ΣΑΝ ΦΡΑΝΣΙΣΚΟ. Απόλυτη προτεραιότητα αποτελούσαν ανέκαθεν οι ωκεανοί για τον 23χρονο Ολλανδό εφευρέτη Μπόγιαν Σλατ, παρότι ο ίδιος ομολογεί ότι πάσχει από αθεράπευτη ναυτία όταν βρίσκεται στη θάλασσα.
Ο νεαρός Ολλανδός σχεδίασε το πρώτο σύστημα καθαρισμού πλαστικών από την επιφάνεια των ωκεανών, ενώ επισημαίνει ότι δεν βρισκόταν στο πλοίο καθαρισμού όταν αυτό απέπλευσε το Σάββατο από το λιμάνι του Σαν Φρανσίσκο. «Δεν είμαι θαλασσινός», παραδέχεται.
Υστερα από πέντε και πλέον χρόνια σκληρής δουλειάς, ο Σλατ παρακολούθησε από την ξηρά το System 001 –πλωτό φράγμα μήκους 630 μέτρων– να περνά κάτω από τη γέφυρα Γκόλντεν Γκέιτ, με προορισμό τον Ειρηνικό Ωκεανό. Το System 001 έχει στόχο να φθάσει στις παρυφές του «Μεγάλου Χωραφιού Σκουπιδιών του Ειρηνικού» (Great Pacific Garbage Patch), την περιστροφική δίνη σε μέγεθος της Γαλλίας, αποτελούμενη από πλαστικά κυρίως σκουπίδια, που παραμένει στη θέση της χάρη στα ωκεάνια ρεύματα μεταξύ Καλιφόρνιας και Χαβάης, όπως αναφέρει σε άρθρο του το περιοδικό Time.
Αν όλα πάνε κατ’ ευχήν, ο Σλατ εκτιμά ότι η συστοιχία 60 συστημάτων που έχει σχεδιάσει θα είναι ικανή να μειώσει τα υπάρχοντα πλαστικά σκουπίδια στο «χωράφι» κατά το ήμισυ μέχρι το 2025. «Ελπίζω ότι αυτό θα αποτελέσει το σημείο-καμπή του προβλήματος της ρύπανσης από πλαστικά. Εδώ και εξήντα χρόνια, το πρόβλημα επιδεινώνεται. Ελπίζω τώρα να γυρίσουμε επιτέλους σελίδα», λέει ο 23χρονος Ολλανδός εφευρέτης.
Η εξάλειψη του τεράστιου όγκου σκουπιδιών στο «χωράφι του Ειρηνικού», αλλά και η σωτηρία των ωκεανών του κόσμου, έχει καταστεί προτεραιότητα για τον Σλατ, απ’ όταν ήταν 16 ετών. Σε καταδυτική του εκδρομή στην Ελλάδα, ο 16χρονος τότε Ολλανδός είχε απογοητευθεί διαπιστώνοντας ότι κατά τη διάρκεια ολιγόλεπτης κατάδυσης είχε δει περισσότερες πλαστικές σακούλες απ’ ό,τι ψάρια. Αυτό τον οδήγησε στην ίδρυση της εταιρείας του, The Ocean Cleanup, ενώ ήταν μόλις 18 ετών.
Το πλοίο Ocean Cleanup, κάτω από τη γέφυρα Γκόλντεν Γκέιτ, καθ’ οδόν προς τον Ειρηνικό για να αντιμετωπίσει τη συσσώρευση πλαστικών σκουπιδιών.
Η καινοτόμος ιδέα του είχε κεντρίσει το διεθνές ενδιαφέρον, με το περιοδικό Time να εντάσσει το πρωτότυπό του System 001 σε κατάλογο των καλύτερων εφευρέσεων του 2015. Η αρχική ιδέα του Σλατ αφορούσε την κατασκευή άκαμπτου κυκλικού φράγματος, γύρω από κεντρική δεξαμενή, ικανή να συλλέγει πλαστικό. Σήμερα, το System 001 είναι μη επανδρωμένη, αρθρωτή συσκευή, που ακολουθεί τα ωκεάνια ρεύματα για να προσεγγίσει τις περιοχές μεγαλύτερης συγκέντρωσης πλαστικών υλών. Από τον αέρα, το σύστημα μοιάζει με αγωγό που επιπλέει στην επιφάνεια της θάλασσας. Κάτω από την επιφάνεια, όμως, το System 001 διαθέτει «ποδιά» βάθους 3 μέτρων, η οποία εγκλωβίζει κομμάτια πλαστικού.
Καθώς το System 001 είναι άκαμπτο και δεν θυμίζει δίχτυ, ο Σλατ επιμένει ότι δεν θα απειλεί θαλάσσια είδη, τα οποία θα μπορούσαν να εγκλωβισθούν στα δίχτυα παλαιότερων συστημάτων περισυλλογής πλαστικού. Ο εφευρέτης ελπίζει ότι το πλαστικό θα σωρεύεται όπως σε παραλία και θα είναι έτσι έτοιμο να περισυλλεγεί από πλοία, με προορισμό την ανακύκλωση.
Παρότι το σχέδιο του Σλατ είναι φιλόδοξο, η εταιρεία του 23χρονου εφευρέτη έχει ήδη εξασφαλίσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδοτήσεις, χάρη στο πρόσφατο ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης για τη ρύπανση των θαλασσών από τα πλαστικά. Τον Δεκέμβριο του 2017, 193 χώρες υπέγραψαν απόφαση του ΟΗΕ για την εξάλειψη της ρύπανσης των ωκεανών από τα πλαστικά, ενώ μεγάλες εταιρείες, όπως η McDonald’s, καταργούν σταδιακά τα πλαστικά μιας χρήσης από τα καταστήματά τους. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περίπου 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς, όγκος που αντιστοιχεί σε ένα απορριμματοφόρο όχημα γεμάτο πλαστικό κάθε λεπτό.
Ο περιορισμός της εξάρτησής μας από το πλαστικό δεν είναι, όμως, παρά το ήμισυ του προβλήματος, λέει ο Σλατ. «Αυτές οι συγκεντρώσεις πλαστικού δεν θα εξαφανισθούν από μόνες τους. Ακόμη και αν διακόψουμε τώρα την παραγωγή πλαστικού, θα το βρίσκουμε μπροστά μας σε 100 χρόνια από τώρα», λέει ο 23χρονος εφευρέτης.
«Μικροπλαστικό»
Ο Σλατ θεωρεί ότι η αποστολή του είναι κούρσα ενάντια στον χρόνο. Το πλαστικό αποσυντίθεται σταδιακά σε ολοένα και μικρότερα κομμάτια, που ονομάζονται «μικροπλαστικό» και τα οποία είναι ικανά να καταλήξουν στη διατροφική αλυσίδα. Για την ώρα, ποσοστό μόλις 8% του όγκου πλαστικού στο «χωράφι του Ειρηνικού» αποτελείται από μικροπλαστικό.
Δυσεπίλυτο γρίφο αποτελεί, όμως, η τύχη του πλαστικού, που θα συλλεγεί από το System 001. Ο Σλατ λέει ότι επιθυμεί να το εκμεταλλευθεί εμπορικά, αν και ομολογεί ότι όλα εξαρτώνται από την ποιότητα του πλαστικού. «Τα μεγάλα προβλήματα απαιτούν μεγάλες και φιλόδοξες λύσεις», λέει ο φιλόδοξος νεαρός εφευρέτης.