Ανεβαίνεις τα σκαλιά απ’ την είσοδο του Αρείου Πάγου, στρίβεις αριστερά, και μπαίνεις μέσα στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας. Τετάρτη πρωί στο Ειδικό Δικαστήριο. Μία ώρα πριν αρχίσει η δίκη, τα έδρανα είναι άδεια και η αίθουσα μοιάζει μικρή – σχεδόν σαν μακέτα της παλιάς. Αλλά όταν είσαι εδώ, δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο, παρά να πλησιάσεις το εδώλιο. Και βλέπεις ξανά τον Μένιο Κουτσόγιωργα νεκρό στο έδαφος, με τους φωτογράφους να τραβάνε ξανά, και ξανά, και ξανά.
Είκοσι τρία χρόνια μετά. Σήμερα δικάζεται εδώ ο Γ. Παπακωνσταντίνου. «Εγώ ήμουν και στον Κοσκωτά, και στη δίκη για το καλαμπόκι», λέει η ρεπόρτερ μπροστά μου. Από τότε μέχρι τώρα, το μόνο που άλλαξε είναι πως προστέθηκαν δύο σειρές έδρανα, για να συνεδριάζει η ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Η μπλε μοκέτα όπου κάθονταν οκλαδόν οι φωτογράφοι είναι ακόμη εδώ, τα ξύλινα καθίσματα όπου περνούσε ώρες ατελείωτες ο Δ. Τσοβόλας επίσης. Οταν η ώρα πάει εννιά, παρατηρείς και τη δεύτερη διαφορά. Οπως οι δικαστές μπαίνουν απ’ τη διπλανή αίθουσα, «δεν φορούν τηβέννους!», ακούω τη διπλανή μου να λέει με έκπληξη. Και όσο για την τρίτη διαφορά… Αυτήν φροντίζει να τη φωτίσει ο πρόεδρος του δικαστηρίου, ο Ν. Πάσσος, όταν αντιλαμβάνεται πως όλοι είμαστε εδώ, δικαστές, δικηγόροι, κοινό, αλλά ένας απουσιάζει: ο πρώην υπουργός Γ. Παπακωνσταντίνου.
«Λείπει ο κατηγορούμενος;» απορεί ο πρόεδρος. Ο συνήγορος σηκώνεται να εξηγήσει: «Είναι στο ειδικό δωμάτιο δίπλα, κύριε πρόεδρε. Δεν επιθυμεί να φωτογραφίζεται». Οι είκοσι φωτογράφοι στην αίθουσα, με τις μηχανές ήδη σηκωμένες, δυσανασχετούν. Οσο κι αν το θέλει, ο Γ. Παπακωνσταντίνου δεν θα τους αποφύγει. Ο πρόεδρος απαιτεί να έρθει στην αίθουσα. Δεν χρειάζεται να βλέπεις για να καταλάβεις πως ο κατηγορούμενος φάνηκε στην πόρτα. Ακούς τα συνεχόμενα «κλικ» των μηχανών. Οι φωτογράφοι κλείνουν γύρω του, εκείνος μοιάζει ψύχραιμος. Οπως περνάει δίπλα μου, βλέπω τους κόμπους στις γροθιές του λευκούς. Ενα μήνα μετά τις προηγούμενες εκλογές ήταν ο πιο δημοφιλής υπουργός της κυβέρνησης Παπανδρέου: 90% θετικές γνώμες. Ενα μήνα μετά τις τωρινές εκλογές, είναι όρθιος στο εδώλιο: «Είμαι αθώος, κύριε πρόεδρε». Δεν ακουμπά την Καινή Διαθήκη μπροστά του. Ο κατηγορούμενος ποτέ δεν ορκίζεται.
Η εισαγγελέας ξεκινά το κατηγορητήριο, «…παραπέμπεται με την κατηγορία πως με πρόθεση νόθευσε έγγραφο…». Δίπλα μου, μια δημοσιογράφος ψιθυρίζει στον φωτογράφο: «Εκεί!». Με το δάχτυλο ξεχωρίζει μια γυναίκα απ’ το κοινό. «Είναι η μαμά του», κάνει με νόημα. Γυρίζω ενστικτωδώς. Δείχνει προς μια γυναίκα με σωληνάκι οξυγόνου στη μύτη. Ο φωτογράφος κουνάει το κεφάλι. «Εδώ δεν μπορώ. Εξω όμως έχω τον τηλεφακό». Η γυναίκα στο βάθος δεν ακούει τίποτε απ’ αυτά. Κοιτάζει τον γιο της όρθιο, στο εδώλιο.
Κάποτε το κατηγορητήριο τελειώνει. «Καθίστε με τους συνηγόρους σας», λέει ο πρόεδρος. «Να αισθανθείτε άνετα». Είναι σχήμα λόγου, φυσικά. Η δικογραφία στο προεδρικό έδρανο μοιάζει με τους τόμους της εγκυκλοπαίδειας «Ηλιος», και στο εδώλιο ήδη καταθέτει ο πρώτος μάρτυρας, ο διευθυντής του κέντρου ελέγχου φορολογουμένων μεγάλου πλούτου. Τον ρωτούν ποιους έλεγξε, «τους συζύγους που ήταν δικηγόροι», απαντά. «Ποιων ανθρώπων τους συζύγους;» ξαναρωτάει ο πρόεδρος. «Ε… το… τον Σαξώνη», απαντά εκείνος. «Ποιο Σαξώνη;» κάνει ο πρόεδρος, «τον… δικηγόρο Πειραιώς; Μήπως εννοείτε τον Ροσώνη;». «Ε, ναι… είχα σημειώσεις, αλλά…», ο μάρτυρας κομπιάζει. «Σας φοβίζουμε;» Ο πρόεδρος τού χαμογελά. «Να μη μας φοβάστε, αρκεί να λέτε την αλήθεια». Ολοι στην αίθουσα χαμογελούν. Και μετά, οι μάρτυρες αρχίζουν να λένε πράγματι την αλήθεια: τρία χρόνια μετά, δεν έχουν καν καταλογιστεί οι φόροι στους συγγενείς του υπουργού. Απ’ τα 2.059 ονόματα της λίστας Λαγκάρντ, σε δύο χρόνια έχουν ελεγχθεί μόλις 30. Ως το τέλος της συνεδρίασης, στην αίθουσα δεν χαμογελά πια κανείς. Είναι αυτό που συμβαίνει πάντα στο Ειδικό Δικαστήριο. Δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία εάν στο τέλος ο κατηγορούμενος θα βρεθεί αθώος ή ένοχος. Γιατί στη διαδικασία θα έχει ήδη φανεί πως τα δικά του σφάλματα δεν ήταν ούτε τα μόνα ούτε τα πιο τραγικά που συνέβησαν επί των ημερών του.