ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ -ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Από την Παρασκευή το απόγευμα οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες περίμεναν με αγωνία την επιστροφή του επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, για να μάθουν τα αποτελέσματα των συναντήσεών του με τους κ. Αλ. Τσίπρα και κ. Γ. Βαρουφάκη, ώστε να καταλάβουν ποια είναι η «πραγματική στάση», όπως αναφέρουν, που θα κρατήσει η Αθήνα το επόμενο διάστημα. Περίοδος χάριτος δεν υπάρχει και μέσα στις επόμενες εβδομάδες η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να δείξει αν θα τηρήσει τις εξαγγελίες των υπουργών της ή είναι διατεθειμένη να γεφυρώσει τις διαφωνίες με τους εταίρους.
Από τη πλευρά τους οι Ευρωπαίοι εταίροι, σύμφωνα με υψηλόβαθμους αξιωματούχους που μίλησαν η «Κ», είναι διατεθειμένοι να κάνουν σειρά παραχωρήσεων για να βρεθεί μία κοινή λύση και μία συμφωνία ενός ευρύτερου πακέτου, αν βέβαια η Ελλάδα τηρήσει μία σειρά δεσμεύσεων. «Δεν είναι στο συμφέρον κανενός να υπάρξει ρήξη με την Αθήνα» τονίζει υψηλόβαθμη πηγή των Βρυξελλών. «Αλλά αν συνεχίσει η νέα κυβέρνηση να κάνει αυτά που προανήγγειλε, τότε η συμφωνία θα είναι αδύνατον να επιτευχθεί».
Συγκεκριμένα, στις Βρυξέλλες επεξεργάζονται σενάρια για αλλαγή του ρόλου αλλά και της σύνθεσης της τρόικας, με προσανατολισμό να αλλάξουν τα πρόσωπα που είναι μέχρι τώρα αναμεμειγμένα με το ελληνικό πρόγραμμα και τα κράτη – μέλη να αποκτήσουν έναν πιο ενεργό ρόλο, συμπληρώνοντας αυτόν της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επίσης το ΔΝΤ να αποκτήσει άλλη δομική σχέση με τα ευρωπαϊκά όργανα, κάτι το οποίο η ελληνική πλευρά θα μπορέσει να παρουσιάσει επικοινωνιακά σαν μεγάλη νίκη στο εσωτερικό, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια ιδιαίτερη διαφορά ουσίας…
Δεύτερον, είναι ανοιχτοί σε προτάσεις για μέτρα που μπορούν να καλύψουν το δημοσιονομικό κενό, διαφορετικά από αυτά που ζητούσαν από την Ελλάδα μέχρι τώρα αλλά που να βρίσκουν σύμφωνα και τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης. Τα μέτρα σχετικά με τις εργασιακές αλλαγές, τον ΦΠΑ και το ασφαλιστικό δύσκολα θα «φύγουν». Αυτό που τελεί υπό εξέταση είναι κατά πόσον μπορούν να αλλάξουν οι δημοσιονομικοί στόχοι, κάτι που επιζητά η ελληνική πλευρά. Πηγή των Βρυξελλών λέει στην «Κ» ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι δύσκολα αλλάζουν, και αν αλλάξουν η αλλαγή θα είναι πολύ μικρή. «Δεν είναι δημοσιονομικό βασανιστήριο οι στόχοι που έχουμε θέσει αλλά για να κάνουν την Ελλάδα βιώσιμη», λέει χαρακτηριστικά. «Αν πετάξετε όλους τους στόχους, απλά δεν υπάρχει βάση για συζήτηση», σημειώνει άλλος αξιωματούχος της τρόικας.
Πολύ σημαντικός παράγοντας, όμως, είναι και η στάση των υπόλοιπων κρατών – μελών και οι πολιτικές ισορροπίες των επόμενων μηνών. Στο Eurogroup της περασμένης εβδομάδας κατέστη σαφές ότι με τους παραδοσιακούς «σκληρούς» της Ευρωζώνης –Γερμανία, Αυστρία, Φινλανδία– συντάσσονται με ακόμα πιο σκληρή γραμμή οι πρώην μνημονιακές χώρες Πορτογαλία, Ιρλανδία και ιδιαίτερα η Ισπανία. Οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών θεωρούν ότι δεν μπορούν να σταθούν πολιτικά αν δοθούν παραχωρήσεις στην Ελλάδα, όταν οι ίδιες έκαναν ό,τι τους ζητήθηκε και… «κατάπιαν τον ελέφαντα», όπως λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Πορτογάλου πρωθυπουργού Πέδρο Πάσος Κοέλιο την προηγούμενη εβδομάδα που χαρακτήρισε «παραμύθι» την ιδέα ότι μία χώρα μπορεί να μη δεχτεί τις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές της, «να μην πληρώσει το χρέος της, να αυξήσει μισθούς, να χαμηλώσει φόρους και να πιστεύει ότι οι δανειστές της θα συνεχίσουν να τη δανείζουν».
Οι Ισπανοί είναι οι πιο αρνητικοί από όλους στο τραπέζι του Eurogroup, τη στιγμή που η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι έχει να αντιμετωπίσει εθνικές εκλογές τέλος του έτους με μεγαλύτερη απειλή το «συγγενικό» κόμμα του κ. Τσίπρα, το Podemos. Συγχρόνως, ο Φινλανδός πρωθυπουργός Αλεξ Σταμπ έχει και αυτός εκλογές τον Απρίλιο και οποιαδήποτε ευελιξία στην Ελλάδα θα έδινε «πάτημα» στους ευρωσκεπτικιστές πολιτικούς του αντιπάλους.
Από την άλλη πλευρά, οι σοσιαλιστές της Ευρώπης, με βασικούς πρωταγωνιστές τον πρόεδρο της Γαλλίας Ολάντ, τον πρωθυπουργό της Ιταλίας Ρέντζι αλλά και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σουλτς κάνουν «μία επίθεση φιλίας στον κ. Τσίπρα», όπως περιγράφει Ευρωπαίος αξιωματούχος. Από τη μία θέλουν να φέρουν τον ΣΥΡΙΖΑ στη σοσιαλιστική αγκαλιά της Ευρώπης, ενώ Παρίσι και Ρώμη πιστεύουν ότι μέσα από την πολιτική που θα ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση ίσως βοηθηθούν και αυτοί στα δικά τους θέματα. Τον Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αποφασίσει αν οι προϋπολογισμοί αυτών των δύο κρατών (και του Βελγίου) είναι σύμφωνοι με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους για τις επισκέψεις των κ. Σουλτς και Ντάισελμπλουμ στην Αθήνα, τονίζοντας ότι ο τελευταίος δεν είχε την εξουσιοδότηση να εκπροσωπήσει το Eurogroup και ότι η επίσκεψή του ήταν περισσότερο προσωπική.
Τι σημαίνει επέκταση του προγράμματος
Στις 28 Φεβρουαρίου η δίμηνη τεχνική επέκταση του υφιστάμενου ελληνικού προγράμματος λήγει. Η απόφαση είχε ληφθεί στο Eurogroup, στις 8 Δεκεμβρίου, με στόχο η ελληνική κυβέρνηση να έχει αρκετό χρόνο να κλείσει την πέμπτη αξιολόγηση και να περάσει στην πιστοληπτική γραμμή στήριξης τα δεδομένα από εκείνη την απόφαση – σε λιγότερο από δύο μήνες έχουν αλλάξει όλα τα δεδομένα. Στις 28 Φεβρουαρίου, που η Ευρωζώνη θα «σφυρίξει» τη λήξη της παράτασης και η Ελλάδα δεν θα έχει ζητήσει μια περαιτέρω παράταση έως τα μέσα Φεβρουαρίου, όπως ανακοίνωσε ο κ. Βαρουφάκης την Παρασκευή, τότε η χώρα δεν θα πάρει τη δόση των 1,8 δισ. από τους Ευρωπαίους εταίρους και 1,8 δισ. από την επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών. Επίσης τα περίπου 10 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που αυτή τη στιγμή υπάρχουν για να χρησιμοποιηθούν στην προληπτική γραμμή στήριξης, χωρίς πρόγραμμα, επιστρέφουν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και μειώνουν το χρέος της χώρας. Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως δανεισμός της χώρας σε κατάσταση ανάγκης –αν δεν υπάρχουν οι πόροι για να πληρωθούν τα ομόλογα της ΕΚΤ αξίας 6,8 δισ. που λήγουν τον Ιούλιο– μία επιλογή που δεν ισχύει ύστερα από τη δήλωση του κ. Βαρουφάκη ότι δεν θα ζητήσει παράταση. Η Ελλάδα χωρίς την επέκταση του προγράμματος από την 1η Μαρτίου θα είναι χωρίς «μαξιλάρι ασφαλείας» στις αγορές και η ΕΚΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν μια Ελλάδα χωρίς επέκταση μπορεί να έχει πρόσβαση στον ELA ή όχι.