Ενα μήνα μετά το τραγικό γεγονός που έπληξε την Ανατολική Αττική, αποφάσισα να καταγράψω την υπάρχουσα κατάσταση. Διερευνητικά στην αρχή, ξεκίνησα να κάνω κάποιες εικόνες. Η πρώτη εικόνα που έκανα είναι αυτή με την καμένη πινακίδα στη λ. Μαραθώνος. Τα τετράγωνα κομμάτια που έλειπαν είναι σαν να μας καλούν να λύσουμε ένα παζλ ή σαν μικρά παράθυρα να δούμε την πραγματική αλήθεια. Στη συνέχεια, βρεθήκαμε με τον συνεργάτη μου Alex Moldow και αποφασίσαμε να αφιερώσουμε τον απαραίτητο χρόνο και να αναλάβουμε τη συγκεκριμένη δουλειά. Οι πρώτες εικόνες ξεκίνησαν συζητήσεις, οι συζητήσεις έφεραν καινούργιες εικόνες.
Μέσα από έναν πολύ παραγωγικό διάλογο, νιώσαμε την ανάγκη να αναφερθούμε στο ηθικό καθήκον που έχουμε όλοι μας απέναντι σε αυτή την τραγωδία. Οι τελικές εικόνες αφορούν μια σημειολογική καταγραφή της πραγματικότητας, με στόχο να ανοίξουμε ένα διάλογο, ένα παράθυρο στην αλήθεια. Μια τραγωδία που πρέπει να διαβαστεί διαφορετικά και όχι ως ένα σημειακό γεγονός στον χώρο και στον χρόνο Σκοπός μας είναι η συγκεκριμένη δουλειά να μην είναι φωτορεπορτάζ, αλλά ένα ντοκουμέντο και αντικείμενο μνήμης. Να μην υπάρχει ημερομηνία λήξης, όπως θα συνέβαινε με φωτογραφίες απο την ημερήσια ειδησεογραφία. Εικόνες σιωπηλές, χωρίς ένταση και χρονικά μετατοπισμένες από την ημέρα της τραγωδίας. Διότι, όταν δεν υπάρχει ένταση, υπάρχει χρόνος για να σκεφθούμε. Οι εικόνες χαρακτηρίζονται τις περισσότερες φορές από ανθρώπινα ίχνη και σύμβολα, ενώ η εσκεμμένη απουσία του ανθρώπου ως δείγμα σεβασμού απέναντι σε όσους χάθηκαν. Μέσα από αυτήν τη χρονικά μετατοπισμένη καταγραφή, έχω την αίσθηση πως υπογραμμίζουμε το κενό που μας άφησε αυτή η τραγωδία.
Τις φωτογραφικές λήψεις τις ξεκίνησα σχεδόν ένα μήνα μετά. Η παρουσία μου ήθελα να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική. Είχα διαβάσει στην ειδησεογραφία πάρα πολλά άρθρα που γράφτηκαν και πολλές προσωπικές μαρτυρίες. Μου ήταν αρκετό. Οπου χρειάστηκε να μιλήσω με πληγέντες, ήταν για να έχω κάποια πρόσβαση για τις φωτογραφικές λήψεις. Σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει η λογική της φωτοειδησεογραφίας. Ως παρατηρητής αποφάσισα να κρατήσω τις δικές μου ώρες σιωπής ως δείγμα σεβασμού απέναντι στους πληγέντες. Τουλάχιστον διάλεξα αυτό τον τρόπο να καταγράψουμε την αλήθεια και μέσα από τη σιωπή να μιλήσουμε για τον πόνο. Αλλωστε, ο πόνος δεν χρειάζεται συζήτηση.
Σε όλη αυτήν τη διαδρομή συνάντησα ένα τοπίο που αφήνει μια ενοχλητική αίσθηση ησυχίας. Οι μόνοι ήχοι που έσπαγαν αυτή τη σιωπή ήταν ο ήχος από τα τζιτζίκια και από τα αλυσοπρίονα που έκοβαν τα δένδρα – μια προσπάθεια όχι μόνο για φυσική αναγέννηση, αλλά και για να σβηστούν αυτές οι εικόνες καταστροφής. Αυτή τη σιωπή και αυτό το αίσθημα κενού επιδιώκω μέσα από τις εικόνες αυτές. Είναι ένα γεγονός που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα μας. Γι’ αυτό υπάρχουν και αυτή η σιωπή και η ησυχία. Διότι χωρικά δεν τοποθετείται μόνο στις πληγείσες περιοχές, αλλά τη βρίσκουμε στη συλλογική συνείδηση. Η τραγωδία είναι μια αλήθεια απλοποιημένη. Στόχος μας ήταν να παρουσιάσουμε κάποιες εικόνες χωρίς ημερομηνία λήξης. Διότι υπάρχει καθήκον από όλους μας να θυμόμαστε και υποχρέωση να μην ξεχάσουμε τι έγινε. Τη συγκεκριμένη δουλειά θα τη δημοσιεύσουμε και στο εξωτερικό, καθώς δεν υπάρχουν ούτε χωρικά ούτε χρονικά όρια. Μέσα από μια πολύ άσχημη εμπειρία που βιώσαμε πρέπει να χαράξουμε μια διαδρομή προς μια πιο ανθρωποκεντρική κοινωνία με εικόνες που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη συλλογική μας συνείδηση. Εικόνες που αυτή τη φορά οφείλουμε να διαβάσουμε διαφορετικά.
* Ο κ. Παναγής Χρυσοβέργης είναι φωτογράφος με έδρα το Λονδίνο (http://www.panayispictures.com/).