Η αποτυχία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και της Τράπεζας της Ιαπωνίας να ενισχύσουν τον πληθωρισμό, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις σε άλλες κεντρικές τράπεζες που θέλουν να περιφρουρήσουν τις οικονομίες τους, αντικατοπτρίζουν ένα γενικότερο κλίμα εσωστρέφειας και προστατευτισμού σε ένα ζοφερό περιβάλλον ανάπτυξης. Από την Κίνα μέχρι τη Δανία ασκείται επεκτατική νομισματική πολιτική με σχεδόν σπασμωδικές κινήσεις, ενώ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ παρακολουθεί τις εξελίξεις για να αποφασίσει πότε θα αυξήσει το δικό της κόστος δανεισμού από ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Μια εξαετία μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, ο κόσμος γίνεται όλο και πιο προσεκτικός και εσωστρεφής με τεράστια χρέη που πρέπει να αποπληρωθούν στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Αφενός, οι καταναλωτές δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος μιας ορμητικής ανάπτυξης ακόμη και στις ΗΠΑ, την ισχυρότερη οικονομία του κόσμου, παρά την υποχώρηση των τιμών πετρελαίου. Αφετέρου, οι επενδυτές αναζητούν καταφύγιο σε ένα κλίμα υποτονικής ανάπτυξης με το σενάριο ενός Grexit να επανέρχεται στο προσκήνιο. Είναι διατεθειμένοι να χάσουν ένα μικρό μέρος των κεφαλαίων τους και να καταφύγουν σε γερμανικά, ελβετικά, σουηδικά ή δανικά ομόλογα που παρουσιάζουν σχεδόν μηδενικά ή και αρνητικά επιτόκια.
Οι κεντρικές τράπεζες στη Σκανδιναβία προσπαθούν με κάθε μέσο να αποθαρρύνουν αυτή τη συσσώρευση κεφαλαίων στις μικρές και σταθερές οικονομίες τους ώστε να αποφευχθεί μια ανατίμηση των νομισμάτων τους που θα ακριβύνει τις εξαγωγές τους, θα εντείνει την πτώση των τιμών στις οικονομίες τους και θα δυσχεράνει την αποπληρωμή προηγούμενων, υψηλότερων χρεών. Σύμφωνα με την έκθεση της Γενεύης από το Διεθνές Κέντρο Νομισματικών και Τραπεζικών Σπουδών, το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος εκτοξεύθηκε στο 212% της παγκόσμιας οικονομίας το 2013 από το 180% το 2008.
Τελικά, το πλήγμα από τη χρηματοπιστωτική κρίση είναι η έλλειψη μιας δυναμικής, υγιούς ανάκαμψης ειδικά στον ανεπτυγμένο κόσμο, οδηγώντας σε μια στασιμότητα που μεταφράζεται ως αποπληθωρισμός, δηλαδή πτώση των τιμών λόγω υποτονικής ζήτησης εκ μέρους των καταναλωτών και της απροθυμίας των επιχειρήσεων να ρισκάρουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Επηρεάζεται ακόμη και η ισχυρή αλλά αναπτυσσόμενη Κίνα, όπου η μεταποιητική δραστηριότητα συρρικνώθηκε απρόσμενα τον Ιανουάριο για πρώτη φορά έπειτα από 30 μήνες.
Οπως εκτιμά ο Μπρους Κάσμαν της J.P. Morgan σε άρθρο της Financial Times, ο πληθωρισμός στην παγκόσμια οικονομία θα υποχωρήσει κάτω από το 1% στα μέσα του 2015. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο σε περίοδο εκτός ύφεσης στο διάστημα της τελευταίας 40ετίας. Τόσο η Παγκόσμια Τράπεζα, όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν αναθεωρήσει προς τα κάτω τις εκτιμήσεις για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2015, ενώ μόνον οι ΗΠΑ φαίνεται να ξεχωρίζουν από το τούνελ. Η Ευρωζώνη και η Ιαπωνία ακολουθούν με μεγάλη απόσταση. Ομως, αμφιβολίες υπάρχουν για το εάν οι ΗΠΑ θα καταφέρουν με σθένος να σηκώσουν το βάρος της παγκόσμιας ανάπτυξης, δεδομένης της χαμηλότερης του αναμενόμενου ανάπτυξης στα τέλη του 2014 σε συνδυασμό με την ισχνή άνοδο της κατανάλωσης (0,1%) τον Ιανουάριο έπειτα από πτώση 0,3% τον Δεκέμβριο.
Η στασιμότητα και ο αποπληθωρισμός σε ένα περιβάλλον πολιτικής αβεβαιότητας, ειδικά, στην Ευρωζώνη προκαλούν επενδυτική ανασφάλεια. Και οι επενδυτές διαθέτουν πληθώρα κεφαλαίων μετά μια εξαετία όπου η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) ξεπέρασε κάθε προηγούμενο όριο σε μέτρα ρευστότητας για να ανασύρει την αμερικανική οικονομία από την ύφεση. Μέχρι την αναδίπλωση των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης από τη Fed έναν χρόνο πριν, αυτή η υπέρμετρη ρευστότητα είχε διοχετευθεί σε όλες τις υπόλοιπες αγορές από τον Καναδά μέχρι την Κίνα.
Σήμερα, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών υπολογίζει πως υπάρχουν 9 τρισ. δολάρια σε κρατικά και εταιρικά ομόλογα εκτός των ΗΠΑ. Εάν η Fed αυξήσει πρώτη φορά τα επιτόκια από το 2009 τότε αναμένεται να εκτοξευθεί κατά 50% το κόστος δανεισμού για κυβερνήσεις και εταιρείες, με αποτέλεσμα να αποσταθεροποιηθεί μια ήδη εύθραυστη παγκόσμια ανάκαμψη.
Με τόσες παραμέτρους κινδύνου, τα γερμανικά, ελβετικά ή σουηδικά ομόλογα, σαφώς, συμβολίζουν ένα ασφαλές καταφύγιο, εντείνοντας έναν πολυμέτωπο συναλλαγματικό πόλεμο και φέροντας εξ απροόπτου τις κεντρικές τράπεζες.
