Την επομένη φορά που ένας ηλικιωμένος Ιμβριος θα δώσει ραντεβού σ’ έναν νεότερο συντοπίτη του στο «καλύβι του Λαζάρου», «στου ληστήμ’ βουνάρι» ή στον «Μαδαρό», είναι βέβαιο ότι δεν θα υπάρξει παρανόηση. Και αυτό χάρη στον εκτενή τοπωνυμικό χάρτη που, έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία επιστημονικής προετοιμασίας, ολοκληρώθηκε και κυκλοφορεί –σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή– από την Εταιρεία Μελέτης Ιμβρου και Τενέδου (ΕΜΙΤ) με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». «Η επιθυμία είχε διατυπωθεί από τους Ιμβρίους ήδη από τη δεκαετία του ’80» εξηγεί στην «Κ» ο συντονιστής του προγράμματος κ. Κώστας Χριστοφορίδης, «δεδομένου ότι μέσα σε λίγα χρόνια ανατράπηκε πλήρως η πληθυσμιακή κατανομή στο νησί και εφαρμόστηκε σχέδιο εκτουρκισμού, ταυτόχρονα αλλοιώθηκε πλήρως και η ονοματολογία των τοπωνυμίων». Είναι ενδεικτικό ότι στην απογραφή του 1960, οι Ελληνες κάτοικοι αντιστοιχούν στο 95% του πληθυσμού, ενώ στην αντίστοιχη του 1985 μόνο στο 5%, δηλαδή 490 άνθρωποι. Πολλά τοπωνύμια έπεσαν σε αχρησία, επειδή βρίσκονταν σε απαλλοτριωμένες πλέον περιοχές, ενώ τα περισσότερα έπαψαν να χρησιμοποιούνται δεδομένου ότι ο ελληνικός πληθυσμός είχε εγκαταλείψει στο νησί. Στη μνήμη, δε, των Ελλήνων κατοίκων άρχισαν να «ξεθωριάζουν» οι ονομασίες, ενώ στο μεταξύ επινοήθηκαν τουρκικές ονομασίες, χαράχτηκαν νέοι δρόμοι και προστέθηκαν στον χάρτη νέα εποικιστικά χωριά.
«Τα τοπωνύμια συντελούν ένα σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο για Ελληνες και Τούρκους, καθώς συνδέονται με το ιστορικό παρελθόν». Επισημαίνεται ότι υπάρχει μερίδα της κοινής γνώμης στην Τουρκία που υποστηρίζει θερμά παρόμοιες προσπάθειες, ασκώντας κριτική στην τότε πολιτική του τουρκικού κράτους. Ετσι, τα μέλη της Εταιρείας σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου, το προσωπικό του Κέντρου Ανάπτυξης για τη Μεσόγειο, τον Σύλλογο Ιμβρίων, αλλά και δεκάδες εθελοντές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, κατέγραψαν ενδελεχώς 2.918 τοπωνύμια πάνω σε δορυφορικές εικόνες δημιουργώντας Γεωγραφική Βάση Δεδομένων στο επαγγελματικό πρόγραμμα ArcGis. Ολα αυτά τα δεδομένα κατόπιν μεταφέρθηκαν σε διαδικτυακές πλατφόρμες, προκειμένου να είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό. Στην εικονική «ανασύσταση» της Ιμβρου της δεκαετίας του ’60 βοήθησαν σημαντικά και φωτογραφίες που οι επιστήμονες του Χαροκοπείου προμηθεύτηκαν από τα ανοικτά πλέον στο κοινό ιστορικά στρατιωτικά αρχεία των ΗΠΑ, που μέσω ρουκετών είχαν φωτογραφίσει μεταξύ άλλων και όλο το νησί.
Ως τοπωνύμια λογίζονται εκκλησίες, βρύσες, πηγάδια, πηγές, ειδικές θέσεις, «ντάμια» (αγροικίες) κ.ά. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο χωριό Αγιοι Θεόδωροι, που κατοικείται περισσότερο από κάθε άλλο μέρος από Ελληνες, τα αποτελέσματα της καταγραφής είναι εντυπωσιακά –έχουν συγκεντρωθεί 918 σημεία με όλη την ιστορία που τα συνοδεύει. Στο χωριό Σχοινούδι, που θεωρείτο στα χρόνια της άνθησης από τα μεγαλύτερα χωριά των Βαλκανίων, αλλά σήμερα έχει πλήρως ερημώσει, η καταγραφή είναι σχετικά περιορισμένη –με μόλις 489 τοπωνύμια. «Θα προστίθενται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα συνεχώς νέα στοιχεία» υπογραμμίζει ο κ. Χριστοφορίδης.
Η εν λόγω δουλειά είναι πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς κάτι παρόμοιο δεν έχει γίνει σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
Στο πλαίσιο της ίδιας προσπάθειας, έχει ψηφιοποιηθεί όλο το αρχείο τής εν λόγω εταιρείας, αλλά και πολλών οικογενειών της Ιμβρου. Παράλληλα, αναμένεται να δοθεί το «πράσινο φως» για την κυκλοφορία ενός τρίγλωσσου οδηγού, σε ελληνικά, τουρκικά και αγγλικά, για την Ιμβρο με τρίγλωσση εκπαιδευτική εφαρμογή για παιδιά 8 έως 12 ετών.
Αυτό, όμως, που λειτουργεί ήδη και ενδέχεται να βοηθήσει σημαντικά την κινητικότητα της Ιμβριακής κοινότητας είναι μια πλατφόρμα που υποστηρίζει το car sharing για όσους θέλουν να μεταβούν στο δυσπρόσιτο, ελλείψει απευθείας ακτοπλοϊκής σύνδεσης με την Ελλάδα, νησί. «Ατύπως αυτό γινόταν ανέκαθεν, καθώς οι Ιμβριοι έχουν αναπτύξει εξαιρετική δικτύωση» αναφέρει ο εμπνευστής της ιδέας, κ. Νίκος Παύλου, που μαζί με τον Αλέξανδρο Αθανασόπουλο έδωσαν σάρκα και οστά στο www.goimvros.gr
Δείτε το οδοιπορικό της «Κ» στην Ίμβρο, με αφορμή τις προσπάθειες για τη δημιουργία Γυμνασίου στην αρχή της σχολικής χρονιάς:
