Eνα από τα πιο δραματικά γεγονότα της αμερικανικής ιστορίας, που έχει δώσει τροφή σε κάθε είδους σενάρια πολιτικής φαντασίας, η δολοφονία του προέδρου Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, επανήλθε στο προσκήνιο την Πέμπτη. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έδωσε το πράσινο φως για τη δημοσιοποίηση 2.800 ντοκουμέντων, που παρέμεναν απόρρητα. Κατόπιν πιέσεων της CIA και του FBI, όμως, ο πρόεδρος Τραμπ κράτησε στο αρχείο περίπου 300 ντοκουμέντα για λόγους εθνικής ασφαλείας. Τα εν λόγω ντοκουμέντα, τα τελευταία που παραμένουν απόρρητα, θα επανεξετασθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες τους επόμενους έξι μήνες και ενδέχεται να δοθούν στη δημοσιότητα τον Απρίλιο.
Η δολοφονία του Τζον Φ. Κένεντι στις 22 Νοεμβρίου 1963 στο Ντάλας του Τέξας, που μεταδόθηκε απευθείας από το τηλεοπτικό δίκτυο, συγκλόνισε την αμερικανική και διεθνή κοινή γνώμη. Ωστόσο οι ακριβείς λεπτομέρειες της δολοφονίας καλύπτονται από ένα σκοτεινό πέπλο μυστηρίου. Πολλοί δυσκολεύτηκαν να πιστέψουν ότι η δολοφονία ενός Αμερικανού προέδρου υπήρξε έργο ενός «μοναχικού λύκου» και οι θεωρίες για ανάμειξη της CIA ή άλλων κέντρων φούντωσαν από την πρώτη στιγμή. Ουκ ολίγες είναι, βεβαίως, οι θεωρίες συνωμοσίας.
Οι πρώτες εντυπώσεις από μια διαγώνια ανάγνωση των ντοκουμέντων που αναρτήθηκαν στο Διαδίκτυο την Πέμπτη, δεν προδιαθέτουν για συγκλονιστικές ανατροπές σε ό,τι αφορά αυτή καθ’ εαυτή τη δολοφονία, αν και περιέχουν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία. Ορισμένα από αυτά καταγράφουν τις φρενήρεις, όσο και ατελέσφορες προσπάθειες του FBI να ανακαλύψουν διασυνδέσεις του Όσβαλντ με κομμουνιστές στις ΗΠΑ. Ένα άλλο έγγραφο περιέχει τον «τιμοκατάλογο» που είχαν καταστρώσει Κουβανοί εξόριστοι στο Μαϊάμι, προσφέροντας χρήματα για τη δολοφονία των κομμουνιστών ηγετών της χώρας τους: 100.000 δολάρια για το κεφάλι του Φιντέλ Κάστρο, από 20.000 δολάρια για εκείνα των Τσε Γκεβάρα και Ραούλ Κάστρο.
Ανάμεσα στα έγγραφα που παραμένουν, προς το παρόν, απόρρητα περιλαμβάνονται και ορισμένα από εκείνα που περίμεναν με ανυπομονησία οι ερευνητές. Μεταξύ αυτών, η κατάθεση του Γουόλτεν Μουρ, διευθυντή του γραφείου της CIA στο Ντάλας τη στιγμή της δολοφονίας- κατάθεση, που καλύπτει 338 σελίδες- όπως και οι καταθέσεις διαβόητων Κουβανών αντικαθεστωτικών, περιλαμβανομένων των Λουίς Ποσάδα και Ορλάντο Μπος, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για βομβιστική επίθεση σε αεροπλάνο, που σκότωσε 73 ανθρώπους, το 1976.
Θεωρίες συνωμοσίας
Η παρεμπόδιση της δημοσιοποίησης των αρχείων «κυρίως εξάπτει τον σκεπτικισμό όσων ασχολούνται σοβαρά με την ιστορική εμπειρία των ΗΠΑ, κάτι που είναι πιο σοβαρό από διάφορες θεωρίες συνωμοσίας», εξηγεί ο Νταν Χαρντγουέι, ερευνητής της κοινοβουλευτικής επιτροπής του 1977 για τη δολοφονία του Κένεντι. «Υπάρχουν σοβαροί μελετητές και ερευνητές που έχουν πραγματικές απορίες και είναι ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, και γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να υπάρξουν απαντήσεις στα αρχεία. Πώς μπορεί η δημοκρατία να μη θεωρείται ένα αστείο όταν οι κυβερνώντες δεν μας λένε τι πράττουν;».
Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε την εξουσία να διατηρήσει ορισμένα ή και όλα τα αρχεία απόρρητα για λόγους εθνικής ασφάλειας. Ο ίδιος, όμως, δήλωσε πρόσφατα μέσω Twitter πως «υπό την επιφύλαξη της λήψης περαιτέρω πληροφοριών, θα επιτρέψω ως Αμερικανός πρόεδρος το άνοιγμα των κλειστών, εδώ και πολλά χρόνια, και απόρρητων αρχείων JFK». Ο Ρεξ Μπράντφορντ, πρόεδρος του Ιδρύματος Mary Ferell, δηλώνει πως «το τουίτ του Τραμπ κρύβει επιφυλάξεις. Είναι ξεκάθαρο ότι η CIA ασκεί πίεση ώστε να μη δημοσιοποιηθούν ορισμένα έγγραφα που περιέχουν, μεταξύ άλλων, αλληλογραφία της υπηρεσίας με το συμβούλιο επανεξέτασης του φακέλου της δολοφονίας».
Η διάσταση απόψεων για το τι έγινε τη μέρα της δολοφονίας δύσκολα θα τερματιστεί. Ο Χιου Αϊνεσουορθ, ρεπόρτερ της εφημερίδας Morning News του Ντάλας, ήταν ο μόνος μάρτυρας της δολοφονίας, της σύλληψης του Οσβαλντ και της δολοφονίας του τελευταίου από τον Τζακ Ρούμπι. Ο ίδιος δηλώνει πως «δεν υπάρχει άλλος δολοφόνος. Το εγγυώμαι. Ποιος άλλος στον κόσμο θα ήθελε να ξεσκεπάσει “την αληθινή ιστορία” περισσότερο από εμένα;». Αυτή μπορεί να είναι η τελευταία δημοσιοποίηση των επίμαχων αρχείων, ωστόσο θεωρείται σίγουρο πως ένας νέος κύκλος θεωριών συνωμοσίας πρόκειται να ανοίξει.
Με νόμο του 1992 επί Τζορτζ Μπους
Το 1992, επί προεδρίας Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου, το αμερικανικό Κογκρέσο ψήφισε νόμο που έδινε εντολή στη διεύθυνση των Εθνικών Αρχείων να συλλέξει όλες τις υπάρχουσες πληροφορίες γύρω από τη δολοφονία του Τζον Κένεντι και να δώσει στη δημοσιότητα τα σχετικά ντοκουμέντα το αργότερο μετά την παρέλευση 25 ετών. Αυτή η προθεσμία εξέπνευσε την Πέμπτη, όταν με εντολή του προέδρου Τραμπ δημοσιοποιήθηκε το τελευταίο τμήμα των αρχείων –περισσότερα από 3.100 ντοκουμέντα– που έμενε απόρρητο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, βάσει της νομοθεσίας, είχε τη διακριτική ευχέρεια να μη δημοσιοποιήσει κάποια από αυτά, στον βαθμό που θα έκρινε ότι θέτουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια, στρατιωτικές επιχειρήσεις ή τις σχέσεις με τρίτες χώρες. Δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου ανέφεραν ότι η CIA ζήτησε από τον Ντόναλντ Τραμπ να κρατήσει απόρρητα ορισμένα αρχεία, κάτι που ούτε η υπηρεσία ούτε ο πρόεδρος διέψευσαν.
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, το 2016, ο Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε ότι ο πατέρας του Ρεπουμπλικανού ανθυποψηφίου του, Τεντ Κρουζ, είχε φωτογραφηθεί με τον Οσβαλντ πριν από τη δολοφονία, κάτι που ουδέποτε επιβεβαιώθηκε.