Ο Κώστας Μητρόπουλος, εντεταλμένος σύμβουλος της PwC Ελλάδος και πρώην διευθύνων σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ, θεωρεί ότι τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια είναι πρόβλημα του χθες. «Με τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και το τέλος της ύφεσης, θα γίνει, έστω και με αργές διαδικασίες, η αναγκαία εκκαθάριση», σημειώνει. Το πραγματικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί για να αποκτήσει δυναμική η ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τον κ. Μητρόπουλο, είναι η έλλειψη φρέσκων ιδίων κεφαλαίων (equity).
«Γίνονται ελάχιστες επιχειρηματικές συμφωνίες στο επίπεδο των 5-10 εκατ. ευρώ. Είναι πιο δύσκολο να βρεθούν τέτοιοι επενδυτές –για τις βιώσιμες μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις που χρειάζονται κεφάλαια για να αναπτυχθούν– από ό,τι να βρεθούν επενδυτές των 50 ή των 100 εκατομμυρίων», τονίζει το στέλεχος της PwC. Επικαλούμενος πρόσφατη μελέτη της εταιρείας για τους πρωταγωνιστές και τους ουραγούς του ελληνικού επιχειρείν («Stars & Zombies: The prospects of Greek companies coming out of the crisis»), ο κ. Μητρόπουλος τονίζει ότι «ακόμα και τα “αστέρια” δυσκολεύονται να βρουν νέα ίδια κεφάλαια για να διευρύνουν τις δραστηριότητές τους».
Ο Λουκάς Πηλίτσης, επικεφαλής του τομέα private equity και venture της Τράπεζας Πειραιώς, μιλάει πιο συγκεκριμένα για τις επενδύσεις που λείπουν: «Είναι των 2,5-5 εκατομμυρίων, για εταιρείες σε πιο αρχικό στάδιο, και των 5-10 εκατομμυρίων για το λεγόμενο scaling up – εταιρείες που έχουν δείξει έσοδα και που είναι έτοιμες να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στον εξωτερικό».
Η μελέτη της PwC υπολογίζει πως οι τράπεζες θα χρειαστεί να αναδιαρθρώσουν (δηλαδή να «κουρέψουν») επιχειρηματικά δάνεια ύψους 15 δισ. ευρώ, κυρίως μεταξύ των ζωντανών νεκρών εταιρειών (zombies), και να αναχρηματοδοτήσει δάνεια 10 δισ. ευρώ υπερχρεωμένων αλλά κερδοφόρων εταιρειών. Η διαδικασία αυτή, σύμφωνα με τη μελέτη, θα επιτρέψει την εισροή νέων επενδύσεων ύψους έως και 7 δισ. ευρώ στην οικονομία.
Για να γίνει όμως αυτό, κατά τον κ. Μητρόπουλο, η κυβέρνηση πρέπει να δώσει φορολογικά κίνητρα για τη δημιουργία επενδυτικών κεφαλαίων και να ιδρύσει ένα fund, υπό ιδιωτική διαχείριση, που θα επενδύει αποκλειστικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, χρησιμοποιώντας τους πόρους του Ελληνικού Επενδυτικού Ταμείου.
Ο κ. Πηλίτσης τονίζει και αυτός τη σημασία της ιδιωτικής διαχείρισης. «Χρειάζονται επαγγελματίες επενδυτές, σε ομάδες που θα έχουν και στελέχη με λειτουργική εμπειρία των κλάδων όπου θα εστιάσουν οι επενδύσεις», σημειώνει.
Οταν ο βασικός μέτοχος αρνείται τις αλλαγές…
Συχνά, ιδιαίτερα στην εποχή της κρίσης, η αναδιάρθρωση υπερδανεισμένων επιχειρήσεων που έχουν θετικές προοπτικές, εξαιτίας και του προβληματικού θεσμικού πλαισίου, προσκρούει στην επιμονή του βασικού μετόχου να διατηρήσει τον έλεγχο της εταιρείας χωρίς να συνεισφέρει νέα κεφάλαια. Ολοι οι τραπεζίτες με τους οποίους συνομίλησε η «Κ» τόνισαν τη σημασία που δίνουν, ως πιστωτές, στη διάθεση του ιδιοκτήτη να συμμετάσχει με νέους πόρους στο προτεινόμενο σχέδιο εξυγίανσης.
«Ιδιαίτερα στις μέρες μας, που διαχειριζόμαστε χρήματα του Δημοσίου –δηλαδή των φορολογουμένων– είναι επιβεβλημένη η συνεισφορά των μετόχων των εταιρειών σε σχέδια εξυγίανσης», σημειώνει στην «Κ» κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος. «Δεν μπορούμε ούτε να επιβραβεύουμε την κακοδιαχείριση ούτε να χαρίζουμε χρήματα. Αν ένας ιδιοκτήτης δεν θέλει να επενδύσει στην επόμενη μέρα της εταιρείας του, δεν είναι ο σωστός ιδιοκτήτης».
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα διεθνώς ανταγωνιστικής, εξωστρεφούς ελληνικής επιχείρησης, που αναπτύχθηκε ταχέως εξαγοράζοντας εταιρείες στο πρώτο μισό της προηγούμενης δεκαετίας. Η διεθνής κρίση την πρόλαβε πριν καρπωθεί τις υπεραξίες από τις εξαγορές αυτές. Ετσι ξεκίνησε μια μεγάλη πορεία διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές της, εγχώριους και διεθνείς, ώστε να απαλλαγεί από τον υπέρογκο δανεισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ με τον οποίο είχε επιβαρυνθεί και να προχωρήσει στις απαραίτητες επενδύσεις.
Η πρώτη αναδιάρθρωση των χρεών της εταιρείας, έπειτα από διετή διαπραγμάτευση, δεν έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο λόγος ήταν ότι ο ιδρυτής και βασικός μέτοχος δεν ήθελε να χάσει τον έλεγχο της εταιρείας, ούτε όμως μπορούσε (ή ήθελε) να επενδύσει νέα κεφάλαια. Το αποτέλεσμα ήταν μία μετοχοποίηση των χρεών (debt-to-equity swap) που κάλυψε λιγότερο από το 1/3 των εκκρεμών δανείων, που δεν ήταν αρκετή για να επαναφέρει την εταιρεία σε χρηματοοικονομικά βιώσιμη τροχιά. Το 2012 τα χρέη είχαν σκαρφαλώσει ξανά στα προ αναδιάρθρωσης επίπεδα.
Τη χρονιά εκείνη, η έλευση ισχυρού ξένου στρατηγικού επενδυτή, με εξειδίκευση στην αναδιάρθρωση δανείων, οδήγησε σε νέες διαπραγματεύσεις της εταιρείας με τους πιστωτές. Αυτή τη φορά, ο ιδρυτής της εταιρείας ήταν αποφασισμένος να πετύχει η εξυγίανση, ανεξαρτήτως της επίδρασης στο μετοχικό του μερίδιο. Οι διαπραγματεύσεις ήταν και πάλι μακροχρόνιες και επίπονες, αλλά η συμφωνία τελικά προ μηνών ολοκληρώθηκε: ο νέος στρατηγικός μέτοχος έχει πλέον τον απόλυτο έλεγχο της επιχείρησης, η οποία έχει ξανά θετική καθαρή θέση, χρέη μειωμένα σχεδόν κατά τα 2/3, το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης των οποίων έχει συρρικνωθεί κατά άνω του 80%.
