Παρασκευή απόγευμα, ερχόμενος προς το γραφείο, παρατηρώ την αυξημένη κυκλοφορία στους δρόμους που οδηγούν προς την εθνική οδό και αναρωτιέμαι αν όλοι αυτοί έχουν καταλάβει, έστω την τελευταία στιγμή, πού οδηγείται η χώρα και φεύγουν για να γλιτώσουν ή αν πρόκειται για την πατροπαράδοτη έξοδο. Προφανώς, ήταν το δεύτερο. Εκείνοι, πάντως, που έφυγαν επειδή κατάλαβαν είναι τα στελέχη του κλιμακίου του ΔΝΤ.
Ανακλήθηκαν στα κεντρικά, καθώς κρίνεται ότι η παρουσία τους θα ήταν άσκοπη στην Αθήνα όσο οι Ελληνες γιορτάζουν το Πάσχα. Το σωστό εθνικό φρόνημα του Ελληνα –θα σας το πει και η Ραχήλ Μακρή αυτό, είμαι βέβαιος– προτάσσει το Πάσχα, και γενικώς προτάσσει την τήρηση των παραδόσεων, έναντι όποιων άλλων υποχρεώσεων. (Ξεχνάτε, μήπως, την περίφημη «ρήση» του Κίσινγκερ, που ο ίδιος στην πραγματικότητα ποτέ δεν την εκστόμισε και η οποία υποτίθεται ότι επιτάσσει τον αφανισμό των παραδόσεων των Ελλήνων; Εδώ είναι Μπαλκάνια, θυμίζω· και ο εξυπνότερος λαός του κόσμου σε ποσοστό περίπου 30% πιστεύει ότι οι Αμερικανοί δεν πάτησαν ποτέ στη Σελήνη…)
Η αποχώρησή τους, την οποία το υπουργείο Βαρουφακικών* δεν διέψευσε στην οργισμένη ανακοίνωση που εξέδωσε, έχει πολύ σαφές νόημα από την πλευρά του ΔΝΤ: λέει σε όλους ότι οι διαπραγματεύσεις δεν εξελίσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει οποιαδήποτε αξία η παραμονή τους εδώ – εξ ου και η οργή του υπουργείου. Και, πράγματι, οι λιγοστές πληροφορίες για την πορεία των διαπραγματεύσεων δικαιολογούν την (προσωρινή) αποχώρηση του ΔΝΤ.
Ισως η πιο αποκαρδιωτική ένδειξη, από ελληνικής πλευράς στις διαπραγματεύσεις, ήταν η πρόταση της κυβέρνησης για πρωτογενές πλεόνασμα 1,2 δισ., η οποία συνοδεύτηκε από μέτρα τα οποία η ίδια κυβέρνηση κοστολόγησε περί τα 6,2 δισ. (!), μόνο και μόνο για να διευκρινίσει στο τέλος ότι η κυβέρνηση δεν βασίζεται στους δικούς της υπολογισμούς (πάει να πει: ούτε η ίδια δεν τους παίρνει στα σοβαρά…). Αναμενόμενο το αλαλούμ, βέβαια, αν σκεφθεί κανείς ποιος είναι ο υπουργός, ποια η βασική του σύμβουλος και ποιος ξεχώρισε πρώτος το ταλέντο των δύο τους και τους άνοιξε την πόρτα στην πολιτική… Γενικώς, η εντύπωση έξω είναι ότι η Ελλάδα συνεχίζει να παίζει με λόγια και προσχήματα. Φθάνουμε στο τέλος του παιχνιδιού και μας βλέπουν να παίζουμε με σκοπό να σκοτώσουμε τον χρόνο που απομένει. Παίζουμε, πολύ απλά, εις βάρος του εαυτού μας.
Υποτίθεται, όμως, ότι δεν καθόμαστε με σταυρωμένα χέρια! Η Daily Telegraph δημοσίευσε πληροφορίες την περασμένη Παρασκευή, προερχόμενες από κυβερνητική πηγή, που θέλουν την κυβέρνηση να προετοιμάζεται για το Grexit. Σίγουρα το είπε αυτό κάποιος από το Μαξίμου (προφανώς ο μόνος εκεί μέσα που μιλάει άνετα τα αγγλικά…), αλλιώς η συγκεκριμένη εφημερίδα δεν θα το έγραφε. Σίγουρα το είπε, πιστεύω, επειδή ακριβώς οι Βρετανοί, πάντοτε επικριτικοί προς το ευρώ, θα το προέβαλλαν καλύτερα. Ας μου επιτραπεί, ωστόσο, να αμφιβάλλω αν αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα. Οχι επειδή το Grexit είναι απίθανο (κάθε άλλο μάλιστα, όπως θα δούμε παρακάτω), αλλά γιατί δεν τους έχω ικανούς για κάτι τόσο σοβαρό.
Δυστυχώς, όμως, οι πιθανότητες να μας συμβεί το σοβαρό είναι περισσότερες παρά ποτέ έως τώρα. Δεν θα συμβεί, ωστόσο, επειδή το επιδιώξαμε με τη δύναμή μας, αλλά επειδή μας έφερε εκεί η αδυναμία μας. Θα προκύψει ως η μοναδική δυνατή επιλογή, όταν όλες οι άλλες θα έχουν εξαντληθεί εξαιτίας της ελληνικής ιδιορρυθμίας και απροθυμίας. Αυτή την ώρα στα κέντρα αποφάσεων της Ευρώπης οι γνώμες για την Ελλάδα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη είναι κυρίως των τεχνοκρατών και των θεσμικών, οι οποίοι –για να το πω ωμά– δεν αντέχουν άλλο την κοροϊδία εκ μέρους των Ελλήνων. Η δεύτερη κατηγορία προχωρεί ακόμη πιο βαθιά στις αιτίες που την κάνουν να απορρίπτει την Ελλάδα: σε αυτή ανήκουν όσοι έχουν πια πεισθεί ότι το πρόβλημά μας είναι πολιτισμικό, ότι η ίδια η κοινωνία μας δεν μπορεί να παρακολουθήσει το ευρώ και τις προϋποθέσεις του. Η τρίτη κατηγορία είναι η μόνη που επιδιώκει τη διατήρηση της Ελλάδας στο ευρώ και είναι η πιο ισχνή σε μέγεθος, ευτυχώς όχι και σε ισχύ: την αποτελούν οι Μέρκελ, Σόιμπλε και Γιουνκέρ. Αυτοί είναι οι μόνοι πλέον που αντιστέκονται στο ρεύμα, το οποίο θέλει την Ελλάδα εκτός ευρώ.
Επιπλέον, τον τελευταίο καιρό μαθαίνω ότι κερδίζει έδαφος το επιχείρημα όσων θέλουν την Ελλάδα εκτός, για χάρη της αξιοπιστίας του ευρώ μακροπροθέσμως. Πρόκειται για εκείνους που πιστεύουν ότι και τώρα να αποσοβηθεί κουτσά-στραβά ο κίνδυνος με κάποια συμφωνία, το ζήτημα θα επανέλθει το καλοκαίρι και πολύ εντονότερα μάλιστα. Πιστεύουν πια ότι η Ελλάδα είναι μια μόνιμη πληγή για το ευρώ και ότι το κόστος των επαναλαμβανόμενων κρίσεων στις σχέσεις μαζί της υπερβαίνει το κόστος της ελληνικής αποχώρησης. Η έξοδος της Ελλάδας, γι’ αυτούς, είναι η διόρθωση ενός κατασκευαστικού λάθους του συστήματος. Είναι, επομένως, μακροπρόθεσμα επωφελής και διδακτική για όλους τους άλλους.
Την άποψή τους ενισχύει και η γνώμη του «σοφού της Ομαχα». Μόλις προ ημερών ο Γουόρεν Μπάφετ (του οποίου οι ετήσιες εκθέσεις για τις επιδόσεις της επενδυτικής εταιρείας του θεωρούνται από τα σημαντικότερα κείμενα για την πορεία της διεθνούς οικονομίας κάθε χρόνο) απεφάνθη ότι «το ευρώ μπορεί να επιζήσει και μετά την έξοδο της Ελλάδας». Οι μόνοι που δεν το καταλαβαίνουμε αυτό είμαστε εμείς· και δεν υπάρχει τίποτε το περίεργο σε αυτό. Η άποψη του Μπάφετ εδράζεται στο κριτήριο που ακολούθησε σε ολόκληρη τη ζωή του και χάρη στο οποίο πλούτισε, τον κοινό νου· και αυτός δεν είναι καθόλου κοινός στην Ελλάδα…
Κατρούγκαλος ο ταπεινός
Ο υπουργός Κατρούγκαλος δέχθηκε προχθές τις καθαρίστριες στην είσοδο του υπουργείου του. Λόγω της ειδικής περιστάσεως, εμφανίσθηκε εξόχως ταπεινός. Εδινε την εντύπωση ότι είχε φορέσει κατάσαρκα το τρίχινο του μοναχού. Τόσο απλός έδειχνε χωρίς το μαντιλάκι του. Διότι, φυσικά, δεν τόλμησε να εμφανισθεί μπροστά τους με pochette. Προφανώς, καθώς θα κατέβαινε με το ασανσέρ για να τις συναντήσει και καμάρωνε το πρόσωπό του στον καθρέφτη, πρόσεξε το μαντιλάκι και το εξαφάνισε…
*: Οσο υπουργός παραμένει ο Γιάννης Βαρουφάκης, είναι ακριβέστερο, νομίζω, να ονομάζουμε «υπουργείο Βαρουφακικών» το υπουργείο Οικονομικών, διότι εκεί μέσα δεν τους ενδιαφέρουν τα παραδοσιακά οικονομικά και επιδίδονται στα βαρουφακικά…
