Είναι ο Τραμπ απειλή για την ειρήνη;

Είναι ο Τραμπ απειλή για την ειρήνη;

3' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Δημήτρης Καιρίδης*

Ξανά τα ίδια λάθη

Τ​​ο σημερινό διεθνές σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό δημιούργημα της Αμερικής. Λόγω της βαρύνουσας θέσης της στον κόσμο, κανένα μεγάλο διεθνές πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί χωρίς τις ΗΠΑ. Ο ρόλος τους για την παγκόσμια σταθερότητα είναι κομβικός και, μέχρι τώρα, παρά τις επιμέρους αποτυχίες, υποστηρικτικός. Σήμερα, ωστόσο, η Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζεται να επιτίθεται στη διεθνή τάξη που η ίδια δημιούργησε μεταπολεμικά. Στα πρώτα θύματα συγκαταλέγονται η διεθνής συνεργασία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της παγκόσμιας προσφυγικής κρίσης, το διεθνές εμπόριο και, πιο πρόσφατα, η έτσι κι αλλιώς φλεγόμενη Μέση Ανατολή. Σε δεύτερο χρόνο, θύμα μπορεί να γίνει και η Ευρωπαϊκή Ενωση, ένα κορυφαίο επίτευγμα στις διεθνείς σχέσεις του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, στη διαμόρφωση της οποίας οι ΗΠΑ είχαν καθοριστική συμβολή στο παρελθόν και με την οποία διατηρούν την πιο σημαντική στρατηγική σχέση του σύγχρονου διεθνούς συστήματος.

Εντύπωση προκαλεί η ευκολία με την οποία τα κολοσσιαία λάθη του παρελθόντος, όπως η εισβολή στο Ιράκ το 2003, λησμονούνται. Οι μοιραίοι υπεύθυνοί τους, όπως ο Τζον Μπόλτον, επανέρχονται στο πηδάλιο και ο ρεαλισμός εγκαταλείπεται για χάρη ασυνάρτητων στρατοκρατικών δοξασιών, με μόνο στόχο την ικανοποίηση της στενής κομματικής βάσης που φανατικά υποστηρίζει τον Τραμπ ό,τι κι αν γίνει.

Το κρίσιμο είναι ότι ο Τραμπ δεν είναι μόνος του. Αποτελεί την έκφραση μιας ευρύτερης εθνοκεντρικής αντίληψης για τις διεθνείς σχέσεις με αυξανόμενη απήχηση, όχι μόνο στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Ο ίδιος ο Τραμπ δεν έχει μια συγκροτημένη φιλοσοφία για τις διεθνείς σχέσεις πέρα από τον υπέρμετρο εγωισμό και ναρκισσισμό του. Με την ίδια ευκολία, ως υποψήφιος, κατήγγειλε την υπερβολική διεθνή παρουσία των ΗΠΑ και, ως πρόεδρος, απειλεί με στρατιωτικές επεμβάσεις. Αντιμέτωπος με την αδυναμία του να συνεργαστεί ακόμα και με ένα ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο στα θέματα εσωτερικής πολιτικής, με εξαίρεση τη μείωση των φόρων, ο Τραμπ στρέφεται στο εξωτερικό όπου έχει το συνταγματικό προβάδισμα για να εκτονώσει τις φιλοδοξίες του. Χωρίς αντίληψη της συνθετότητας του διεθνούς περιβάλλοντος, δεν αντιλαμβάνεται ότι ακόμα και οι ΗΠΑ έχουν να ωφεληθούν συμμαχώντας παρά ανταγωνιζόμενες τον υπόλοιπο κόσμο.

*Ο κ. Δημήτρης Καιρίδης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Χαράλαμπος Παπασωτηρίου*

Οι πυλώνες αντέχουν

Η ​παγκόσμια ειρήνη θα κατέρρεε, εφόσον προέκυπτε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, δηλαδή μεταξύ των ΗΠΑ και είτε της Ρωσίας είτε της Κίνας. Πρόκειται για τις δύο δυνάμεις που κατονομάσθηκαν ως μείζονες δυνητικές απειλές στη νέα αμερικανική στρατηγική εθνικής ασφάλειας του Δεκεμβρίου 2017.

Με το βιβλίο του περί της «παγίδας του Θουκυδίδη», ο Γκρέιαμ Αλισον του Χάρβαρντ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με το ενδεχόμενο η άνοδος της Κίνας και ο φόβος που θα προκαλέσει στις ΗΠΑ να οδηγήσουν σε σύγκρουση. Ο Αμερικανός καθηγητής επικαλείται τον Θουκυδίδη για να συγκρίνει τη σχέση Πεκίνου – Ουάσιγκτον με την άνοδο της Αθήνας και τον φόβο που προκάλεσε στη Σπάρτη, που ο αρχαίος ιστορικός θεώρησε ως την πραγματική αιτία του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Το επιχείρημα, ωστόσο, είναι κάπως παραπλανητικό. Εδώ και επτά δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν στέκονται μόνες. Εχουν ισχυρές συμμαχίες στην Ευρώπη, την Ανατολική Ασία και αλλού. Εφόσον η Δύση παραμένει ενωμένη ως γεωπολιτικός συνασπισμός, για να αποσταθεροποιήσει η οικονομία της Κίνας τη διεθνή τάξη δεν θα πρέπει να ξεπεράσει μόνο την οικονομία των ΗΠΑ, αλλά το σύνολο του ΑΕΠ των ΗΠΑ, Ευρώπης, Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας, Ταϊβάν, Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας, Καναδά και Ισραήλ. Η Δύση συνολικά σήμερα παράγει περίπου το 60% του παγκοσμίου ΑΕΠ. Η Κίνα έχει ως συμμάχους τη Βόρεια Κορέα και το Πακιστάν – τα BRICS αποτελούν μονάχα οικονομική σύμπραξη και όχι γεωπολιτικό συνασπισμό.

Είναι γεγονός ότι προεκλογικά ο Τραμπ αμφισβήτησε το άρθρο 5 της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ και το ανοικτό διεθνές οικονομικό σύστημα, τους βασικούς πυλώνες της μεταπολεμικής διεθνούς τάξης.

Ως πρόεδρος όμως αρκέστηκε να απαιτήσει υψηλότερες αμυντικές δαπάνες από τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ και επιβεβαίωσε την ισχύ του άρθρου 5. Κατά πάσα πιθανότητα, θα περιορισθεί σε οριακές προσαρμογές και όχι σε σοβαρό εμπορικό πόλεμο με τους δυτικούς εμπορικούς εταίρους του. Ακόμα και μια κάπως ανιστόρητη σελέμπριτι όπως ο Τραμπ είναι απίθανο να υπονομεύσει τους βασικούς εξωτερικούς πυλώνες της αμερικανικής ασφάλειας.

* Ο κ. Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή