Τα σαράντα χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας με οδηγούν στο ερώτημα: Ποια είναι η Αθήνα αυτής της μεγάλης, μεταπολιτευτικής περιόδου; Ανάμεσα στο 1974 και… ποιο έτος άραγε αναφύεται μια αστική κουλτούρα, που μας διαμόρφωσε και μας επέτρεψε ακόμη και να τη λοιδορούμε. Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα εξετάζουν με μεγάλο ενδιαφέρον το τέλος του 20ού αιώνα και τις αρχές του 21ου, καθώς θα χειρουργούν το σώμα της Αθήνας, που άλλαξε τόσες φορές στη διάρκεια των 40 αυτών ετών, ώστε να μπορούμε να μιλάμε, με σχετική ασφάλεια, όχι για μία, αλλά για πολλές πόλεις που απηχούν τις διαφορετικές, εσωτερικές ταχύτητες της ελληνικής κοινωνίας, τις αντιφάσεις της και τις αναστολές της.
Είναι πιθανόν ο ιστορικός του μέλλοντος να ορίσει τη μεταπολίτευση σε ένα χρονικό όριο ανάμεσα στο 1974 και το 2008, αλλά σε κάθε περίπτωση, η αστική ανάπτυξη αποτυπώνει μέσα από τον γιγαντισμό, την αυθάδεια αλλά και την ιδιαίτερη κουλτούρα της Αθήνας, τις μεγάλες μετατοπίσεις της περιόδου: τη διάσπαση του νήματος πολιτικής και κοινωνίας, την αύξηση του λαϊκισμού και τη δημιουργία θυλάκων ελιτισμού, τη διάχυση του ευρωσκεπτικισμού, την ανάδυση των προαστίων-δορυφόρων χάρη (και) στον ιδιωτικό δανεισμό του παρελθόντος… Η Αθήνα του 1980 απέχει αιώνες από την Αθήνα του σήμερα, όχι μόνο σε εμφάνιση, λειτουργία και έκταση, αλλά κυρίως σε προτεραιότητες που άλλαξαν άρδην για τρεις λόγους: τη σύνθεση του πληθυσμού, τη χαλάρωση της κοινωνικής συνοχής και τη στερέωση δύο ισχυρών αλλά αντιφατικών τάσεων. Από τη μια, αναδύεται η φοβική εσωστρέφεια, ο ηττοπαθής λαϊκισμός που εκδηλώνεται με επιθετικότητα και η εθνικιστική αναδίπλωση που τροφοδοτείται από χαμηλούς δείκτες αυτοπεποίθησης.
Και από την άλλη, εξίσου ισχυρή αναδύεται η τάση της επανοικειοποίησης της πόλης και της διεκδίκησης του δικαιώματος προσδιορισμού της μορφής και της λειτουργίας της από ένα νέο ανθρωπότυπο της Αθήνας. Αυτός ο νέος άνθρωπος, προϊόν του θανάτου της μεταπολίτευσης, είναι νέος, μορφωμένος, κοσμοπολίτης και πατριώτης μαζί, έχει πίστη στο αύριο και εκτιμά τον εαυτό του. Αυτή η μάχη των δύο τάσεων αποτυπώνεται στο σώμα της πόλης που ακόμη δεν έχει αποκτήσει το ύφος της επόμενης περιόδου. Το αύριο έχει γεννηθεί, αλλά δεν αφήνει ακόμη ίχνος.