Ως προάγγελος της έναρξης της ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και μάλιστα με επιθετικότερο τρόπο από ό,τι έχει προεξοφληθεί αντιμετωπίζεται ευρέως η απόφαση της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας (SNB) να αφήσει το ελβετικό φράγκο ελεύθερο να ανατιμηθεί έναντι του ευρώ. Καθ’ ομολογία του κεντρικού τραπεζίτη Τόμας Τζόρνταν, ο οποίος αιφνιδίασε απόλυτα τις αγορές, η από τον Νοέμβριο του 2011 πολιτική παρέμβασης υπέρ του ευρώ –όποτε το φράγκο έτεινε να κινηθεί πάνω από τα επίπεδο των 1,20 ανά ευρώ– γινόταν όλο και πιο δύσκολα εφαρμόσιμη.
Τάδε έφη μόλις δύο μέρες πριν από την Πέμπτη οπότε –και παρά το γεγονός ότι είχε επίσης δηλώσει πως θα διατηρούσε το πλαφόν αυτό– το εγκατέλειψε. Για όσους γνωρίζουν τις γραμμές επικοινωνίας μεταξύ κεντρικών τραπεζιτών η χρονική στιγμή ήταν ενδεχομένως η τελευταία διαθέσιμη για μια τέτοια κίνηση, πριν από την ερχόμενη Πέμπτη. Τότε η ΕΚΤ αναμένεται να ανακοινώσει την υλοποίηση ενός προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), που θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω πτώση του ευρώ. Πολλοί πλέον στις αγορές πιθανολογούν πως ο Μάριο Ντράγκι επιφυλάσσει και αυτός με τη σειρά του μία έκπληξη στις 22 Ιανουαρίου, πιθανώς με την ανακοίνωση QE ύψους 1 τρισ. ευρώ, και όχι μόνον 500 δισ. ευρώ όπως έχει προεξοφλήσει η αγορά. Και υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν πρακτικά αδύνατο η SNB να συνεχίσει να πουλά ελβετικά φράγκα χωρίς να διακυβεύσει τη θέση της, δεδομένης της ήδη μεγάλης επέκτασης της προσφοράς χρήματος στην οποία έχει προβεί τα τελευταία τρία έτη.
Οι αναλυτές εκτιμούν πως η κίνηση της SNB η οποία επίσης κατέφυγε στην αντισυμβατική νομισματική πολιτική των αρνητικών επιτοκίων (όποια τράπεζα θέλει να καταθέσει τα χρήματά της στην Ελβετία, θα πληρώνει πλέον 0,75% τόκο) πυροδοτεί σειρά εξελίξεων:
Καταρχήν, εκτιμάται πως η ανατίμηση του φράγκου θα περιοριστεί μεσοπρόθεσμα, καθώς τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα αλλά και οι καταθέσεις όψεως αποδίδουν πλέον αρνητικά επιτόκια.
Δεύτερον, το πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα των ελβετικών εξαγωγών από τη βραχυπρόθεσμη ανατίμηση μπορεί να αποδειχθεί παροδικό μόνον εφόσον πράγματι το φράγκο διορθώσει και πάλι ανοδικά τουλάχιστον έναντι του δολαρίου.
Τρίτον, το νόμισμα αναμένεται να ακολουθεί πλέον περισσότερο το δολάριο που ανατιμάται και όχι το ευρώ που θα συνεχίσει να υποχωρεί.
Και τέταρτον, και ίσως σημαντικότερο, θα «προικίσει» και πάλι το ελβετικό τραπεζικό οικοδόμημα με την ανεξαρτησία του η οποία για τους πιο συντηρητικούς Ελβετούς τραπεζίτες υπονομεύτηκε από τις παρεμβάσεις της SNB για να κρατά το φράγκο φθηνό.
Πλήγμα θα δεχθούν όμως πολλές τράπεζες που έχουν χορηγήσει δάνεια αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων με ρήτρα το ελβετικό φράγκο σε πολλές χώρες της ΝΑ Ευρώπης – και στην Ελλάδα. Το πλήγμα θα είναι ακόμα μεγαλύτερο για τους δανειολήπτες τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα και εφόσον το φράγκο δεν ξαναγίνει ανταγωνιστικό.
Παραμένει αδιευκρίνιστο το ύψος των ενδεχόμενων επισφαλειών που μπορεί να αντιμετωπίσουν, αν το φράγκο δεν υποχωρήσει σύντομα. Αυτό ισχύει και για όλες τις τράπεζες που έχουν χορηγήσει δάνεια με ρήτρα το ελβετικό φράγκο συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών. Εκτιμάται ότι οι τελευταίες έχουν χορηγήσει περί τις 60.000 με 70.000 τέτοια στεγαστικά ονομαστικής αξίας της τάξης των 6 με 7 δισ. ευρώ. Αδιευκρίνιστη είναι επίσης η έκταση των χαρτοφυλακίων τους σε τέτοιες χορηγήσεις στην ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια όπου η πρακτική ήταν ευρέως διαδεδομένη μέχρι το 2009-2010.