Παρακολουθώντας τις αντιδράσεις των διαμορφωτών πολιτικής στη νέα αναταραχή στην Ελλάδα μετά την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, ένιωθα σαν να βλέπω την ταινία «Η μέρα της μαρμότας». Ακόμα μια φορά, Ευρωπαίοι πολιτικοί διαπληκτίζονταν γύρω από ζητήματα πανευρωπαϊκής μακροοικονομικής φιλοσοφίας. Η νέα ελληνική κυβέρνηση απαίτησε να πεταχθούν από το παράθυρο οι υφιστάμενες υποδομές διάσωσης. Η γερμανική κυβέρνηση επέμεινε ότι το πρόγραμμα πρέπει να παραμείνει ακριβώς ως έχει. Και, ακόμα μια φορά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε κινήσεις για να πιέσει τους πολιτικούς να γεφυρώσουν το χάσμα.
Η πρώτη κίνηση της ΕΚΤ, στις 4 Φεβρουαρίου, ήταν να αναστείλει την εξαίρεση των ελληνικών ομολόγων, που έχουν αξιολόγηση junk, ως ενέχυρων για πράξεις repo. Το αποτέλεσμα ήταν οι ελληνικές τράπεζες να περάσουν σε καθεστώς μηχανικής υποστήριξης, εξαρτώμενες από το πρόγραμμα ELA, βάσει του οποίου οι τράπεζες παρέχουν ενέχυρα στην εθνική κεντρική τράπεζα αντί για την ΕΚΤ. Με αυτή της την απόφαση, η ΕΚΤ μεταβίβασε τον κίνδυνο έκθεσης στα ελληνικά ενέχυρα στην Τράπεζα της Ελλάδος και έσπρωξε την Ελλάδα ένα βήμα πιο κοντά στον γκρεμό. Η διακοπή του ELA απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη τουλάχιστον των 2/3 του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ. Αν οι ελληνικές τράπεζες είχαν αποκοπεί από τον ELA, θα ήταν αναπόφευκτοι οι έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων και θα αυξανόταν η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Η δεύτερη προειδοποιητική βολή της ΕΚΤ ήρθε με την άρνησή της να καλύψει το βραχυπρόθεσμο χρηματοδοτικό κενό της ελληνικής κυβέρνησης. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι δεν θα επέτρεπε στην ελληνική κυβέρνηση να εκδώσει περισσότερα έντοκα γραμμάτια στους ερχόμενους μήνες, για να αναχρηματοδοτήσει πληρωμές χρεών προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Η Κεντρική Τράπεζα αρνήθηκε, επίσης, να μεταβιβάσει στη νέα κυβέρνηση τα κέρδη της από τα ελληνικά ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό της. Το μήνυμα ήταν σαφές: Η ΕΚΤ δεν θα αναλάμβανε κινδύνους στον ισολογισμό της, ώστε να επιτρέψει στους πολιτικούς να βρουν μια προσωρινή λύση στα άμεσα χρηματοδοτικά προβλήματα της Ελλάδας.
H ταχεία εκροή καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες ήταν για πολλούς καταλύτης για τη συμφωνία που επετεύχθη. Με την ΕΚΤ να σηματοδοτεί ότι δεν θα ενέκρινε περαιτέρω αύξηση των ορίων του ELA, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει σε πολλά από τα αιτήματά της και συναίνεσε σε μια παράταση του υφιστάμενου προγράμματος διάσωσης.
Ο ρόλος-κλειδί που έπαιξε η ΕΚΤ τον Φεβρουάριο, ώστε να υπάρξει συμφωνία, είναι πολύ πιθανόν να επαναληφθεί τον Ιούνιο, όταν θα λήξει η τετράμηνη παράταση του προγράμματος. Η Κεντρική Τράπεζα έχει την ικανότητα να ωθήσει την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης, αλλά –ως ένα θεσμικό όργανο που αποτελείται από μη εκλεγμένους αξιωματούχους– δεν έχει τη νομιμοποίηση να το κάνει. Παρ’ όλα αυτά, το φάσμα της διακοπής της παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ προς την Ελλάδα είναι τόσο τρομακτικό που θα συνεχίσει να σπρώχνει τους διαμορφωτές πολιτικής να κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφευχθεί.
* Ο κ. Μέγκαν Γκριν είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Manulife Asset Management.
Αποψη: Γιατί η ΕΚΤ κάνει καλά…
