Αδιαμφισβήτητα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της πολιτικής σκηνής στη Μεταπολίτευση. Θα μπορούσε βάσιμα να ισχυρισθεί κάποιος ότι ήταν και από τις πιο σημαντικές. Οχι μόνον επειδή συχνά προκαλούσε θόρυβο με τις θέσεις που έπαιρνε ή την επιθετική ρητορική του, αλλά και γιατί αποδείχθηκε εύστροφος και αποτελεσματικός. Oσοι παρακολούθησαν επαγγελματικά την πορεία του, ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική της χώρας, αναγνωρίζουν ασφαλώς ότι οι επιδόσεις του ανδρός ήταν από αξιοσημείωτες έως εξαιρετικές. Με την πρόσθετη επισήμανση ότι εξ ιδιοσυγκρασίας ποτέ δεν απέφυγε να πάρει ευθύνες, ακόμη και με μεγάλο προσωπικό ρίσκο για την καριέρα του. Το εντελώς αντίθετο, αν θυμηθούμε ότι ο Πάγκαλος ήταν συνεχώς στο τηλέφωνο με τον Χόλμπρουκ στην κρίση των Ιμίων προκειμένου να εκτονωθεί η κατάσταση και ο ίδιος πήρε την πρωτοβουλία της απομάκρυνσης του Οτσαλάν από την Ελλάδα το 1999.
Παρά τα όσα διεκήρυττε ο Ανδρέας Παπανδρέου περί ΕΟΚ, από τη στιγμή που πήρε την εξουσία το 1981, φρόντιζε να τοποθετεί ευρωπαϊστές στα υπουργικά πόστα που απαιτούσαν στενές σχέσεις με τις Βρυξέλλες και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ο Θ. Πάγκαλος ήταν φανατικός ευρωπαϊστής, όπως άλλωστε με φανατισμό στα όρια του κυνισμού και της σκληρότητας υποστήριζε τις κατά καιρούς ιδεολογικές μεταμορφώσεις του, από οπαδός του Σίμου του υπαρξιστή στα πρώτα νεανικά του χρόνια, μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη μετά, στέλεχος του ΚΚΕ στη συνέχεια και σοσιαλδημοκράτης από το 1968 ουσιαστικά έως το τέλος της πολυκύμαντης ζωής του. Με αυτή την έννοια ανέλαβε αρχικά υφυπουργός Εμπορίου, το 1982, υφυπουργός και πολύ σύντομα αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών από το 1984 έως το 1989, αρμόδιος για τα ευρωπαϊκά, υπουργός Εξωτερικών επί κυβέρνησης Κώστα Σημίτη.
Μαχητής, οργανωμένος, παρά την εντύπωση που έδινε, υπερασπιζόταν τα συμφέροντα της Ελλάδας χωρίς δέος και φοβικά σύνδρομα απέναντι στους Ευρωπαίους ομολόγους του, όπως και στους Τούρκους, όχι μόνον αμυντικά, αλλά και επιθετικά με ιδέες και προτάσεις που ήξερε ότι μπορούσαν να περάσουν ή να φέρουν σε δύσκολη θέση την άλλη πλευρά. Στα πιο εντυπωσιακά επιτεύγματα, η μάχη που έδωσε στο πλευρό του Ανδρέα Παπανδρέου στο Δουβλίνο απέναντι στη Θάτσερ για την εξασφάλιση των ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα) και φυσικά το κατόρθωμα της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση που το πέτυχε μαζί με τον Γιάννο Κρανιδιώτη επί θητείας Κώστα Σημίτη. Παρεμπιπτόντως, ήταν και φίλος της Κύπρου.
Συναρπαστική και βεβαίως αντιφατική η προσωπικότητα του Θεόδωρου Πάγκαλου. Εγωκεντρικός, υπερόπτης, αμετροεπής, αντισυμβατικός, σχεδόν αναρχικός με την πραγματική σημασία του όρου, αυτοκαταστροφικός –γνωστή η παρομοίωση με την αγελάδα που χύνει την καρδάρα με το γάλα–, κυνικός, αθυρόστομος και σαρκαστικός, συχνά άκρως επιθετικός. Και ταυτόχρονα ευφυέστατος, ικανός, ρεαλιστής, πολύ καλλιεργημένος αστός, δίχως ίχνος φτωχοπροδρομισμού και επαρχιωτισμού, έντιμος, με μεγάλη αίσθηση χιούμορ, ηδονιστής. Με λίγα λόγια, γοητευτικός και συνάμα εξοργιστικός. Πολλοί τον θεωρούσαν και άφιλο, όμως είναι αλήθεια ότι είχε φίλους, εκτός δημόσιας σκηνής, ανάλογης κοσμοθεωρίας και απόψεων περί τη ζωή με του ιδίου. Το περίεργο, ως υπουργός έδειχνε συχνά συμπάθεια σε ομολόγους του ή υπαλλήλους του ιδίου μεγέθους με το δικό του… Χαρακτηριστική του ανδρός είναι επίσης η άποψη που διατύπωσε στα τελευταία χρόνια της δημόσια ζωής του με το περίφημο «Ολοι μαζί τα φάγαμε» μετά την κρίση. Επιχειρηματολόγησε ευθαρσώς υπέρ της άποψής του και όσοι καλόπιστοι διάβασαν το αντίστοιχο βιβλίο θα πρέπει να ομολογήσουν ότι είπε πολλές, πάρα πολλές αλήθειες!
Είναι πολλές οι ιστορίες / ανέκδοτα που κυκλοφορούν για τον Θεόδωρο Πάγκαλο. Ο υπογράφων είναι σε θέση να αναφέρει μερικά από προσωπική γνώση:
• Ο Θ. Πάγκαλος ήταν της γαλλικής κουλτούρας και δεν έτρεφε μεγάλη συμπάθεια για τη γερμανική πολιτική στην Ευρώπη και σχετικά με την Τουρκία. Με τη γνωστή αθυροστομία του, είπε το περιβόητο «η Γερμανία είναι ένας γίγαντας με μυαλό μικρού παιδιού», οπότε στην επόμενη ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες ο Χέλμουτ Κολ διεμήνυσε ότι απαιτεί συγγνώμη, ειδάλλως ο ίδιος δεν θα συμμετείχε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου το μετέφερε στον Πάγκαλο που τον συνόδευε και εκείνος κόντεψε να… σκάσει. Τον βρήκαν το επόμενο πρωί στο δωμάτιό του πλημμυρισμένο στο αίμα, και ευτυχώς, γιατί έτσι απέφυγε τη συμφόρηση. Ζήτησε συγγνώμη και η σύνοδος πραγματοποιήθηκε.
• Στο υπουργείο Εμπορίου στην πλατεία Κάνιγγος, ανακάλυψε ότι οι υπάλληλοι την «κοπανούσαν» από μια τρύπα στον τοίχο. Την «έστησε» απέξω και όποιος υπάλληλος έβγαινε σκυφτός έτρωγε κλωτσιές μετά βρισιών.
• Στο υπουργείο Εξωτερικών, συχνά περί το μεσημέρι τις Παρασκευές κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες γίνονταν τηλεφωνήματα με απειλές για βόμβες. Το υπουργείο άδειαζε βέβαια και οι υπάλληλοι… προλάβαιναν τα δρομολόγια των νησιών του Σαρωνικού ή όπου αλλού. Ωσπου ο Πάγκαλος έδωσε εντολή να κλειδώνουν μέσα τους υπαλλήλους, παρά τις απειλές, και βέβαια τα τηλεφωνήματα σταμάτησαν.
• Στην Τζια, όπου είχε και έμενε σε ταπεινή καθηκιά, πήγαινε συχνά για μπάνιο σε αμμουδιά με γυμνιστές σε μια άκρη της. Φίλος τον ρώτησε περιπαικτικά γιατί και εκείνος δεν έκανε γυμνισμό. «Γιατί δεν θέλω να βλέπουν ποιους έχω γραμμένους…» ήταν η απάντηση.
• Το ’89, πολυτελές αυτοκίνητο με δύο κυρίες σταμάτησε δίπλα στο παμπάλαιο δικό του και μία τον ρώτησε: «Εσείς δεν κλέψατε και έχετε τέτοιο αυτοκίνητο;». «Πώς», απάντησε εκείνος, «αλλά τα έφαγα με κάτι π(αστρικές) σαν εσάς».
Τέτοιος ήταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος.