Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν τον τελευταίο καιρό μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα της οικονομίας – τουλάχιστον στην Ευρώπη. Mην προσπαθήσετε να καταλάβετε τον λόγο ενίσχυσης των μισθών ή να αναρωτηθείτε αν αυτό θα κρατήσει για πολύ καιρό ακόμη. Μία δεκαετία μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, η παγκόσμια οικονομία έχει ανακάμψει κατά ένα μεγάλο μέρος και κινείται με σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι εταιρείες ανακοινώνουν κέρδη-ρεκόρ, τα ποσοστά ανεργίας μειώνονται και η παγκόσμια ανάπτυξη έχει επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα.
Οι μισθοί, όμως, δεν έχουν παρουσιάσει αξιόλογη αύξηση. Είναι ένας γρίφος που έχει επηρεάσει την πολιτική ζωή των χωρών του ανεπτυγμένου κόσμου αλλά και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των οικονομιών τους. Εχει καλλιεργηθεί κλίμα δυσφορίας στους εργαζομένους των χαμηλών και των μεσαίων στρωμάτων, οι οποίοι αισθάνονται ότι δεν εισπράττουν το μερίδιο που τους αναλογεί από την ανάπτυξη της οικονομίας. Η κατάσταση αυτή βοήθησε στην εκλογή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αλλά και στην άνοδο του λαϊκισμού στην Ευρώπη.
«Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα θέματα της εποχής μας», σχολιάζει ο Ανχελ Ταλαβέρα, υπεύθυνος για την Ευρωζώνη στην εταιρεία αναλύσεων Oxford Economics. Κι όμως, η Ευρώπη μπορεί να αρχίσει να αποτελεί την εξαίρεση σε αυτήν την τάση. Οι μισθοί στην Ευρωζώνη ενισχύονται εκ νέου, αφού είχαν παραμείνει στάσιμοι επί σειράν ετών. Είναι μια πολύ ευχάριστη εξέλιξη όχι μόνον για τους εργαζομένους αλλά και για τον Μάριο Ντράγκι, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Η κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης εξάντλησε κάθε μέσο για να αποτρέψει τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού και να οδηγηθούν οι τιμές σε φυσιολογικά επίπεδα. Η ενίσχυση των μισθών είναι βασική προϋπόθεση για να επιτευχθεί υγιής αύξηση των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες, ύστερα από μακρά περίοδο στασιμότητας στην οικονομία. Επειτα από καιρό ανακοινώθηκε ότι τα ωρομίσθια στην Ευρωζώνη αναρριχήθηκαν 2% το πρώτο τρίμηνο του 2018. Ηταν το μήνυμα που περίμενε να λάβει τόσο καιρό η ΕΚΤ από την αγορά εργασίας. Λίγο μετά ανακοίνωσε ότι θα τερματίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων στα τέλη του τρέχοντος έτους.
Ο γρίφος δεν έχει λυθεί ακόμη. Οικονομολόγοι δεν έχουν συμφωνήσει για τους λόγους που οι μισθοί παραμένουν σχεδόν στάσιμοι για τους περισσότερους εργαζομένους στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία και σε άλλα κράτη του ανεπτυγμένου κόσμου τα τελευταία χρόνια, ενώ συρρικνώνονται τα ποσοστά ανεργίας. Στην Ευρώπη, οι οικονομολόγοι αποδίδουν τη στασιμότητα των πραγματικών μισθών στην έλλειψη συγκεκριμένων επαγγελματικών ειδικοτήτων στη Γερμανία και σε άλλα κράτη-μέλη. Και επειδή κανείς δεν έχει κατανοήσει πλήρως τους λόγους που οι μισθοί έχουν αρχίσει να ενισχύονται στην Ευρώπη, δεν μπορεί να γνωρίζει αν αυτή η κατάσταση θα κρατήσει και για πόσο καιρό ακόμη. Στην Ιαπωνία, της οποίας η οικονομία ήταν εγκλωβισμένη στη στασιμότητα πάνω από δεκαετία, είχαν καταγραφεί αυξήσεις στους μισθούς που όμως δεν κράτησαν πολύ. Στο παρελθόν, η υποχώρηση της ανεργίας οδηγούσε συνήθως σχεδόν αυτόματα σε άνοδο των αποδοχών. Μετά ενισχυόταν και ο πληθωρισμός. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη, τους μισθούς και τον πληθωρισμό έχει γίνει ιδιαίτερα περίπλοκη. Οικονομολόγοι έχουν αφιερώσει πολύ χρόνο για να καταλάβουν γιατί οι μισθοί και ο πληθωρισμός σε χώρες όπως η Γερμανία παραμένουν στάσιμοι όταν η ανεργία υποχωρεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Ενας λόγος είναι η αποδυνάμωση της διαπραγματευτικής ισχύος των συνδικαλιστικών εκπροσώπων. Επίσης, η παγκοσμιοποίηση και η ανάθεση εργασιών έχουν αναγκάσει τους εργαζομένους στον ανεπτυγμένο κόσμο να συναγωνίζονται εκείνους που ζουν σε χώρες με πολύ χαμηλό εργατικό κόστος.