Εκείνη την ημέρα από τα μεγάφωνα στον σταθμό του μετρό αναζητούσαν την κυρία Ζωίτσα Λαφάρα. Η αφίσα με τη φωτογραφία της –ποιος ξέρει πότε τραβηγμένη, ελαφρώς χαμογελαστή, με μια μπλε μπλούζα καλοκουμπωμένη και ένα σταυρουδάκι στον λαιμό– προβαλλόταν επίσης στις οθόνες, σε εκείνο τον μισό χώρο δίπλα στην πρόγνωση του καιρού και το εορτολόγιο. Η κυρία Ζωίτσα εξαφανίστηκε από το σπίτι της στο Αρκοχώρι της Νάουσας στις 13 Σεπτεμβρίου, είναι 76 χρόνων, με καστανά μάτια, μάλλον κοντούλα (1,56 μ.) και αυτοί που την είδαν τελευταία φορά δήλωσαν ότι φορούσε μαύρη μπλούζα, μαύρη φούστα με ρίγες και μαύρα παπούτσια. Πάσχει από Αλτσχάιμερ και οι δικοί της την ψάχνουν, έλεγε η ανακοίνωση.
Ο δικός μου σταθμός του μετρό είναι η στάση του Ελληνικού. Το καλοκαίρι οι επιβάτες είχαμε αραιώσει σταδιακά, αλλά τώρα πάλι πληθύναμε και στριμωχνόμαστε στην αποβάθρα περιμένοντας τον συρμό. Εξαιτίας της παρουσίας μας η αναγγελία της αναζήτησης των χαμένων ανθρώπων από το μεγάφωνο ακούγεται πια χωρίς τον αντίλαλο του κενού χώρου, ενώ για χάρη μας κάποιες φορές παίζει και μουσική. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον έκανε την εμφάνισή του στις οθόνες το πρόσωπο της κυρίας Ζωίτσας, το οποίο τις επόμενες ημέρες θα εναλλάσσεται με άλλα πρόσωπα, αναζητήσεις ανθρώπων που εξακολουθούν να αγνοούνται. Ή νέα πρόσωπα, εκείνων που προς το παρόν παραμένουν στο σπίτι τους, ανήσυχοι αλλά πειθαρχημένοι. Δεν ξέρω πόσοι από εμάς προσέξαμε αυτή τη γυναίκα. Ούτε πόσοι σκεφτήκαμε συνειρμικά τις υπερμεγέθεις φωτογραφίες ανθρώπων που λειτουργούν ως σκηνικό στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, πρόσωπα που προβάλλουν από γιγαντοοθόνες επειδή αναζητούνται –ή καταζητούνται– επιτείνοντας την αίσθηση ενός δυστοπικού μελλοντικού κόσμου. Στο σουρεαλιστικό σύμπαν των ταινιών του Τέρι Γκίλιαμ για παράδειγμα, αυτοί οι χαμένοι άνθρωποι που δηλώνονται από παλιές φωτογραφίες αστυνομικής ταυτότητας, κάνουν ένα μελαγχολικό σχόλιο πάνω στη μοναξιά της σύγχρονης ζωής, και σε κάποια σκηνή ο πρωταγωνιστής ίσως τους συναντά, φυγάδες και τρομαγμένους, να παραμιλούν λέγοντας ξεχασμένες αλήθειες στους περαστικούς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος SilverAlert –έχει αναλάβει τη δημόσια κοινοποίηση και μετάδοση πληροφοριών που αφορούν εξαφανίσεις ηλικιωμένων– οι μισοί από εκείνους που εξαφανίζονται πάσχουν από ανοϊκές διαταραχές με σοβαρή έκπτωση της μνήμης, για τους υπόλοιπους συντρέχουν άλλοι λόγοι, όπως αυτοκτονικές τάσεις, κατάθλιψη κ.ά. Συνήθως, μας είπαν, ανοίγουν την πόρτα του σπιτιού τους ή του θαλάμου όπου νοσηλεύονται και βγαίνουν έξω στον δρόμο υπακούοντας σε μια ισχυρή τάση φυγής. Αυτή η μικρή κίνηση αρκεί για να χάσουν τον προσανατολισμό τους, και με κάθε βήμα ξεμακραίνουν όλο και περισσότερο από αυτό που κάποτε αναγνώριζαν ως εαυτό τους, το όνομα, το επώνυμο, τον τόπο διαμονής, την οικογενειακή κατάσταση. Από όσους δηλώνονται από τους συγγενείς τους εγκαίρως, οι περισσότεροι βρίσκονται. Αρκετοί όμως δεν τα καταφέρνουν να επιστρέψουν σώοι, γιατί τους λείπει το φαγητό, η φροντίδα, τα φάρμακά τους. Στα τριάμισι περίπου χρόνια της λειτουργίας του προγράμματος έχουν εκδοθεί 223 SilverAlerts –συνολικά περισσότεροι από 500 είναι εκείνοι που δηλώθηκε ότι εξαφανίστηκαν– και το 70% αυτών των ανθρώπων ζούσαν σε αστικές περιοχές. Κοιτώντας τις φωτογραφίες τους στις αφίσες του μετρό, συχνά προσπαθώ να απομνημονεύσω το πρόσωπό τους, μήπως κάπου τους συναντήσω, να τους αναγνωρίσω, να ειδοποιήσω. Ισως κάτι υποδηλώνει η συγκεκριμένη μικρή εμμονή μου με τους ανθρώπους που εξαφανίζονται κατά αυτόν τον τρόπο από τη ζωή τους, η έγνοια για την τύχη τους. Αν δεν ήταν ένα τόσο απτό και σοβαρό πρόβλημα, θα μπορούσε να είναι ένας προσωπικός υπαρξιακός προβληματισμός σχετικά με το Εγώ, τη συνείδηση και την ανθρώπινη κατάσταση. Ομως η πραγματικότητα παραμένει επιτακτική: Η Γραμμή SOS για τους ηλικιωμένους 1065, αφορά περιστατικά εξαφάνισης, αλλά και καταγγελίες για κακοποίηση. Λειτουργεί σε 24ωρη βάση και λαμβάνουν επίσης πληροφορίες για τους ηλικιωμένους που αναζητούνται. Οσο πιο έγκαιρα δηλωθεί η εξαφάνιση, τόσο το καλύτερο για αυτούς.
