Το γεγονός πως η μεσογειακή διατροφή συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον υγιεινών στον πλανήτη έχει επισημανθεί, εδώ και καιρό, από πλήθος επιστημονικών ερευνών. Μελέτη ισπανικού πανεπιστημίου έρχεται να υπογραμμίσει πως είναι και η πιο φιλική προς το περιβάλλον, ειδικά όσον αφορά την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής. Πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου της Ουέλβα απέδειξε πως το μενού της μεσογειακής διατροφής απαιτεί πολύ μικρότερη κατανάλωση ενεργειακών και φυσικών πόρων, ενώ εκπέμπει πολύ μικρότερες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου, σε σχέση με τα μενού που καταναλώνονται σε Βρετανία και ΗΠΑ.
Οι ερευνητές ανέλυσαν το περιεχόμενο των μεσημεριανών γευμάτων και των δείπνων που σερβιρίστηκαν στο τοπικό νοσοκομείο, κατά τη διάρκεια ενός έτους (συνολικά 448 γεύματα και άλλα τόσα δείπνα, λαμβάνοντας υπόψη και την όποια περιορισμένη… ποικιλία έχει ένα νοσοκομείο). Ο συνδυασμός των ημερήσιων πιάτων παρείχε 2.000 θερμίδες και σύμφωνα με τους Ισπανούς ερευνητές η συνολική εικόνα των 448 γευμάτων/δείπνων ήταν αρκετά αντιπροσωπευτική της διατροφής του μέσου Ισπανού.
Η έρευνα έδειξε πως το μέσο ημερήσιο ενεργειακό αποτύπωμα για το μεσογειακό μενού (δηλαδή οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που προκαλούνται από την παραγωγή του) είναι 5 κιλά ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2e), ενώ οι αντίστοιχες τιμές για ισοδύναμη συνηθισμένη διατροφή στις ΗΠΑ είναι 8,8 και στη Βρετανία 7,4 κιλά CO2e.
«Οι διαφορές μεταξύ του μέσου ενεργειακού αποτυπώματος της μεσογειακής διατροφής και των αγγλόφωνων χωρών οφείλεται στη χαμηλότερη κατανάλωση μοσχαρίσιου κρέατος και στην κατανάλωση περισσότερων λαχανικών και φρούτων», σημείωσε η κ. Ροζάριο Βιδάλ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. «Ως εκ τούτου, εκτός από πιο υγιεινή, η διατροφή μας είναι και πιο οικολογική», τόνισε η κ. Βιδάλ.
Πραγματικά και μόνο η μειωμένη συμμετοχή βοδινού – μοσχαρίσιου κρέατος στη μεσογειακή δίαιτα σε σχέση με αυτές των αγγλοσαξονικών χωρών, αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για μειωμένες επιδράσεις στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή. Τα μοσχάρια έχουν χαρακτηριστεί εύστοχα ως τα τζιπ της διατροφής, καθώς η ανάπτυξή τους είναι ιδιαίτερα ρυπογόνα. Η παραγωγή ενός κιλού βοδινού αντιστοιχεί στην εκπομπή 16 κιλών διοξειδίου του άνθρακα, τέσσερις φορές περισσότερο από το χοιρινό και δέκα φορές πιο πολύ από το κοτόπουλο.
Βεβαίως, δεν πρόκειται μόνο για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Υπάρχουν και άλλα αέρια που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και μάλιστα πολύ περισσότερο από το CO2. Οι αγελάδες απελευθερώνουν από το πεπτικό τους σύστημα ιδιαίτερα μεγάλες ποσότητες μεθανίου, το οποίο είναι 23 φορές πιο επιβαρυντικό για την κλιματική αλλαγή από το διοξείδιο του άνθρακα. «Αν οι καταναλωτές αντικαθιστούσαν πλήρως το βοδινό με πουλερικά, οι εκπομπές της κτηνοτροφίας θα έπεφταν κατά 70%», είχε σημειώσει παρουσιάζοντας παλιότερη έρευνα ο Νέιθαν Πελετιέ του Πανεπιστημίου Νταλουσί στον Καναδά.
Πλεονεκτήματα
Στα περιβαλλοντικά «υπέρ» της μεσογειακής διατροφής πρέπει να συνυπολογιστεί και το γεγονός πως τα προϊόντα καταναλώνονται στον τόπο παραγωγής τους ή πολύ κοντά σε αυτόν. Αντιθέτως, η βιομηχανία της κτηνοτροφίας και ειδικά της μαζικής παραγωγής αγελαδινού κρέατος στηρίζεται στη μεταφορά ζωοτροφών (για παράδειγμα από τη Νότια Αμερική στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη) αλλά και κρέατος. Το ενεργειακό αποτύπωμα της αερομεταφοράς (τα λεγόμενα και τροφοχιλιόμετρα) δεν είναι καθόλου αμελητέο.
Η μεσογειακή διατροφή, πέρα από τις εναλλακτικές επιλογές κρέατος σε σχέση με το βοδινό, έχει πολλές δυνατότητες για την κάλυψη των αναγκών, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα όσπρια που περιέχουν πρωτεΐνες (ρεβίθι, φακές, φασόλια), τα ψάρια κ.λπ. Επίσης, λαχανικά και φρούτα έχουν χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα.
Η κρεατοφαγία επιβαρύνει την ατμόσφαιρα
Η βιομηχανία κρέατος και η εκτροφή ζώων συνεισφέρουν το 18-20% των συνολικών εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO). Υπολογίζεται μάλιστα πως στις χώρες του ανεπτυγμένου Βορρά στη διατροφή αντιστοιχεί το ένα τρίτο του ενεργειακού αποτυπώματος μιας μέσης οικογένειας. Βεβαίως, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης και μεγάλων ανισοτήτων εντός κάθε χώρας αλλά και μεταξύ των διαφορετικών κρατών, ίσως μοιάζει ιεροσυλία η συζήτηση για την κρεατοφαγία, καθώς μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας πεινά ή δεν τρέφεται επαρκώς. Παρόλα αυτά μια φιλική προς το περιβάλλον αντίληψη για την κτηνοτροφία, μπορεί να συνδυαστεί πιο αποτελεσματικά με την αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος της διατροφής. Γιατί δεν υποβαθμίζει ούτε καταστρέφει τις φυσικές πηγές πλούτου και βρίσκει βιώσιμους τρόπους κάλυψης των αναπτυσσόμενων κοινωνικών αναγκών. Εκθεση του σουηδικού Πανεπιστημίου Γεωργικών Επιστημών σημειώνει πως η ενέργεια που καταναλώνεται για την παραγωγή ενός κιλού βοδινού κρέατος (στο γεωγραφικό πλάτος της Σουηδίας) υπολογίζεται σε 12,8 κιλοβατώρες (kWh), έναντι 8,3 kWh του χοιρινού. Η παραγωγή ενός κιλού φασολιών απαιτεί 0,86 kWh, ενώ ένα κιλό πατάτες μόνο 0,44 kWh. Αντίστοιχα, η παραγωγή ενός κιλού βοδινού απαιτεί συνολικά περίπου 15.000 λίτρα νερού, ενώ ενός κιλού κοτόπουλου 3.500–6.000 λίτρα. Ενα κιλό καλαμπόκι χρειάζεται μόνο 450 λίτρα.
Εκπομπές μεθανίου
Ιδιαίτερο πρόβλημα της κατανάλωσης βοδινού αποτελούν οι εκπομπές μεθανίου. Μια αγελάδα εκτιμάται ότι παράγει κατά μέσο όρο 600 λίτρα μεθανίου την ημέρα! Τα τελευταία 200 χρόνια, τα επίπεδα μεθανίου στην ατμόσφαιρα έχουν διπλασιαστεί. Το 35% ώς 40% των παγκόσμιων εκπομπών μεθανίου που οφείλονται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, προέρχεται από τη διαδικασία πέψης των ζώων εκτροφής. Ολα αυτά τα στοιχεία υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα όχι μόνο να μην αντιγραφεί σε παγκόσμια κλίμα το ενεργοβόρο και ανθυγιεινό μοντέλο διατροφής της βόρειας Ευρώπης και της βόρειας Αμερικής, αλλά να αναζητηθούν άλλοι δρόμοι, πιο φιλικοί προς το περιβάλλον, όπως για παράδειγμα της μεσογειακής διατροφής. Το οποίο παραμένει και πιο υγιεινό.