάσελ από την Αθήνα: τη χρεοκοπία. «Η Αθήνα πτώχευσε και την documenta», φαίνεται να διαπιστώνει ένα μέρος του ξένου, κυρίως, αλλά και του ελληνικού Τύπου, μετά το τέλος των 200 ημερών (100 στην Αθήνα, έως τις 16 Ιουλίου, και 100 στο Κάσελ, έως τις 17 Σεπτεμβρίου) της διεθνούς εικαστικής διοργάνωσης με ιστορία 60 χρόνων. Η documenta 14 ήταν η πρώτη που διέσχισε τα γερμανικά σύνορα και φιλοξενήθηκε ισότιμα και σε μιαν άλλη ευρωπαϊκή πόλη, προκαλώντας κύματα αντιπάθειας, επιθέσεις, αλλά και εγκωμιαστικά σχόλια και αποδοχή. Ωσπου ήρθε το «τέλος», έπεσε η αυλαία στο Κάσελ με οικονομικό έλλειμμα ύψους 7 εκατ. ευρώ και αποκαλύφθηκε το «φιάσκο». Κάπως έτσι. Δεν ήθελε και πολύ.

Ανθησαν τα χαμόγελα και ξεχείλισε η γλυκιά ηδονή τής εκ των υστέρων δικαίωσης. Η κακεντρέχεια και ο χλευασμός, κρυφός και φανερός, είχαν (και εξακολουθούν να έχουν) την τιμητική τους. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ανταμ Σίμτσικ και η CEO του οργανισμού και του μουσείου Fredericianum, Ανέτε Κούλενκαμπφ, βρίσκονται στο επίκεντρο της –ας πούμε– «κριτικής». Εντός εισαγωγικών, γιατί δεν χρειαζόταν το έλλειμμα για να υπάρξει. Είχε προηγηθεί και τα συμπεράσματα είχαν εξαχθεί πολύ πριν η documenta εγκαινιαστεί στην Αθήνα, στις 8 Απριλίου.

Η διοργάνωση του 2017 χρηματοδοτήθηκε από το κρατίδιο της Εσης και την πόλη του Κάσελ (επί δημαρχίας Μπέρτραμ Χίλγκεν, έληξε η θητεία του τον Ιούνιο) με 7,5 εκατ. ευρώ, το Federal Cultural Foundation πλήρωσε 4,5 εκατ. ευρώ και το υπόλοιπο από τον προϋπολογισμό των 37, συνολικά, εκατομμυρίων οφείλει να καλυφθεί από εισιτήρια, καταλόγους, εκδόσεις κ.ο.κ. Εξαρχής οι δύο Γερμανοί επικεφαλής είχαν τονίσει ότι τα χρήματα δεν επαρκούσαν. Θα έπρεπε να είχαν υπολογίσει καλύτερα τα οικονομικά δεδομένα; Το κόστος που εκτινάσσεται, όταν μια εικαστική διοργάνωση – μεγαθήριο χρειαστεί να ταξιδέψει; Η documenta 14 απλώθηκε σε 40 χώρους στην Αθήνα, ορισμένους από τους οποίους διαμόρφωσε εξαρχής. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η documenta 12, η οποία, όπως και όλες οι προηγούμενες εξάλλου, δεν απομακρύνθηκε από το Κάσελ, είχε προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ.

Ομως δεν θα ασχοληθούμε με το έλλειμμα. Ούτε θα το αιτιολογήσουμε ούτε θα το καταλογίσουμε. Δεν έχει εκδοθεί κάποιο σχετικό πόρισμα από τις ανεξάρτητες ελεγκτικές αρχές, δεν υπάρχει καμία διευκρίνιση. Μόνο δημοσιεύματα, διαμαρτυρίες και μια μάλλον μελαγχολική τελετή λήξης, την περασμένη Κυριακή στο Κάσελ, με αρκετή πικρία και αιχμές.

Ευτυχώς που προέκυψε, όμως, το οικονομικό πρόβλημα για να καλυφθεί η καλλιτεχνική αμηχανία… Ποια είναι η εικαστική αποτίμηση της documenta ως πολιτιστικού γεγονότος – ένα από τα κορυφαία που συμβαίνουν επί ευρωπαϊκού εδάφους; Τι κόμισε, τι προσέφερε, ποια ήταν, εν τέλει, η άποψη του Ανταμ Σίμτσικ, η πρόθεσή του να αναμείξει το παλιό με το καινούργιο, να κινηθεί εκτός των ορίων της αγοράς τέχνης και του «δυτικού κανόνα», να «σχολιάσει» πολιτικά τη σύγχρονη πραγματικότητα (και με ποιον τρόπο), να προκαλέσει, να ξεβολέψει, να ενοχλήσει, να κουράσει, να ενθουσιάσει; Τι κατάφερε ο Ανταμ Σίμτσικ, ποιο ήταν το εικαστικό – πολιτιστικό αποτύπωμα της documenta 14; Τι «είδαμε» από τους 160 καλλιτέχνες, στην Αθήνα, από τα έργα και τις εγκαταστάσεις τους, πώς «συνομίλησαν» μεταξύ τους και με το κοινό; Το «Μαθαίνοντας από την Αθήνα» ήταν ένας πρώτος τίτλος «εργασίας», ο οποίος έδωσε τροφή για λεξιμαχίες και για καθόλου, λιγότερο ή περισσότερο, επιτυχημένα παιχνίδια με τη γλώσσα, ασκήσεις επί χάρτου. Πόσο όμως μας απασχόλησε η παρουσία του Αλβανού καλλιτέχνη Εντι Χίλα ή του Ινδού Νίκχιλ Τσόπρα; Τι διαδρομές άνοιξε το ιδιότυπο αφιέρωμα στον σπουδαίο συνθέτη Γιάννη Χρήστου στο Ωδείο Αθηνών, με τις δεκάδες περφόρμανς, προβολές, διαλέξεις, εκδηλώσεις και δρώμενα; Πόσοι προσέγγισαν την «ντοκουμέντα» με ενδιαφέρον (ανεξάρτητα από την τελική κρίση τους), πόσοι αφιέρωσαν χρόνο και σκέψη, πόσοι «αφέθηκαν» σε ένα απαιτητικό και όχι ελκυστικό (με τους όρους της αγοράς) εικαστικό ταξίδι; Πόσοι θέλησαν, εν τέλει, να «μάθουν» από την «Αθήνα»;

Τα στοιχεία μιλούν για περίπου 1.200.000 επισκέπτες (891.500 εισιτήρια στο Κάσελ και 339.000 επισκέπτες στην Αθήνα). Ομως το έλλειμμα αποδεικνύεται πιο ισχυρό. Ο λαϊκισμός της προχειρότητας πανηγυρίζει με την αδράνεια.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή