Πριν από λίγο καιρό, θα ήταν αδιανόητο να εντάξουμε την Τουρκία σε κατάλογο κρατών όπως η Βόρεια Κορέα, το Ιράν και η Ρωσία, τα οποία υφίστανται κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Ως σύμμαχος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία διαθέτει σύμφωνο αμοιβαίας άμυνας με την Ουάσιγκτον, έχει πρόσβαση σε πληροφορίες αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και στεγάζει αμερικανικά πυρηνικά όπλα στη βάση του Ιντσιρλίκ.
Στις αρχές Αυγούστου, όμως, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο οι υπουργοί Εσωτερικών και Δικαιοσύνης της Τουρκίας δεν είχαν δικαίωμα να δραστηριοποιούνται οικονομικά στις ΗΠΑ. Στις αρχές της εβδομάδας, ο Τραμπ αποφάσισε τον διπλασιασμό των δασμών στον τουρκικό χάλυβα και στο αλουμίνιο, με στόχο την άσκηση πίεσης στην κυβέρνηση Ερντογάν, έτσι ώστε αυτή να διατάξει την αποφυλάκιση του κρατούμενου Αμερικανού πάστορα Αντριου Μπράνσον.
Οι ρίζες της σημερινής κρίσης πρέπει να αναζητηθούν στη στήριξη που προσέφεραν οι ΗΠΑ στις κουρδικές δυνάμεις της Συρίας και στον εξοπλισμό των Πεσμεργκά από το αμερικανικό Πεντάγωνο. Η Τουρκία, την ίδια ώρα, αρνήθηκε να υπακούσει στις αμερικανικές απαιτήσεις για εφαρμογή κυρώσεων κατά του Ιράν.
Η παρούσα κρίση δεν θυμίζει σε τίποτα τις εκφράσεις αλληλεγγύης και φιλίας που αντήλλαξαν τον περασμένο μήνα Τραμπ και Ερντογάν, στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ, ενώ κάνει πολλούς να αναρωτιούνται εάν η Τουρκία παραμένει σύμμαχος των ΗΠΑ.
Οι στενοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών χρονολογούνται από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Τουρκία, που διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, εθεωρείτο παραδοσιακά η «γέφυρα» μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η αυταρχική διακυβέρνηση του Ερντογάν, όμως, και η περιφερειακή αναταραχή εξαιτίας του πολέμου στη Συρία απειλούν τους δεσμούς αυτούς.
Οι ΗΠΑ δεν είναι, βέβαια, ο μοναδικός σύμμαχος τον οποίο η Τουρκία απογοήτευσε. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αγκυρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση, που θεωρούνταν κάποτε η ιδανική μέθοδος προώθησης των δημοκρατικών ιδεωδών και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, έχουν ανασταλεί οριστικά.
Η Ουγγαρία και η Πολωνία, που ακολουθούν τις δικές τους αυταρχικές τροχιές, απέδειξαν ήδη ότι η ένταξη στην Ε.Ε. δεν αποτελεί εγγύηση εκδημοκρατισμού του πολιτικού συστήματος. Παρ’ όλα αυτά, η Τουρκία παραμένει μεγαλύτερη οικονομία από τις δύο αυτές χώρες, με βαθύτερους δεσμούς με τη Δύση, χάρη στο ΝΑΤΟ.
Απαλλαγμένη πλέον από κάθε ευρωπαϊκή φιλοδοξία και υφιστάμενη τη σταθερή αποσάθρωση του κράτους δικαίου, η Τουρκία ταλανίζεται τώρα από τις σκληρές αμερικανικές κυρώσεις, με την εθνική οικονομία της να απειλείται με κατάρρευση.
Αν η ένταση συνεχίσει να αυξάνεται με αμείωτο ρυθμό, τι θα απομείνει από την πάλαι ποτέ ισχυρή συμμαχία; Οι αυταρχικοί και απρόβλεπτοι πρόεδροι Τραμπ και Ερντογάν θα μπορούν άραγε να επιδιορθώσουν τη ζημιά στις διμερείς σχέσεις; Η απογοητευτική πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας θέτει εκ νέου το ερώτημα εάν οι ισλαμικές αρχές μπορούν να συνυπάρξουν με τη δημοκρατία. Οχι τη δημοκρατία όπως εκφράζεται με τις εκλογικές διαδικασίες, αλλά με τη φιλελεύθερη δημοκρατία με τις θεμελιώδεις αρχές της ισότητας, της ελευθεροτυπίας και της ανεξιθρησκείας.