Σύχνή η επίκληση του γνωστού λαϊκού ρητού «το πάθημα έγινε μάθημα», αλλά είναι πολύ αμφίβολο αν πραγματικά ισχύει στην πράξη στις περισσότερες περιπτώσεις και, ακόμη περισσότερο, αν ισχύει σε συλλογικό επίπεδο στην Ελλάδα (όχι μόνο στην Ελλάδα ίσως). Αν ισχύει δηλαδή για την πολιτική τάξη, τα κόμματα, τον λαό, την ηγεσία του, ή τα μίντια. Οχι απλώς επειδή οι επόμενες γενιές ξεχνούν πιθανώς τα παθήματα των προηγούμενων, αλλά και μέσα στην ίδια γενιά, ειδικά όταν το επιθυμητό εμφανίζεται με διάφορους τρόπους ισχυρότερο από τη λογική και την πραγματικότητα. Και με αυτή την έννοια, είναι πολύ αμφίβολο κατά πόσο το «κάζο» των τελευταίων ημερών που έπαθε η κυβέρνηση, και μαζί της η χώρα, θα χρησιμεύσει σαν μάθημα για την ίδια, την αντιπολίτευση και την κοινή γνώμη. Πραγματικά πολύ αμφίβολο!
Για πολλούς και διάφορους λόγους, που ενδεχομένως έχουν να κάνουν και με τη συμβολή της ελληνικής μυθολογίας, σε αυτή τη χώρα τείνουμε να πιστεύουμε αυτά που λέμε κατά καιρούς, είτε για να περνάει η ώρα στα καφενεία είτε για εσωτερική κατανάλωση, όταν προέρχονται από πολιτικούς και μίντια για να «χαϊδέψουν» αυτιά ή για να αποδώσουν αλλού τις ευθύνες. Αν μάλιστα υπάρχει και ισχυρή «άλλη πλευρά», όπως σήμερα η τρόικα, οι δανειστές και οι αγορές, εμείς αυτοσχεδιάζουμε, προχωρούμε, και απαιτούμε ερήμην τους και αγνοώντας την πραγματικότητα.
Τα τελευταία χρόνια καταφέραμε να εδραιώσουμε την αντίληψη πως η τρόικα προκάλεσε την κρίση και όχι ότι η κρίση την έφερε, ότι είναι –πάντα η τρόικα– εχθρικό όργανο και εργαλείο ανελέητων δανειστών που έχουν πέσει πάνω μας για να μας αφανίσουν, ότι εμείς δεν ευθυνόμαστε καθόλου για το κακό που μας βρήκε και, πολύ πρόσφατα, ότι είμαστε πια μια χώρα που αποτελεί παράδειγμα επιτυχίας, έτοιμη να σταθεί μόνη στα πόδια της και δεν έχει πια ανάγκη κανέναν. Και γι’ αυτό δικαιούται και να αθετεί τις υπογραφές που έβαλε σε συμφωνίες και να σκίζει μνημόνια. Οι άμεσες και έμμεσες προειδοποιήσεις από τους άλλους, αλλά και από τους λίγους ντόπιους που κατορθώνουν με παραδειγματική υπομονή να κινούνται στη σφαίρα της λογικής, έπεφταν πάνω σε κλειστά αυτιά ή ερμηνεύονταν κατά το δοκούν.
Αλλωστε και τώρα που η κυβέρνηση «έσπασε τα μούτρα της» επιχειρώντας να βγάλει τη χώρα στις ανελέητες αγορές, οι ερμηνείες που δίδονται διαστρεβλώνουν σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα. Την πραγματικότητα, που λέει ότι η Ελλάδα θα χρειαζόταν 10-15 χρόνια για να συνέλθει από την κρίση, όπως είχε προβλέψει ο μακαρίτης Τομάζο Σκιόπα το 2010 (σύμβουλος τότε της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ), ότι πρόκειται για μια χώρα που δεν παράγει και συνεχίζει να αντιδρά σε οποιαδήποτε προσπάθεια μεταρρύθμισης, ότι εξαρτάται ακόμη πλήρως από τους δανειστές, ότι ούτε η δημόσια διοίκηση ούτε η συλλογική νοοτροπία δείχνουν διαθέσεις προσαρμογής, και το όνειρο της επιστροφής στο μοντέλο που μας οδήγησε στη καταστροφή παραμένει αναλλοίωτο. Περί αυτού πρόκειται και έτσι είναι.
Κανονικά, αν υποτεθεί ότι το πάθημα θα λειτουργήσει σαν μάθημα για την κυβέρνηση, η όποια έσπευσε να στείλει σήμα SOS προς διάφορες κατευθύνσεις μετά τη θεαματική άνοδο των spreads και τη μεγαλειώδη βουτιά του χρηματιστηρίου, αυτό θα πρέπει να το λάβει υπ’ όψιν και ο ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί οι αντιδράσεις των αγορών και των δανειστών δεν αφορούν αποκλειστικά την τυχοδιωκτική επιχείρηση της κυβέρνησης, αλλά και τα όσα εξαγγέλλει και υπόσχεται η πολιτική δύναμη που φιλοδοξεί να τη διαδεχθεί στην εξουσία, και μάλιστα μέσα στους επόμενους μήνες. Κρίνοντας από τις δηλώσεις, τις εξαγγελίες και τις ιδεολογικές αγκυλώσεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, είναι πολύ αμφισβητήσιμο κατά πόσον θα εφαρμόσουν τη συνηθισμένη τακτική της «κωλοτούμπας με διπλό σπάσιμο μέσης και τρεις περιστροφές στον αέρα», αφού όμως προηγουμένως έχει γίνει η ζημιά. Τακτική που είναι τόσο προσφιλής σε ελληνικές κυβερνήσεις όταν έρχονται αντιμέτωπες με τη σκληρή πραγματικότητα και δεν μπορούν να την αλλάξουν ούτε στα λόγια…
Το μόνο παρήγορο είναι ότι η κυβέρνηση έσπευσε να ανακρούσει πρύμναν όταν είδε τα βράχια σε απόσταση μερικών μέτρων και, ευτυχώς, ήλθαν και τα ναυαγοσωστικά από Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη για να στηρίξουν. Αυτό όμως δεν θα γίνεται συνεχώς επειδή τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα, καθώς μάλιστα το διεθνές περιβάλλον χειροτερεύει.