Με την ψήφο της 25ης Ιανουαρίου, μια σχετική πλειοψηφία πολιτών έδωσε την εντολή σε μια ομάδα νέων και μάλλον άπειρων πολιτικών να διαπραγματευτούν μια τίμια έξοδο από την εποχή των μνημονίων. Επικουρικά, μια πολύ μεγαλύτερη πλειοψηφία ήλπιζε ότι ο κ. Τσίπρας θα κατορθώσει να διαπραγματευτεί μια νέα απομείωση του πάντοτε μεγάλου δημόσιου χρέους.
Πριν περάσουν πολλές μέρες, οι ελπίδες όσων πίστεψαν ότι και τα δύο αυτά μπορούν να επιτευχθούν αρκεί να χτυπήσει η κυβέρνηση Τσίπρα «τη γροθιά στο τραπέζι» δοκιμάζονται. Η εμπιστοσύνη του λαού προς τον διαπραγματευτή δέχθηκε σοβαρό πλήγμα αργά το απόγευμα της Παρασκευής.
Οταν συγκρούεσαι βίαια με την πρώτη, μάλλον αναγνωριστική, ανταλλαγή των εκατέρωθεν απόψεων, τότε δεν είσαι κατάλληλος για μια τόσο δύσκολη και μακρόπνοη διαπραγμάτευση.
Θα ήταν πιο ειλικρινές αν η κυβέρνηση είχε εκ προοιμίου ξεκαθαρίσει ότι δεν είναι ούτε έτοιμη ούτε πρόθυμη να προχωρήσει σε ουσιαστική συζήτηση εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Γιατί άραγε υποδέχτηκαν τον πρόεδρο του Συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών, το υψηλότερο όργανο διοίκησης της Ζώνης του Ευρώ, πριν από το Συμβούλιο Κορυφής, αν δεν είχαν κατά νου να χρησιμοποιήσουν επιτυχώς τους κανόνες της ευρωπαϊκής διπλωματίας;
Ας προσπαθήσουμε, όμως, να υπολογίσουμε το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα, μία εβδομάδα μετά τις κάλπες. Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η απελπιστικά μεγαλύτερη απόσταση που πήραμε μέσα σε λίγες ώρες από την επιστροφή μας στις αγορές.
Το δεύτερο σε μέγεθος πρόβλημα είναι η αδυναμία στην οποία αναμένεται να βρεθεί, στο τέλος του πρώτου δεκαήμερου του Φεβρουαρίου, το τραπεζικό σύστημα. Οι τράπεζες διαθέτουν πλέον ελάχιστα αποθέματα χρημάτων και δεν έχουν τον τρόπο να τα αναπληρώσουν, όπως θα εξηγήσω παρακάτω.
Το τρίτο ζήτημα είναι η ανυπαρξία σχεδίου που θα διασφαλίζει την ομαλή έξοδο από την κρίση, κρατώντας, ταυτόχρονα, τη χώρα στην ασφάλεια του ευρωπαϊκού πλαισίου. Ακόμη κι αν ο κ. Βαρουφάκης είχε προαποφασίσει «να την πει» στον κ. Ντάισελμπλουμ, όπως άλλωστε και το απόκομμα συζητήσεως με τον κ. Τσίπρα, που διανεμήθηκε στα μέσα ενημέρωσης, επιβεβαιώνει, η σύγκρουση οφείλεται στην προσπάθεια να εφαρμοστούν «εδώ και τώρα» όλες οι προεκλογικές θέσεις που διαλαλούσαν τα οφέλη μιας ολομέτωπης σύγκρουσης.
Επομένως, δεν πρέπει να απορεί κανείς για την εξέλιξη των πραγμάτων.
Στις αμέσως επόμενες εβδομάδες, η χώρα θα βρεθεί απελπιστικά μόνη της. Στο οικονομικό επιτελείο πιστεύουν ότι δεν διατρέχουμε σοβαρό κίνδυνο. Εφόσον οι φόροι συνεχίσουν να πληρώνονται κανονικά, όπως, άλλωστε, επιβεβαίωναν μέχρι την Παρασκευή οι τράπεζες, το κράτος διαθέτει επαρκή έσοδα για να καλύψει τις τρέχουσες δαπάνες του. Συμπέρασμα, λένε οι κυβερνητικοί, δεν χρειαζόμαστε ούτε τα δανεικά του Μνημονίου, ούτε τα δανεικά του Ντράγκι.
Η αλήθεια είναι ότι και το επιτελείο του Ντράγκι έχει δώσει αυστηρές οδηγίες στις τράπεζες προκειμένου να μην αναλάβουν κανέναν κίνδυνο. «Η διαθέσιμη ρευστότητα της τράπεζας», σημειώνεται σε ειδική επιστολή που έφτασε πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα, «πρέπει να διατίθεται με πολύ συντηρητικό τρόπο, δηλαδή σε τοποθετήσεις που μπορείτε να ρευστοποιήσετε ανά πάσα στιγμή και όχι σε επενδύσεις που είναι πιθανόν να βλάψουν τη ρευστότητα του πιστωτικού ιδρύματος» ζητούν οι επόπτες των συστημικών τραπεζών.
Είναι προφανές ότι πριν ακόμη παρέλθει η προθεσμία που έδωσε η ΕΚΤ, η αγορά θα έχει στεγνώσει από ρευστό. Οι συναλλαγές θα περιοριστούν και, εφόσον η κυβέρνηση επιμείνει στη στάση της, η κεντρική τράπεζα μπορεί να βρεθεί υποχρεωμένη να επιβάλει περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων.
Οι διαπραγματεύσεις είναι πάντοτε δύσκολες. Ομως, ο κ. Τσίπρας και τα στελέχη του δεν πρέπει να λησμονούν πως όσες κόντρες προηγήθηκαν, από την άνοιξη του 2010 μέχρι τον προηγούμενο Νοέμβριο, ήταν πολύ δυσκολότερες.