Αποψη: Εθνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, ξέρουμε πώς;

Αποψη: Εθνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, ξέρουμε πώς;

3' 38" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μ​​έχρι σήμερα η συζήτηση σχετικά με την ίδρυση της Εθνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας είτε επικεντρώνεται σε ασαφείς διακηρύξεις είτε εξαντλείται σε μια κενή περιεχομένου καταγραφή στόχων όπως η «στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων», η «επένδυση στην καινοτομία» ή η «ενίσχυση των κλάδων της μεταποίησης, του τουρισμού και της ενέργειας». Η επιφανειακή αυτή συζήτηση προκρίνει κάποιες προτάσεις-συνθήματα, αφήνοντας εν πολλοίς στο περιθώριο την ουσιαστική ανάλυση των βαθύτερων μηχανισμών που η νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα πρέπει να κινητοποιήσει στην ελληνική οικονομία για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα.

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι μετά επτά χρόνια σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής, η οικονομία συνεχίζει να βασίζεται σε ένα δυσλειτουργικό παραγωγικό μοντέλο και μια αδύναμη και κατακερματισμένη παραγωγική βάση. Παρά τις εξαγγελίες των εμπνευστών τους, τα προγράμματα προσαρμογής απέτυχαν να διαφοροποιήσουν το παραγωγικό μοντέλο της χώρας: ο κατακερματισμός, η έμφαση σε παραγωγή χαμηλής ή πολύ χαμηλής τεχνολογίας, και ο αδύναμος εξαγωγικός τομέας παραμένουν. Η διαρκής αποβιομηχάνιση έχει μειώσει σημαντικά τη συμβολή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ από 12% πριν από δύο δεκαετίες σε περίπου 9% σήμερα. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά και η συμβολή τους στο ΑΕΠ –μικρότερη του 3%– είναι σχεδόν αμελητέα. Η συνεισφορά των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών στην οικονομία παραμένει χαμηλή σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Η βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου επιβεβαιώνει τη μεγάλη μείωση των εισαγωγών, παρά μια θεαματική αύξηση των εξαγωγών.

Τα παραπάνω αντανακλούν τις βαθιές δυσλειτουργίες του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Η ελληνική οικονομία αποτελείται στη συντριπτική πλειονότητα από μικρές ή πολύ μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις και ένα μεγάλο αριθμό αυτοαπασχολουμένων. Το μέγεθος, η δομή, και η λειτουργία τους δεν επιτρέπουν την αύξηση της αποδοτικότητας και τις οικονομίες κλίμακας. Ο κατακερματισμός εμποδίζει μια αποτελεσματική πολιτική στους διάφορους κλάδους. Παράλληλα, το μοντέλο χαμηλής συσσώρευσης που βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην εισαγωγή και στη μεταπώληση προϊόντων και δευτερευόντως σε λίγους ατροφικούς διεθνώς εμπορεύσιμους κλάδους παραμένει αμετάβλητο. Η κατάρρευση της εσωτερικής ζήτησης από το 2010 και μετά έκανε ορατά τα όρια αυτού του εγγενώς μη βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης. Η εσωτερική υποτίμηση και η μείωση του κόστους εργασίας απέτυχαν να δώσουν ώθηση στην ελληνική οικονομία και να πυροδοτήσουν μια μεταβολή του παραγωγικού της συστήματος.

Μπορεί να αντιστραφεί αυτή η εικόνα; Μπορεί η Αναπτυξιακή Τράπεζα να γίνει ο μηχανισμός που θα δώσει νέα προοπτική στην ελληνική οικονομία;

Η Αναπτυξιακή Τράπεζα θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να γίνει η κινητήριος δύναμη για την αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης και τη δομική αλλαγή στο οικονομικό μοντέλο της χώρας. Η Τράπεζα πρέπει, πρώτον, να χρηματοδοτήσει νέες υποδομές σε επιλεγμένους τομείς, στοχεύοντας σε μεγαλύτερη συγκέντρωση πόρων και παραγωγικών συντελεστών, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας. Η διαδικασία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης θα δημιουργήσει ισχυρούς τομείς ανάπτυξης (scale up) με μεγάλη προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία. Είναι αναγκαίο η Τράπεζα να κατευθύνει τις επενδύσεις να ενσωματωθούν και να δώσουν υπόσταση σε έναν νέο παραγωγικό ιστό. Πρέπει να αποφευχθεί ο κατακερματισμός των χρηματοδοτήσεων που αναπαράγει ένα πλήθος πολύ μικρών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολουμένων μικρής ειδίκευσης με ελάχιστες δυνατότητες και μικρή αποδοτικότητα.

Δεύτερον, η Αναπτυξιακή Τράπεζα πρέπει να επιταχύνει τη μετατόπιση της παραγωγής από τομείς μη διεθνώς εμπορεύσιμους σε διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η χρηματοδότηση για την ενσωμάτωση μεθόδων και πρακτικών που απαιτούνται για την είσοδο και την επιβίωση στο διεθνές εμπόριο, κυρίως εξελιγμένων τεχνικών υπηρεσιών, νέων τεχνολογιών και πιστοποιητικών ποιότητας (ISO), θα ενδυναμώσει τις ελληνικές επιχειρήσεις στον διεθνή ανταγωνισμό. Η μετατόπιση της παραγωγής σε προϊόντα υψηλής συνθετότητας και τεχνολογίας θα επιφέρει θετικές εξωτερικότητες στην οικονομία και παράλληλα, θα οδηγήσει σε υψηλής αξίας παραγωγή για την ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. Σημαντική είναι η εμπειρία από τoν ρόλο που διαδραμάτισαν οι Αναπτυξιακές Τράπεζες στην εκβιομηχάνιση και στην ανάπτυξη του εξαγωγικού τομέα στην Ασία (Νότια Κορέα, Μαλαισία).

Τρίτον, η αναδιάρθρωση της οικονομίας απαιτεί την παράλληλη εμβάθυνση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού που θα «τρέξει» αυτό το νέο παραγωγικό μοντέλο. Η χρηματοδότηση προγραμμάτων ενίσχυσης τεχνικών δεξιοτήτων και εξειδίκευσης σε υψηλή τεχνολογία θα περιορίσει την αναντιστοιχία δεξιοτήτων (skills mismatch) στην αγορά εργασίας, θα μειώσει σταδιακά –με βιώσιμο τρόπο– την ανεργία και θα ολοκληρώσει τη δομική αλλαγή της οικονομίας.

Επειτα από δεκαετίες χαμένων ευκαιριών, η κατανόηση των αλλαγών που απαιτούνται στην ελληνική οικονομία και των τομών που η Αναπτυξιακή Τράπεζα μπορεί να επιφέρει σε αυτή είναι αποφασιστικής σημασίας για την ανάπτυξη στο μέλλον. Η Αναπτυξιακή Τράπεζα –υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις– είναι η μεγάλη ευκαιρία να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Μπορούμε να το κάνουμε;

* Ο κ. Κωνσταντίνος Μυρωδιάς είναι υπ. διδάκτωρ και διδάσκει Πολιτική Οικονομία και Ανάπτυξη στο London School of Economics.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή