ALICE ZENITER
Η τέχνη της απώλειας
μτφρ. Εφη Κορομηλά
εκδ. Πόλις, σελ. 656
Οι επώδυνες πρόσφατες μνήμες της Αλγερίας από την αποικιοκρατία, το FNL και τον πόλεμο της ανεξαρτησίας έως τη μοίρα όσων κατάφεραν να διαφύγουν για να καταλήξουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας στη Γαλλία θέτουν το φόντο όπου εκτυλίσσεται μια οικογενειακή ιστορία στο πολυβραβευμένο μυθιστόρημα της Γαλλοαλγερινής Αλίς Ζενιτέρ. Με αφορμή μια εικαστική έκθεση, η κεντρική ηρωίδα Ναϊμά αποφασίζει να «ανασκάψει» το παρελθόν του πατέρα της και να μάθει περισσότερα για τον εν πολλοίς άγνωστο στην ίδια τόπο καταγωγής του, την Αλγερία. Δεν θα αργήσει να ανακαλύψει ότι το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει τα γεγονότα πριν και μετά την άφιξη της οικογένειας του παππού της στη Γαλλία, το 1962, έχει ως στόχο την αποσιώπηση τραυματικών αναμνήσεων. Στη διάρκεια του πολέμου, ο εύπορος γαιοκτήμονας Αλί μπλέχτηκε σχεδόν άθελα του στη διαμάχη μεταξύ των υποστηρικτών της επανάστασης και όσων στέκονταν στο πλευρό των αποίκων. «Προδότης» και για τις δύο πλευρές, πήρε την απόφαση να εγκαταλείψει τη χώρα για να προστατεύσει τη γυναίκα και τα παιδιά του. Στο νέο τους «σπίτι», σε ένα «γκέτο» μιας πόλης της Νορμανδίας, ο Αλί και η Γιέμα ήρθαν αντιμέτωποι με τη φτώχεια, την απομόνωση και τον ρατσισμό, ενώ η σταδιακή παραίτηση του πατέρα του ώθησε τον πρωτότοκο Χαμίντ να κόψει τις ρίζες του από οτιδήποτε αλγερινό, να παντρευτεί μια Γαλλίδα και να κάνει τα πάντα για να ενσωματωθεί.
Εξαιρετικά καλογραμμένο και βαθιά ανθρώπινο, το εν μέρει αυτοβιογραφικό πέμπτο βιβλίο της Ζενιτέρ (η οποία εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα σε ηλικία μόλις 16 ετών) ισορροπεί ιδανικά ανάμεσα στον λυρισμό και στην πολιτική, στην κοινωνική κριτική και στην αποτύπωση των συναισθημάτων των ηρώων της. Μετανάστρια τρίτης γενιάς, η Ναϊμά αναπόφευκτα ολοκληρώνει την αναζήτησή της με ένα ταξίδι στο χωριό τον προγόνων της. Εχοντας μεγαλώσει και μορφωθεί ως Γαλλίδα, δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από το μίσος και τις έριδες που οδήγησαν τον παππού της στην αυτοεξορία, αλλά συγχρόνως συνειδητοποιεί ότι ένα κομμάτι της είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτόν τον παράξενο τόπο, όπου οι άνδρες την κοιτάζουν με καχυποψία αλλά οι γυναίκες την αποδέχονται, αναπληρώνοντας με αγκαλιές «την έλλειψη μιας κοινής γλώσσας». Εντούτοις, καταγωγή για την Αλίς Ζενιτέρ δεν είναι το DNA, αλλά οι λέξεις, οι αφηγήσεις και όλα όσα μεταδίδει μέσω του λόγου η μια γενιά στην επόμενη. Η «Τέχνη της απώλειας» απέσπασε, μεταξύ άλλων, το λογοτεχνικό βραβείο της εφημερίδας Le Monde, το βραβείο Goncourt μαθητών λυκείου, το βραβείο αναγνωστών Landerneau και το βραβείο των βιβλιοπωλών του Νανσί.