Υπό κανονικές συνθήκες, οι φουάρ τέχνης είναι ένας μεταμφιεσμένος κοινωνικοοικονομικός δείκτης: πώς τα πάει η αγορά της τέχνης, ποιους καλλιτέχνες επιλέγουν να δείξουν οι γκαλερίστες, πόσο ανταποκρίνονται οι γηγενείς και οι ξένοι συλλέκτες, ποια είναι η συσπείρωση του φιλότεχνου κοινού. Αν προσπαθήσουμε να αποτιμήσουμε τη φετινή Art Athina με αυτά τα κριτήρια, τότε μάλλον πρέπει να έχουμε ένα συγκρατημένο χαμόγελο αυτογνωσίας.
Η διοργάνωση του 2014 αντανακλά το πραγματικό καλλιτεχνικό μας γίγνεσθαι. Και για μια χώρα που έχει χάσει μεγάλο μέρος του ΑΕΠ της και παλεύει ακόμα με τα κύματα, η εικόνα δεν είναι άσχημη.
Μεγάλη προσέλευση
Μέχρι χθες το απόγευμα –λίγες ώρες πριν πέσει η αυλαία της τετραήμερης έκθεσης– 33.000 άτομα είχαν περάσει το κατώφλι, 3.000 παραπάνω από πέρυσι – και χωρίς μάλιστα αυτός να είναι και ο τελικός απολογισμός. Αν, δε, συνυπολογίσει κανείς ότι το εισιτήριο είχε επτά ευρώ και ότι επρόκειτο για Σαββατοκύριακο κατά το οποίο έλειπαν οι ετεροδημότες, τότε σίγουρα πρόκειται για επιτυχία. Ο αριθμός των 45 αιθουσών που πήραν μέρος ήταν ίδιος με το 2013, με τη διαφορά ότι ήταν ελαφρώς πιο αυξημένη η συμμετοχή των ξένων, που δεν ανήκουν ίσως στο βαρύ πυροβολικό της χώρας τους, αλλά πάντως μας έδειξαν εμπιστοσύνη και ήρθαν. Εξήντα ξένοι συλλέκτες ήταν στον κατάλογο των επίσημων προσκεκλημένων, αλλά επισκέφθηκαν λίγα περίπτερα και δεν έκαναν αγορές, όπως λένε με παράπονο αρκετοί ιδιοκτήτες αιθουσών τέχνης. Και βέβαια η συνολική αγοραστική κινητικότητα ήταν μειωμένη και οι τιμές –για να το θέσουμε με ευπρέπεια– ήταν συζητήσιμες.
Σίγουρα όλα συντείνουν στο ότι η «φούσκα» έσπασε και ότι η αγορά απέκτησε την πραγματική της διάσταση. Είναι αρνητικό αυτό; Οχι αν σκεφτεί κανείς ότι τις τελευταίες δεκαετίες οι τιμές είχαν ανεβεί υπερβολικά –ας θυμηθούμε τους τζίρους εκατομμυρίων της δευτερογενούς αγοράς σε πλειστηριασμούς του Λονδίνου– τάση που συμβάδιζε με το γενικό ξεχείλωμα μιας οικονομίας που είχε αρκετό μαύρο χρήμα. Επίσης είχε δημιουργηθεί η αίσθηση ότι η δεξαμενή του φιλότεχνου κοινού και των εν δυνάμει συλλεκτών είχε διευρυνθεί εντυπωσιακά, κάτι που δεν ήταν ακριβώς αληθές.
Η Art Athina του 2014 κάνει μια επανεκκίνηση σε μια ρεαλιστική βάση: Οι γκαλερίστες έκαναν μια ισορροπημένη επιλογή ανάμεσα σε καταξιωμένους και νεότερους καλλιτέχνες. Είδαμε πράγματι εξαιρετικά έργα εικαστικών που έχουν τη δική τους ιστορία όπως ο Γιώργος Γυπαράκης, ο Αλέξανδρος Ψυχούλης, η Νίνα Παπακωνσταντίνου, ο Δημήτρης Τάραρης, ο Κορνήλιος Γραμμένος, ο Τάσος Μισούρας, ο Τάσος Μαντζαβίνος, ο Μανώλης Μπιτσάκης, ο Δημήτρης Μεράντζας, η Αρτεμις Ποταμιάνου κ.ά. οι οποίοι θα μπορούσαν με αξιώσεις να σταθούν σε οποιαδήποτε ξένη διοργάνωση. Είδαμε και νεότερους αλλά ιδιαιτέρως αξιόλογους όπως ο Δημήτρης Αναστασίου, ο Νίκος Μόσχος, η Ειρήνη Μπαχλιτζανάκη, η Αγγέλικα Βαξεβανίδου κ.ά. Το ελληνικό εικαστικό δυναμικό είναι εδώ και αξίζει στήριξης.
Οι διαστάσεις των έργων ήταν μεσαίες και μικρές, έτσι ώστε να είναι πιο προσιτή η τιμή τους. Και όπως επεσήμανε και η Νίκη Παπαδάκη της δυναμικής γκαλερί «Καπλανών» ενδεχομένως να βλέπουμε και μια καινούργια ομάδα συλλεκτών που δεν έχει παχύ πορτοφόλι, διαθέτει όμως ένστικτο και ενδιαφέρον. Πολύ καλό και το παράλληλο πρόγραμμα, με την έκθεση που επιμελήθηκε η Αρτεμις Ποταμιάνου να αποσπά τις καλύτερες εντυπώσεις για την ολοκληρωμένη της δουλειά.
Ως συνήθως ακούστηκαν γκρίνιες. Είναι λογικό να υπάρχει δυσαρέσκεια μετά την εποχή των παχειών αγελάδων…
